Віктар Швед - Выбраныя вершы

Праз многа год вандрую я ізноў
Па гулкіх плошчах, вуліцах знаёмых.
І сустракаю шмат сваіх сяброў,
І адчуваю тут сябе, як дома.

І шчыры, нізкі аддаю паклон
Я неўміручым Коласу, Купалу,
Што на дарозе з ношай цяжкіх дзён
Спыніліся спачыць на п’едэсталах.

Цудоўны Мінск! Хоць і прайшлі гады,
Хоць я цябе даўным-даўно не бачыў,
Ты, як і быў, застаўся малады,
Я позірк твой захоўваю юначы.

Манету ў Свіслач кідаю знарок,
Як сімвал, што сюды яшчэ вярнуся,
Што будзе зноўку вабіць, цешыць зрок
Сталіца светлазорнай Беларусі.

Ад берагоў шумлівай Віслы,
Ад вуліц Фенікса-Варшавы,
Прыехаў я на рэчку Іслач —
На рэчку паэтычнай славы.

Над ёй шумяць таемна дрэвы
І толькі аб адным гавораць —
Аб тым, як Дунін-Марцінкевіч
Хацеў няпраўду тут агораць.

Мінулы час уваскрашае
Людская памяць непрыкметна:
Дудар у Люцінцы спявае
Нам песні волі запаветнай.

Дзе Чарнамор’я пеністыя хвалі
Аб прыбярэжны дробяцца валун,
Там сумныя акорды прагучалі
З апошніх, абарваных лёсам, струн.

І цудадзейная замоўкла ліра,
Замоўк хваробай скошаны пясняр.
І толькі ў песні, маладой і шчырай
Пульсуе думка, ззяюць промні мар.

У ёй жыве наш край гаротны, ціхі,
У спелым жыце васількі цвітуць,
І імі трызняць слуцкія ткачыхі,
Што паясы на лад персідскі ткуць.

Ты мір і волю нёс айчыне,
Калі шалеў вайны віхор.
І нечакана на чужыне
Змаганнем змучаны памёр.

Гасцінны старажытны Кракаў
Прыняў цябе, паэт-змагар.
Ты спіш адзін сярод палякаў
З няздзейсненым цяжарам мар.

Магіла знойдзена ў стагоддзе
Прыходу ў неспакойны свет.
І жыць ты будзеш у народзе —
Ты несмяротны, наш паэт!

Ты з небыцця да нас вярнуўся,
Цяжкі твой і па смерці лёс.
Распяты ў роднай Беларусі
Ты ўваскрасаеш, як Хрыстос.

Чароўных гукаў родных слоў
Стрымаць не змогуць нават межы:
Яна вярнулася ізноў
З далёкай Прагі ў Белавежу.

Дзе толькі велічны, з агнём,
Плыў мілагучны голас звонкі,
Заўсёды разам з Міхасём
Спявала родная стронка.

Цурчаў прызрысты ручаёк,
Аб нечым пушча гаманіла,
Граў на жалейцы пастушок,
Плыў шчэбет птушак лёгкакрылых.

Дык хай далей чулліва так
Старонку родную ўслаўляюць —
Заўсёды малады мастак
І песня, вечна маладая.

У вёсцы пачаліся спрэчкі:
Жывем мы над адною рэчкай,
Адна зямелька ў апрацоўцы,
І молімся ў адной царкоўцы,
Адно ў нас сонейка, нябёсы,
Адным спалучаны мы лёсам,
Адно нам толькі невядома
і нас хвалюе гэта: хто мы?
Азваўся Ян — тут найстрэйшы —
Усё жыццё я быў тутэйшым,
Відаць, мы ад пачатку свету
Будзем тутэйшымі усе тут.
— Павінны кімсьці быць, вядома, —
Негаваркі азваўся Сёма, —
Усё-ткі людзі мы, не гускі,
Мяне завуць заўсёды рускім.
— Можа мы родам з Украіны? —
Тут запыталася Паўліна. —
— Кажуць, што з украінскай мовы
Заўсёды пазычаем словы.
Лявон дакінуў сваё слоўца:
— А можа ўсе мы тут літоўцы?
Было ж тут, пішуць летапісцы,
Княства Літоўскае калісьці.
— Жывем у Польшчы, мы — палякі,
Запальчывы азваўся Якаў.
Жывем мы ў прагрэсіўным свеце —
Ужо палякі мае дзеці.
Нервова ўскрыкнуў тут Кастусь:
— Дзе ж ваша, браткі, Беларусь?
Бачу, пазбыцца мы гатовы
Нацыянальнасці і мовы.
І быццам бы нам невядома,
Адкуль выводзімся і хто мы,
І сапраўды ўжо слухаць горка,
Што наша брыдкая гаворка,
Што быццам бы мы з горшай гліны —
Цурацца роднага павінны,
Што быццам існуе прымус,
Каб свайго зрокся беларус.
Ніхто нас не змушае, брацця,
Каб свайго роднага цурацца,
Каб пастаянна з года ў год
Мы паміралі як народ.
Шануйма роднае, паверце,
Каб ведаць хто мы, каб не ўмерці.

Мілы дружа, слухаць горка,
Ты набыў дурных манер:
Брыдкаю завеш гаворкай
Мову родную цяпер.

Нат тутэйшым, як калісьці,
Не завеш сябе, дружок.
Адарваным з дрэва лісцем
Мкнеш, дзе дзьмухне вецярок.

Што, зыбыў, адкуль паходзіш,
Што ты нарадзіўся тут?
Ты ж плюеш на асяроддзе,
На бацькоўскі родны кут.