Уладзімір Някляеў - Паэмы

З прадоння мора, у якого гора,
Пчала глядзела на мяне балюча,
I быў яе пагляд, як соль, сыпучы,
Нібы мука, развеены на ветры, —
Боя забыўся...

«Вяйнямёйнен! —
Я абняў пчалу-жанчыну, —
Даспявай яшчэ ў выспевах
Драбязу зусім малую,
Не Мядзведзіцу на вецці —
За пчалу яна не болей,
За адну з пчаліных ножак,
I ты горла не намучыш,
У дупле травой гаючай
Для пчалы заслаўшы ложак».

Верны вешчы Вяйнямёйнен
Так пачаў свае выспевы,
Што ў мяне, як соль, сыпучы
Стаў пагляд — мука на ветры...

«Лепей лапцем воду чэрпаць
На радзімай на старонцы,
Чым на дальняй на чужыне
Мёд — хоць чашай залатою.

З тым, што вольна не пяецца,
З тым, што здушваецца ў горле,
Жыць — як з ранаю пад сэрцам.
Я хадзіў па свеце з ранай.

Не пакінуў ні пясчынкі,
Што не змочана слязою,
Не пакінуў ні травінкі,
Не залітае крывёю.

Ці ты за багатай доляй,
Ці за доляю-жанчынай —
Толькі на гадзючым полі
Знойдзеш долю на чужыне.

Векавечны Ільмарынен,
Каб араць такое поле,
Выкаваў ca сталі боты,
Порткі з медзі ды кашулю
Адкаваў сабе з жалеза
I жалезныя пальчаткі...

Каб там зайца ўпаляваці,
Ён каваў ваўка з туману,
Каб там рыбіну злавіці,
Ён каваў арла з агніска.

Птушцы вогненнай праз горла,
Зверу дымнаму праз зяпу
I па лёдзе цераз бездань
Паўз змяінай агароджы
I паўз плоту з чарапамі
Па чужыне прабіраўся
Верны вешчы Вяйнямёйнен,
Каб глынуць з мядовай чашы
Жаб з гнілымі чарвякамі...

Хоць ядлоўцам стань пад елкай,
Хоць альхою над ракою,
Стань хоць ягадай, хоць рыбай,
Ці хоць воўкам, хоць мядзведзем —
А туга ў грудзях збалелых
Застанецца там тугою,
Як яе ні выракайся...

...Вырас дуб.
Пчала, збірайся».

Залатая Кайса — ф-ф-ы-ы-р па Сонца
Ветрам у пабітае аконца,
Калі вырас дуб на Свят-гары...

Капялюш услед
прыўзняў Стары.
Верны вешчы Вяйнямёйнен выпеў
Дом i хутар...

Каб я з'еў i выпіў,
Наспяваў гарэлку i кансервы...

Выпіў я...
заплакаў...
мусіць, нервы...

Ой, жураўку, жураўку,
Чаго крычаш на ранку?..

Ой, як жа мне не крычаць? —
Трэба высака лятаць...

Ой, высока, высака
Ды ад дому далека...

Упаў камень дый ляжыць —
На чужыне цяжка жыць...

Як прыйдзецца захварэць —
Няма каму пажалець...

Як прыйдзецца паміраць —
Няма каму пахаваць...

Кулікамі над балотам
Плачуць тут па мне i ў Крэве...
Не такі ўжо я гаротны!
Што вы ўсе, як падурэлі?

Я жывы — дык я здаровы,
А здаровы — дык бататы,
А багаты — дык шчаслівы,
A шчаслівы — дык крылаты, —
I магу я сам ускрыліць,
Паляцець да роднай хаты!..

«Не бывае, каб бяскрылы,
A лятаці можа.
Ды бывае, што нямілы,
A такі прыгожы.

I бывае, што крылаты,
А не трэба крылы.
I бывае, што багаты,
А такі нямілы...» —

Плача i спявае маці
Над калыскаю маёй...
...Я ўсё прыбраў, спарадкаваў у хаце
I паляцеў за залатой пчалой.

Пакуль ляцеў, вярэдзіла адно:
Што не зашкліў пабітае акно.

На дальняй старане
Мне наплывае ў сне
Дом з Дубам пад акном
За дымам-туманом...
А там, у тумане,
А там,утымакне,
А там няма мяне
На роднай старане...

Там босыя спяды,
Там неба ў галубах,
Там ад жывой вады
Так горка на губах...
Там жытам узышлі
I запляліся ў лес
Спеў сцішанай зямлі,
Гнеў зрушаных нябёс...

Мне птушкай з выраю
Да Дому прылятаць
I абдымаць зямлю,
I неба цалаваць...
А як таму не быць —
Дык хоць бы сном праплыць,
Хоць дымам-туманом
Над Дубам пад акном...

З дальняй стараны да Дому
Сам гукаюся самому,
Тому Дому, Дубу тому —
I плывуць, як сны,
З дальняй стараны дадому
З дальняй стараны дадому
З дальняй стараны дадому
Дым ды туманы...

Дуб там стаяў, дзе ўпаў... Была бяда —
I адбыла... I я над Свят-гарою
Развеяўся, пасеяўся травою,
I трэскамі раскінуўся, карою,
I да зямлі — i ў ёй зямной крывёю —
Бліжэй, чым я, была адна вада.

Плылі аблокі, як акінуць вокам —
Ва ўсе бакі... Не знаючы дарог...
I нават з-пад гары да тых аблокаў
Бліжэй, чым я, быў, можа, толькі Бог.