Рыгор Крушына - Выбраныя творы

I як толькі ізноў распагодзіцца,
Я паеду за горад, і там —
У кляновых прысадах ваколіцы —
Тваё гора сьсяку папалам.

На гадзіну пазбаўлюся негадзі
Адзіноцтва, тугі і турбот...
Паплывуць мае думкі, як лебедзі,
Да цябе, дарагая, на ўсход.

1953

ЦI ПАЧУЕ...

Ці пачуе плач выгнаньніка
Там у далечы яна?
Можа боль ад вытню праніка,
Ад крутні верацяна
Заглушае тое ўтойнае,
Што ў грудзёх тугой пяе.
Маладосьць высокамройная
Мае клопаты свае...
Я пакінуў хату бедную,
Бы няўцешную ўдаву,
I цяпер я сам ня ведаю,
Як існую, як жыву.
Празь нягоды разгубіліся
Сваякі, сябры, сям'я.
Толькі вершы пульсам біліся,
I ці раз маліўся я:
Дзякуй Богу, што занесены
На шчасьлівую зямлю.
Ды адно — ўсім сэрцам песенным
Я няшчасную люблю,
Тую — сёньня зрабаваную, —
На якой радзіўся, рос,
На якой знайшоў каханую
У маім заплёце кроз...
Цьвёрда, крокамі бадзёрымі
Я па вуліцы іду.
Пад мурамі-хмарадзёрамі
Валаку сваю бяду.
Набягае смутак кручаны,
Кураць пылам камяні.
Прыгадаў сады я Случчыны
I лагоду цішыні...
А ізноў над камяніцамі
Неба выдзерты шкумат.
Гэта-ж вочы любай выцьвілі
Ў злую восень акурат.
Так душа мая, прарочыца
Прышлых дзён, снуецца ў сьне.
Незнаёмы горад мрочыцца
I гамоніць галасьней.
Мне здаецца: гмахі хіляцца,
Абдымаюцца яны.
I зыходзяцца, як сківіцы,
Дзьве даўжэзныя сьцяны.
Абцугі каменнай вуліцы
Ціснуць, муляюць мяне.
Сьвет па гэтым не хвалюецца...
I жыцьцё далей імкне.

1954

БЕЛАЯ НЯВІННАСЬЦЬ

Была вясна. Былі заручаны.
I каля весьніцаў спатканьні.
I ўсё было вязьмом закручана:
Пагляд, усьмешка і прызнаньні.

Язьмін і дзеўчына. Нявінныя...
Салодка вохныя і ў белым.
Навошта гэтыя ўспаміны я
Сьпяваю часам агрубелым?

Навошта мучыцца пачуцьцямі
Высокіх чыстых парываньняў?
Маю душу закаламуцілі,
Зьвягае старасьць на выгнаньні.

Стаптаць прыгожае і добрае,
Сябе самога зьнеахвоціць.
Паўзе з закуцьця, ўецца кобраю
Нянавісьць, чорнае страхоцьце.

I разяўляе пашчу шырака
I сык чуцён з багновай тхлані:
— Нам не патрэбна Ваша лірыка
Пра вёсны, кветкі і каханьне...

Дармо! Сьпяваю і ня слухаю
Пустых гамзатых лемантацый.
Хачу, падбіты завірухаю,
Часінку радасна сьмяяцца.

Пайду ў мой кветнік, абмінаючы
Балота, зарасьлі калючак.
Люблю я сонца, шыр і далечы,
Люблю я слова так балюча.

Яго шліфую, перасоўваю
З радка ў радок дзеля парадку.
Ізноў гарыць півонь пунсовая,
Цьвітуць настуркі, мак і браткі.

Із гэтых кветак водыр выстаяў,
Гаючы подых Беларусі.
Яна жыве, мая квяцістая,
У жалю матчыным, у скрусе.

Жаданы час надыйдзе. Зьдзейсьніцца.
Хай ня са мной, а з маім сынам.
Стаяцьме зноў ля родных весьніцаў
Былая белая нявіннасьць.

1955

АКТОРКА

Гэта наша надзея,
З натхненнай ігрой!
...На грудзёх архідэя,
Уквечаны строй,

Дыямэнтаў зарніца
Сузорыць яе.
Выглядае царыцай,
Вітае, пяе.

Лёгкай гліцаю песьня
Прыносіць з сабой
Смольны водыр Палесься
У затхлы пакой.

Не асфальт за сьцяною,
Ня вуліцы муць,—
Панад хатаю хвоі,
Як струны, гудуць.

У вячорным сутоньні
Ня аўтаў разьбег, —
Хлопцы поплавам коні
Вядуць на начлег.

А як хораша грае
Вясьнянкамі хор —
Беларускага краю
Пялёсткаў віхор!

Цьвет чарэмхі, бярозы
I вохнай альхі...
Я у снох не цьвярозы,
Да слоў ня глухі.

Захавала акторка
Наш родны матыў!
Мне салодка і горка,
Я ў чарах застыў.

I ўзьняты на хвалях,
Гляджу на яе —
Ў дыямэнтах, каралях
Пастушка пяе.

1955

АПОШНЯЯ РОСТАНЬ

Сумны ўспамінаецца абразок.
Наша ростань. Раніца і вазок.
I суседзі сельскія, і радня,
I мой дзядзька зь лейцамі ля каня.

Сена з канюшынаю у вазку
Пахне зелянінаю хмызьняку.
I дармо пад ботамі сьнег хрумсьціць,
Чорны грак з турботамі ўжо ляціць.

Пачынае пукацца вербалоз.
У далёкім грукаце рух калёс.
Гора палыновае да мяне
Новае, вясновае завіне.

Смагай боль выростае. I ў бядзе
У вапошняй ростані аж гудзе.
На хурманцы досьвітак назнарок,
Каб упіцца ўдосытак, цэдзіць сок.