Уладзімір Някляеў - Паэмы

«Нарадзіла ўжо ад воўка
За сінь-дымам, шэр-туманам
Ваўчаня я пад парканам,
I таму назвала Воўкам,
А не бацькавым Іванам.

Воўк той скрухаю-грызухай
З маці сэрца выгрызае,
У маім грукоча бруху,
Мне вантробы адбівае...»

Я злавіў у маці воўка,
Звера шэра-залатога,
Кінуў воўка ў плаўкі горан,
Стаў каваць сябе-другога.

«Ці ад мужа ад мужчыны,
Ці ад Сонца, ці ад Бога,
Нарадзі мяне ты, маці,
Лепшым за мяне самога!..»

«Я цябе бы нарадзіла
Лепшым за цябе самога,
Ды нічога, сын, жывога
Не скуецца з залатога.

Ты чаго там раззвярэўся?
Ці ты, сын, агню аб'еўся,
Ці ўсчадзіўся ў маім лоне,
Дзе мая надзея тоне...»

«А на што твая надзея?..»

«А на тое, каб кудзелю
Мне дапрасці з таго лёну,
Што на полі нашым вырас,
Месяцам напасяваны,
У вадзе што мякка вымак,
Абабраны, ачасаны,
I пад сонцам хутка высах,
Цвёрда біты, цвёрда драты,
Растрапаны на валокны,
У кудзелю перамяты,
Скручаны на верацёнцы,
Спрадзены ў тугія ніці,
Сплецены ў тугія сеці,
Каб у родавыя воды
lx закінуць i злавіці
Людзям — сонца, маці — сына,
Што пад Сонцам будзе жыці...»

«Ой ты, мацерка-Айчына,
Як ты соладка спяваеш,
А мяне ваўком ганяеш
Па ўсім лесе, па ўсім свеце...
Дык закідвай свае сеці,
Можа, зловіш імі воўка,
Назавеш якога Воўкам,
Можа, зловіш імі сіга,
Назавеш якога сынам,
Можа, зловіш імі Сонца,
Што ў пабітае ваконца
Зазірае, залатое,
Пад якім я сіратою
Застануся, яктой вецер,
Ва ўсім небе, ва ўсім свеце,
Ва ўсім Крэве, ва ўсёй хаце
Без цябе, мая ты маці...»

«Што ж ты плачаш, мой харошы,
Мой ты сынку, мой ты Вова?..
Ці ў цябе нястача грошай?
Ці ты жонку хочаш нову?

Грошы я табе сабрала,
Тры рублі i тры капейкі,
Хітранька ў прыпол звязала,
Каб не выкраў злыдзень нейкі...

A ўжо жонку, можа, Божа
Табе знойдзе, дапаможа.
Жонка,
мой жураўку, —
Доля,
Не капейчына ў прыполе...»

Пра адно ўсе ў маці думкі!
Ці пра гэна, ці пра тое!..

Па Крэве Кася йшла з чырвонай сумкай,
Цок-цок на шпільках — дзіва залатое.

I сказала каралева
Лепшага ў сусвеце места:
«Не твая я, воўча, дзева,
Не табе я, чмель, нявеста!»

«I не трэба мне нявеста, —
Адказаў я Kaci дзёрзка, —
Што такая ж, як i места:
I не горад, i не веска.

Як звычайная нядзеля —
I не будзень, i не свята.
З кім хадзіла ты без чмеля,
З кім гуляла без ваўка ты?!.»

Ах, як Кася ды ўзвілася,
Ды як цокнула абцасам!
«Як паклічу зараз Воўку
З нашай хеўрай ды ўсім класам!

Як табе начысцяць рыла —
Будзеш ведаць, з кім хадзіла!
Як табе зламаюць джала —
Будзеш ведаць, з кім гуляла!

Пра адно ў цябе ўсе думкі:
З кім гуляла! З кім хадзіла!..»

Ды як лясне Кася сумкай! —
Ледзь да смерці не забіла...

— Характар... — прыкладала грошык медны
Да гузака руплівая пчала.
— Уся ў цябе, — сказаў я.
— Мой ты бедны... —
Пчала ўядала. — Я б так не змагла...
Ты кінь яе... У гэтых маладых
Заўсёды так: ці ў лыч, ці ўніз... пад дых!

Так дала, што дых займае,
У малога хлапчука...
А пчала сабе лятае,
Як Карэньчыха спявае:
«Застанешся без стручка...»

«Хоць i фінка, але сцерва...» —
Я падумаў.
Кася хеўру
Назбірала — мала мне?
Гэны гэнага папхне,
Гэты зваліцца на тога,
На чмяля ўсе — i да Бога
Адляціць душа чмяля...
Во бандыцкая зямля!
Партызанская ад веку...
Тут прырэзаць чалавека,
Як два пальцы... A ваўка
Ці якога-небудзь чмеля...

Падышлі... «Здароў, зямеля!
Ты з Масквы?..»

Чаму з Масквы?..
Можа, тут маскоўскіх рэжуць?..
Тут з Масквой ніякіх межаў...

Я пытаюся: «А вы?..»

— Паглядзі на лыч ягоны! —
Кажа першы ў шынялі
Ca слядамі ад пагонаў,
Нож вымае з кішані.

Ой жа ён чмяля парэжа
Ды на Юткаву на вежу
Забярэцца ды пасее
На ўсе трэскі ды кару!..
Я кажу: «Мы ўсе з Расеі...» —
З думкай: «Можа, не памру?..»

«Мы — не ўсе!» — сказаў другі,
Без рукі i без нагі —
I шарах па мне пратэзам!..
A ўжо трэці — той з абрэза!
Каб пацэліў — дык кранты...

Муха ў смех: «Закляты ты...» —
Курва, час знайшла смяяцца!..

Я — ад хеўры ратавацца
З боку гэтага — на той,
Што на захад — за гарой...