Віктар Швед - Выбраныя вершы

Ты на гарадской пасадзе
Адцураўся ад сяброў.
Нават прозвішча ўжо здрадзіў
Сваіх прадзедаў, бацькоў.

І, магчыма, па парадку
Зробіш ты апошні крок:
Здрадзіш бацьку, здрадзіш матку,
Астанешся, як калок.

Казалі нам, што ў вочы рэжа
І што псуе турыстам кроў
Музей няпольскі ў Белавежы,
Паміж дубоў, паміж зуброў.

Нялюдскім варварскім загадам,
Як крывадушнік-фарысей,
Хутка ліквідавалі ўлады
Этнаграфічны наш музей.

Даробак знішчылі багаты
Нашых сяліб, нашай зямлі,
І унікаты-экспанаты
У Цехановец аддалі.

І мы упорыста, гадамі,
З ахвяр грашовых землякоў,
З натугаю будуем самі
У Гайнаўцы музей ізноў.

І ў павільёне ўжо гатовым,
Што вырас нам, як прыгажосць,
Музей мы ўжо адкрылі новы,
Усім праціўнікам на злосць.

У нас вялікае свята,
Цешцеся, беластаччане!
Прывезлі да нас экспанаты:
Родную мову, песню і танец.

Вось уваходзяць на сцэну,
Выпаласканыя з беларускасці чыста,
У народных уборах манекены,
Самадзейныя гродзенскія артысты.

І паўтараюць яны бездакорна
Вызубраныя словы, мелодыі, крокі.
Уваскрасае мінулае зорнай
Беларусі маёй сінявокай.

Са сцэны з настроем прыўзнятым
Сышлі самадзейнікі з Гродна —
Беларускія экспанаты
Загаварылі на „общенародной”.

Сумнае дзеецца з вёскамі,
Быццам няма вінаватых.
Вокны забітыя дошкамі,
Страшаць пустэчаю хаты.

Мы назаўжды развіталіся
З роднай бацькоўскай зямлёю,
Вёсцы чужымі ўжо сталіся,
Наша жыццё — гарадское.

Мы, як сяляне ўжо быўшыя,
Рэдка бываем тут госцем.
Нашы бацькі, век аджыўшыя,
Спяць вечным сном на пагосце.

Мы, гарадскія асаднікі,
Што разбрыліся па свеце.
Хоць і зямліцы мы здраднікі,
З ёй нам зрадніцца прыйдзецца.

І штораз меншыя ўжо шанцы,
Каб беларусамі астацца.
Да большасці прыстасаванцы,
Імкнемся ёй прыпадабацца.

Стараемся мы адначасна
Як большасць наша быць такімі ж.
Зракаемся ідэі ўласнай,
Сабе становімся чужымі.

Зракаемся сваіх карэнняў
І памяці бацькоў вясковых,
І папярэдніх пакаленняў,
І роднай беларускай мовы.

Цікава, большасць як асудзіць
Гэтыя нашыя заганы?
І ці яна заўсёды будзе
Да нас адносіцца з пашанай?

Было ў мінулым заўжды так:
Найбольшая бяда і сварка
Там панавала, дзе прымак
Ішоў на чужую гаспадарку.

А маем век цяпер такі,
Што трацім у сваё надзею,
І ціснемся ўсе ў прымакі
Мы да суседзяў-дабрадзеяў.

І надта згодны мы з усім,
І чуемся ўсе быццам дома,
І забываем нат аб тым,
Адкуль выводзімся і хто мы.

Калі спытаюць сябрукі:
— Ці беларусы ёсць тут недзе?
Адказ пачуюць: — Прымакі
Усе цяпер яны ў суседзяў.

Усякай дзякуюць уладзе
Хоць ім яна далася ў знакі,
Пяюць на з’ездзе, на нарадзе
Сваё падданніцкае: „дзякуй!”

Хоць атрымаў нашмат я меней
Сваёй павіннасці ўсялякай,
Заўсёды поўны захаплення:
„О дарагія, дзякуй, дзякуй!”

Тым, у двухмоўным асяроддзі,
Што памагаюць стаць палякам,
Пры кожнай выкажуць нагодзе
Нізкапаклонніцкае „дзякуй!”

Яны ж тут у сваёй старонцы,
Ды толькі пад суседскім знакам.
За гэта, што жывуць пад сонцам,
Суседзям паўтараюць: „дзякуй!”

Мы ад свайго ўцякаем і ўцякаем,
Нібыта ўсе мы з нейкай горшай гліны.
І ў родным асяроддзі прападаем —
Мы мовы выракаемся, айчыны.

Імёны дзецям мы даем чужыя,
Сваіх, спрадвечных, родных нам, не цэнім.
І толькі прозвішчы пакуль яшчэ старыя,
Ды прыйдзе час — і прозвішчы мы зменім.

І з кожным днём усё нас меней, меней —
У польскім моры растаем няспынна.
І будзе згодным з праўдаю сцвярджэнне,
Што Польшча — аднародная краіна.

Лаўлю я вухам, шукаю зрокам
Беларусаў у Беластоку.
І ў душы мне становіцца горка,
Нідзе не чую роднай гаворкі.
Быццам папала ў нейкую пастку
Жыхароў горада трэцяя частка.
І не чуваць іх у наваколлі,
Нібыта і не было тут ніколі.
І заўжды чую на кожным кроку
Толькі палякаў у Беластоку.
Чуецца ўсюды польская мова,
Цалкам заглухла нашае слова.
Хоць афіцыйна няма прымусу,
Няма адважных быць беларусам.
Большасці раптам сталі баяцца,
Беларусамі публічна звацца.