Уладзімір Някляеў - Паэмы

Ён у Алуэ скаціўся,
Многа бедаў натварыўшы,
Паў-Карэліі спаліўшы,
Пох'ёлы i Савы хаты,
I яго ў вадзе халоднай
Сіні сіг зглынуў галодны,
Ciга — хуткая пяструшка,
А яе — шчупак зубаты.

Ды ўскіпець паспелі воды,
Алуэ катлом бурліла,
I кідаўся сіг на сіга,
I пяструшка на пяструшку:
«Дзе мужчыны Калявалы?
Шчупака чаму не ловяць?
Можа, ім не трэба Сонца,
Калі ўжо агню баяцца?

Дык на тых, хто жыць баіцца,
Бог з нябёс праклён абрыне!..»

Над берагамі іскрай, бліскавіцай
Лятала Кайса... Ноч маўчала глуха...
Закідваў сеці ў воды Ільмарынен
З той лодкі, што пакінуў схоўшчык Юха.
I падляцела Кайса: «Не баішся?
Як што — паспі. Тут ложак у мяне
На шчупаку. На самым-самым дне.,.»

«Ты б не іскрыла так... Пераіскрышся.
Сказаў я ёй, узяўшыся за сеці...

Мужчыны i жанкі,
Старыя, дзеці,
Увесь народ па берагах усіх
За сеці ўзяўся...
Толькі так у ix —
Калі ўсе разам! — кінуты з нябёс
Агонь злавіцца можа: доля, лес,
Злавіцца Сонца можа з цемнаты —
I той шчупак, што зжэр агонь святы...

Праз імглу, праз ноч, праз вецер
Ставяць сеці, цягнуць сеці
Мужыкі, жанкі i дзеці —
Да крывавых мазалёў!
Вось што значыць
Жыць у свеце,
Дзе адзін агонь:
Любоў.

Выйшаў волат з вод азёрных,
Сеці там да дна давёўшы,
Кажа волат: «Трэба нехта,
Хто пагнаў бы тую рыбу
Найвялікай самай палкай», —
I герой, ад немаўляці
Трохі большы, ссек асіну,
Прывязаў скалу да верху,
Грукануў з пляча ў гірадонне...

Воды Алуэ ўзбурлілі,
Сеці рваў шчупак зубамі,
Рваўхвастом i плаўнікамі,
Сам сябе парваў — не ix:
Сеці, сплеценыя з бітых,
Сеці, сплеценыя з мятых,
Сеці, сплеценыя з дратых,
Вечных нітак ільняных.

Верны вешчы Вяйнямёйнен,
Шчупака наверх падняўшы,
Запытаў: «Хто возьме рыбу
Без жалезных рукавіц?»
I другі герой — скалою
I яшчэ скалой другою —
Распластаў імгненна рыбу,
Як маланкамі нажніц.

Трэці ўзрэзаў так пяструшку
I ў пяструшцы ўзрэзаў сіга,
Сіні клуб з яго дастаўшы, —
Разматаўся сіні клуб,
I пабег па сіняй нітцы
Сам-агонь, клубок чырвоны,
Вяйнямёйнену спаліўшы
Бараду да самых губ.

I ад возера пабег ён
Па ядлоўцы — берагамі,
Па сасонніку — раўнінай,
Па пагорках — дубняком,
Паў-Карэліі спаліўшы,
Пох'ёлы i Савы хаты...
...Востраў, хутар спапяліўшы
Дом Ану i Юхі дом.
«Дзе ж мне жыць цяпер?..» —
я ўсплакаў...

Верны вешчы Вяйнямёйнен,
З кантэле з касцей шчупачых —
I таму такіх шчыпачых —
Ca спалёнай барадой,
Распачаў заклёны-спевы
На святой паляне Восма,
Па-над Пох'ёлай i Савай,
Над зямлёй i над вадой.

Голас плыў, бы ў моры хвалі,
Па ядлоўцы — берагамі,
Па сасонніку — раўнінай,
Па пагорках — дубняком,
I ён выспяваў нанова,
I, як новыя, паўсталі
На святой паляне Восма
Кожны хутар, кожны дом.

A агністы той клубочак,
Як пачуў заклёны-спевы,
Так схаваўся ў залацістых,
У дубовых жалудах,
I яго на ix сабрала
Залатая пчолка Кайса
I па горанах разнесла
Ды па хатніх ачагах.

Ты, агонь, у ix тары,
Плаў жалеза, боршч вары.

Верны вешчы Вяйнямёйнен,
Што ўсё выспеваў нанова
У далёкіх i найдальніх
Калявалаўскіх краях,
Блізка — i не нахіліўся,
Побач — i не азірнуўся
На Ану i Юхі хутар,
На ягоны пыл i прах...

«Ё-маё... — я думаў ціха. —
Не было, дык стала ліха...
Што скажу Ану i Юху?
A казаў жа мне Стары...
Бляха-муха, тэту муху,
Гэту муху-палятуху,
Залатое яе бруха —
Кожнай ножкай дагары!..

Хоць за джала... хоць за крылы...
Хоць на граблі... хоць на вілы...

Ды згары яно, каханне...
Хоць уночы... хоць уранні...
Не хачу ўжо анічога:
Hi расстанняў, ні сустрэч...
Калі ўсё, што ёсць у Бога
Для мяне на белым свеце:
Дым пусты жытла чужога
Ды задымленая печ.

— Паслухай, Кайса... Лес мой чалавечы
Пчаліным мог бы доўжыцца... але...

— Бывай! — пчала ўзляцела. — Не на печы
Задымленай
Спаць залатой пчале.

I знікла з ветрам... човен загайдала...
Над востравам, як стала, ноч стаяла.
Да берага я човен падагнаў
I лёг на печ, дзе ўсё дзяцінства спаў.

Заснуў каменна. Як на дне. Глыбока.
З глыбокіх сноў відаць усё далёка...

На пагорку найвысокім
Крэўнакрэўскага Святгор'я
Плача, як спявае, маці
І спявае так, як плача,
Каля гуры белых трэсак...