Рыгор Крушына - Хвiлiна роздуму

ВЫБУХ

Хай ня будзе бязладзьдзя на добрай зямлі:
Пладаноснай — спакой у падзяку,
Каб на ёй, дзе руіны травой парасьлі,
Ня было-б аніякага знаку.

А злыбедай —
выбух...
Ізноў
быльнёг
выбег.

Страх, якое прадоньне на люднай зямлі!
Так, фатальнае тое прадоньне!
Людзі космас — здаецца ім — перамаглі,
А разьюшаны атам — на троне.

I злыбедай —
выбух...
Ізноў
быльнёг
выбег.

НА МАСКАРАДЗЕ

На блудным балі блазнаў
Сяброў я не знайду.
Там кот дзьвярыма бразнуў
I ўскрыкнуў какаду.

I ўсе крывыя маскі —
Аслы і бараны,
Мурынкі, папуаскі,
Русалкі, лясуны

Прыціхлі, як ад бомбы,
Глядзяць, як на пажар:
— Здаецца, ты казлом быў,
Цяпер адкрыты твар.

НА ВУЛІЧНАЙ ВЫСТАЎЦЫ

Гляджу я на тыя палотны,
Дзе ў плямах уяўны абраз,
Дзе талент аерам балотным
Чакае, як Сёмуху, нас.

Ён песьціў ідэю і трызьніў,
На вуліцу вынес, на суд.
У новым сьвятле — дальтанізьме
Мастацтва паказвае цуд.

Дзіўлюся. Ружовыя сьвіньні,
Падпасак, як чорны цыбук,
I выган засмужаны, сіні,
I сонца — зялёны павук.

Ёсьць мілае ў гэтым матыве
I згадка дзіцячай пары.
А вунь на запененай грыве
Грамадкай сядзяць камары...

Бялілы пусьцілі завею
Ў рудую іржу-каламуць.
I я мастака разумею:
Ў балоце лілеі цьвітуць.

КРУЦЬ-ВЕРЦЬ

Сьвятло ламаецца праз прызму —
Вясёлых колераў сьцяжкі...
Паэт пад шыльдай мадэрнізму
Хавае часам зрух цяжкі.

Ён у свае радкі пустыя
Ссыпае словы-медзякі.
Іх выдае, як залатыя,
Як скарб няведама які.

Адно бліскучыя бразготкі
Як боль заселі ў галаве.
Верш бяз душы — напеў кароткі,
На чулым сэрцы ня жыве.

Дармо стараецца музыка,
Нікога песьня не кране.
I скрыпка ўсхліпвае бяз смыка,
Дурэюць пальцы на струне.

Струна скавыча, наракае:
У словах сэнсу не знайсьці.
...Ці падабаецца такая
Круць-верць у сьведамым жыцьці?..

АБСТРАКЦЫЯ

Пяшчотных пачуцьцяў сасьпела маліна,
Ужо разгараецца сьветлае пекла.
I песьні зрываюцца з пругкіх трамплінаў,
Каб слова дубовыя душы пасекла.

Звычайныя душы ёсьць нават і ў мушак.
Заростаюць душы густою травою...
Мы сушым прысыпкай паэзіі смушак,
А дзе тая вільгаць, што поіць жывое?

Дзе тая крыніца з празрыстым струменем?
Мы хочам напіцца, умытымі выйсьці,
Каб кроў маладзела і сьлёзы натхненьня
Зігценьнем казалі аб радасным прыйсьці,

Аб прыйсьці таго, што жыве ў лятуценьні...
Уяўнае станецца хай асалодай,
I ўцешна, як дзецям кітайскія цені,
Прадставіцца
літаратурнаю модай.

Наш дух не ў палоне, і розум ня скуты.
I музыка з рызыкай сэнсу і гукаў.
Там космас — дзе гінуць зямныя пакуты.
Пратэст у замкнёную браму застукаў.

I тыя, што маюць звычайныя душы
Ня ўсё разумеюць, ня чуюць так чыста.
Тут нехта спакой вольнай думкай парушыў:
Сьмяецца, сьпявае, крычыць урачыста.

Абстракцыя ў практыцы. Значыцца, будзе
Яна задавольваць мастацкія густы.
Стаіць хараство і ў утончаным блудзе
Далёка ад розных рэклямаў распусты.

ГАВАЙСКАЯ ГІТАРА

Гітара бездакорная
I пад рукой пакорная, —
Гавайская, гавайская.
Душа на струнах райская.

Гавайская гітара гудзе вясёлым енкам.
Трымценьне струнаў, траваў, рук, постацяў, вянкоў.
Іграе сонца ў танцы. I зыбленым каленкам
У такт вуркочуць хвалі, далоні маракоў.

I гукі ў заціханьні... Падобна — на жалейцы
Мой край сьцінае смуткам збуцьвелы злы бур'ян.
...Гавайская гітара галосіць і сьмяецца;
Здаецца, наша гора сплывае ў акіян.

Ласкава і гульліва гітара сны рысуе,
I трызьніць і сьпявае ў трывожнай цішыні.
Танцуюць і трапечуць, як матылі, красуні.
I тонуць ліхалецьці ў завеях цяплыні.

Убоства пахавалі палёсткі архідэяў,
Дзявочыя усьмешкі і косаў чорны вір.
I скача захапленьне на вогнiшчы ідэяў —
Дзівоснае, жывое вядзе ў спакой і мір.

СЯМЕЙНАЯ СЦЭНКА

Намі ўсё ўспрымаецца па рознаму...
На абрусе — з цукрам сухары.
А яна мне гнеўна і бяз розуму:
— Што за пачастунак, чорт бяры!