Уладзімір Някляеў - Так

І агонь з падземнай хаты,
З коміна Святой гары,
Што вулканам стала раптам,
Джала ўзняў! - змяёю, лавай:
Я направа - ён направа,
Я налева - ён налева,
Быццам Кася, каралева
Лепшага на свеце места,
Не чмялёвая нявеста,
З сумкай вогненнай за мной,
За чмялінай галавой,
Я з гары - ён пад гарой,
Я ў двары - і ён дварамі,
Іскранымі тапарамі
У бяссонечнай начы
Лазні, пуні секучы,
Свіраны, хлявы, адрыны!..
Што за гнеў Гасподзь абрынуў
Са сваіх падземных спрат?!.
Пяць хвілін - і ўсё! Ні хат,
Ні двароў! - і да сінечы
Распалёныя цвікі,
Ды задымленыя печы -
Сіраціны-жураўкі.

"Прыляцелі, селі-селі,
Ці пілі вы, ці вы елі?.."

Святагор'е да Смаргонь
Зжэр нянавісці агонь,
Што таіўся пад зямлёй...

Той, што ў маці ўпоўз змяёй.

Маці села на маю
Правую сядзець руку:
"Выцягні з мяне змяю,
Мой жураўку-жураўку".

Я абняў сыру зямлю,
Стаў цягнуць з яе змяю -
Левай не магу рукой
Выцягнуць змяі такой.

Села маці на маю
Левую сядзець руку:
"Выцягні з мяне змяю,
Мой жураўку-жураўку".

Я абняў сыру зямлю,
Стаў цягнуць з яе змяю -
Правай не магу рукой
Выцягнуць змяі такой.

Маці я падняў маю,
Кінуў у сыру зямлю.
Я падняў на плечы печ-
Кінуў маці ў горла з плеч.

"На ты, маці, падавіся,
Ты змяёю пакруціся!"

Пачала круціцца маці,
Дымам рваці, сажай рваці.
І праз комін у зямлю
Вырвала з яе змяю.

Быць перастала чорнаю змяёй -
І ўстала маці белаю царквой,
І, як царква, гукнулася здаля,
Звысоку, скуль гара - пустыя схілы...

Як азірнуццца - голая зямля.
Як углядзеццца - попел ды магілы.

Селі мы ў царкве на печы
І сядзім - адны на свеце.
А ці раніца? Ці вечар?
Цёмна. Пуста. Дым ды вецер.

Што рабіць, з чаго пачаць,
Як нічога не відаць?
І які пасеяць лён,
Каб без сонца вырас ён?

Во загадка-загадайка,
Што пра курыцу ды яйка -
Галава адно баліць...

Ад няма чаго рабіць
Стаў я ў дым і вецер выць:
"Выспевай ты, Вяйнямёйнен..."
Маці ў карак: "Сціхні, Воўка!.."

Злезла з печы і сказала:
"Ты й навучаны нямала -
І навукі ніякой.
Не такі ўжо голас твой...
Трэба разам... Талакой".

"Во, наладзіць зараз хор", -
Я падумаў.
Маці ў двор
Да суседкі Стапуліхі,
Там пазычыла грачыхі,
У Былінскіх памяняла
Грэчкі пуд на лусту сала,
З салам збегала ў Ваўкі,
Памяняла на цвікі,
А цвікі занесла ў Клышкі,
Памяняла іх на кніжкі
І прынесла: "На чытай.
І не вый, не замінай..."

Падала да кніжак чаю -
Я ляжу сабе... Чытаю...

Верны вешчы Вяйнямёйнен
Стаў на кантэле іграці
Так, што слёзы з Каве-маці
Пакаціліся крыштальна -
Слёзы шчасця... Іх сабрала
Залатая ў моры вуця,
Склала ўсе ў жытло-гняздзечка,
Выседзела шчасцянятак,
І яны з калена Каве
Узляцеліся па свеце...

Струн пачуўшы пералівы,
Ты заплакаў?.. Ты шчаслівы.
У тваё гняздзечка-хатку
Прыляцела шчасцянятка.

Я сеў на печы, звесіў ногі з неба,
З якога Бог мяшком мяне прагнаў...
Пра тое думаць стаў, пра што не трэба,
Што за жыццё мяшкамі нацягаў.

Пыл у мяшкі збіраў, а думаў - шчасце...
На свеце тым - мяшок не развязаць.
Заставіў хату - яблыку не ўпасці.
Завесіў вокны - яблынь не відаць.

І што
мяне купляла?.. Рабавала...
Пяць кос тупых ды шэсць зламаных віл?
Ну то і добра, што ў агні спалала.
Не засціць свет і не збірае пыл.

Кайса, вуця залатая,
Шчасцянятка залатое,
Запыталася б ты ў Бога,
У якога ўсяго многа,
Можа, мае Божа тое,
Ну, не надта дарагое,
Для маёй гаротнай маці,
Каб заплакала ад шчасця?..

Кніжка - вуцяй з рук!.. За ёю
Паляцеў сторч галавою
Я, зусім без галавы,
У кацёл чарны-травы,
Дзе варыўся ўжо бурліва
Самагон для талакі...

Маці крыкнула жахліва!
Потым бачыць: я жывы,
Хоць і трохі не такі -
І заплакала шчасліва...

А я жыў у маці ў хаце,
Біў па ўсім, што ў ёй было:
"Што зварыў, кацёл твой, маці,
Чорнае тваё дупло!.."

А цяпер - пра што пытаці?
Позна плакаць-гараваці,
Воўкам, ветрам завываці:
"Ты адна, мая ты маці,
І Айчына, і святло..."

А маці шкадаваць: "Не плач... бывае...
Я ж не крыўдую... дый не ў навіну,
Што маці б'юць і тузаюць... струну
Не закрані - яна не заспявае..."