Рыгор Крушына - Дарогi

Руды вярблюд ступае
Маўкліва і пакорна,
I ўсьлед туга тупая.
Утомна. Цяжка. Горна.

Ён скаргі не пакажа,
Хоць на гарбе вярблюда
Рыпіць, хрыпіць паклажа,
Як доўгая прастуда.

У смутку каравану
I я свой боль утою,
I скардзіцца ня стану,
Што з торбаю пустою,

Што без вады, і ў страце...
Аазіс дзесьці блізка.
Я сэрцам там, дзе ў хаце
Была мая калыска.

А ТУТ ІНАКШ

У нас быў сьнег, калядны сьнег,
Завейны і пагодны.
Ляпілі дзеда. Санкі. Сьмех.
Сьняжкі. I гоман родны.

I ў белых шапках хата й сад,
I сьнежныя натрусы
На ўсіх кустох. Вось акурат —
У палатне гіндусы.

А вецер дрэвы ў лесе трос,
Ігліцы хвояў шкрабаў,
I тонкае гальлё бяроз,
I медзь дубоў і грабаў.

Ды матылькамі сьнег ляцеў,
I падаў белы, белы...
А тут інакш. Тут сонца, сьпеў
I кіпарыс зьнямелы.

Ні сьнегу, ні завей няма,
Ні глебы з лісьцем прэлым.
Стаіць зялёная зіма,
I толькі людзі ў белым.

У ДАМАСКУ

Сядзіць ён і курыць нязьменна,
I курчыцца зябка. Чаму?
Як быццам халодная пена
Яму замяніла чалму.

Чаму пазірае цікаўна?
Ці тоіць арабскую злосьць?
Хіба гаспадыня няўпраўна,
Ня ёсьць задаволены госьць?

Ці можа таму, што ласкава
Зірнула мне ў вочы яна?
...Якая гаркавая кава!
Здаецца, з дамешкай віна.

А можа і ўпраўду здаецца,
I кава ня кава, а мёд.
I сам гаспадар ня злуецца,
З кальяна пачуў свой узьлёт.

Я бачу і ветласьць, і ласку.
А зброя блішчыць на сьцяне.
Я госьць паважаны ў Дамаску...
Араб усьміхаецца мне.

АЛЕКСАНДРЫТ

Дзесьці там, за морам, у Каіры
Я па шумных вуліцах хадзіў.
Заклікалі ў крамы ювэліры
I тавар паказвалі наўзьдзіў.

А спачатку кавай частавалі,
Як той дзёгаць, чорнай і густой.
Залатыя рэчы і крышталі
Выстаўлялі ўкруг перада мной.

— Разглядай, як госьць. Чаго сьпяшацца?
Таргавацца потым, маем час.
Вось пярсьцёнак філіграннай працы,
I рубін, і дымчаты тапаз.

I яшчэ жывыя самацьветы —
Амэтыст, смарагд, аквамарын.
Магараджы, прынцы ўсяго сьвету
Падыходзяць да маіх вітрын.

Гэтак урачыста на прыняцьці
Выхваляў багаты свой тавар
У чырвонай фэсцы і халаце
Ветлівы гасьцінны гаспадар.

А чарнявы хлолчык па-арабску
Гаманіў і каву наліваў.
Гаспадар з паклонам: — Калі ласка!
Недарэмна я сюды зазваў.

У мяне каралі, бранзалеты,
Завушніцы, брошкі для мадам,
Залатыя запінкі ў манжэты...
За цану згаворную аддам.

I гандляр араб міргнуў мне вокам:
— Ёсьць магічны камень у мяне.
Я яго хаваю ненарокам,
Ён за якасьць хітрую ў цане.

Падышоў паважна да шуфлядкі,
Доўга і паволі адчыняў.
Там каменьчык у пярсьцёнку гладкі
Жухлым бляскам смутак наганяў.

Быў араб паслужлівым, няўтомным.
Паказаў мне свой мастацкі спрыт
З яркай лямпай у закутку цёмным.
— Вунь, зірні! Гарыць александрыт.

Я гляджу — каменьчык ажывае
I цьвіце ў пярсьцёнку залатым.
Пасяродку кропля агнявая,
I гару я сам у цудзе тым.

Зьнік ужо халодны бляклы колер.
Б'е сьвятло, успыхвае яно.
Гэтак промні сыпле ў навакольле
Праз крышталь чырвонае віно.

Гэтак жар палае пад вятрамі,
Асьвятліўшы ў цемры далягляд.
Захапленьне ў ювэлірнай краме
Праняло мяне да самых пят.

Я стаяў нямы, зачараваны.
Зыркае праменьне паплыло.
На такім відовішчы зазваны
Госьць адчуў каірскае цяпло.

Горача. Нябачанае дзіва!
Камень гэты ўносіць казку ў быт.
А гандляр схіляецца пачціва,
Кажа мне: — Але, александрыт.

Ён цудоўна зьзяе! Так прыгожа!
Гэта-ж радасьць у людзкіх руках.
А зрабіць яго ніхто ня можа,
Толькі мог стварыць яго Алах.

Вось, напрыклад, пэрлы. Жорсткі вырак!
Іх адолеў наш тэхнічны век.
Нават дыямэнты і сапфіры
Вырабляе сёньня чалавек.

Не пазнаць, які між іх праўдзівы, —
Зіхацяць аднолькава яны.
А ў александрыце — пералівы
Буйнацьвету казачнай вясны.

Гэты камень колерам нязвычным
Хутказьменным, можа ўсіх зьдзівіць.
У сьвятле вячорным, электрычным
Зоркай пурпуровай мігаціць,