Муса Җәлил - Сайланма әсәрләр

Хуш, акыллым!
Бик тиз күрешмәсәк,
Сагыш белән йөзең сулдырма!..
Сайраштык без язгы сабанда,
Ыңрашмабыз көзге ындырда!

Бүләк итеп миңа яулык чикмә,
Минем күңлем сине, ягымлым,
Сабан теше белән казып чиккән
Колхоз кыры белән сагыныр.

Җил изүемне чиште,
кар каймагын
Күкрәгемә сылап җибәрде.
Ул, ахрысы, минем йөрәк утын
Шул кар белән басыйм дигәндер.
Җил, белмисең,
йөрәк эссесенә
Түзә алмый синең карларың.
Күкрәгемдә һаман ялкын калды,
Син китергән карлар калмады.
Мин каерылып карыйм көнчыгышына,
Баса алмыйм күңел газабын.
Җил, сизмисең,
минем уйлар сагына
Фәйрүзәсе булган Казанны.
Якын идем,
поезд еракларга
Алып китте мине каныгып,
Нигә инде мине аерды ул,
Нигә инде аны калдырды?
Инде менә күңлем чәшкәләрен
Тутыра алмый хәзер саргая,
Көләч, матур Фәйрүзәсе булган
Шул Казанны өзелеп сагынам.

Бүген таңда ап-ак карлар яуды,
Ә кич белән бар да эреде.
Мин көрсендем,
Минем сөенечем дә
Шулай эрер кебек күренде.
Иртән кояш иде,
Ә кич белән
Күк төренде ямьсез болытка.
Синең сөю әгәр шулай булса,
Мин үләрмен, җаным, хурлыктан.

Карлар язгы урам уртасыннан
Җырлый-җырлый агып китәләр…
Бу сөешү шулай агып бетсә,
Күңелем,
Безгә ни хәл итәргә?

Бик еракта минем кояшым бар,
Томан каплап тора араны,
Өзелеп сагынам
Матур кояшымның
Томаннарны ертып каравын.
Мин нишләрмен,
Шушы кояшым да
Бер көн килеп мине алдаса?
Болытлары качкан кояш төсле
Хыялымнан эз дә калмаса?

Еллар, еллар…
Сезнең һәркайсыгыз
Сыйпап үтте минем битемне.
Чәчләремне күмеп ташлар өчен,
Ефәк кебек карлар китерде.

Сезнең эзләр буй-буй сызылып калган,
Җыерчыклар тулы маңгаем.
Шул эзләрдән аксын дидегезме
Яшьлегемнең алсу таңнарын.

Үпкәләмим сезгә!
Мин яшьлекне
Иң күрекле чорда кабызып,
Иң бәхетле илне төзегәндәге
Кайнар тирем итеп агыздым.

Безнең илдә тиңсез хезмәт белән
Социализм йорты төзелә.
Минем гомрем кирәк бер таш булып
Кереп ятты шул йорт нигезенә.

Яр читендә,
Агымсуда,
Кызылармеец
Атын юа.
Ялын тарый,
Сыртын уа
Һәм басмага
Карап куя.
Басма өстендә
Колхозчы кыз
Җитеннәргә
Су эчерә.
Һәм сиздерми —
Нитми генә
Яр читенә
Күз төшерә.
Елга ага
Бөдрәләнеп,
Кызның алтын
Чәче кебек.
Кыз керфеген
Түбән сузып,
Битен каплап,
Сорау бирә:
– Матур егет,
Әйтче миңа,
Кызылармеец
Кемне сөя?
Егет аның
Янына килеп,
Чәчен сөеп,
Җавап бирә:
– Кызылармеец
Синең кебек
Эшчән, батыр
Кызны сөя.

Дим буена кайтсаң,
мин тирбәнгән
Зифа тирәкләрне күрерсең,
Мин аунаган яшел чирәмнәрдә
Ал чәчәкләр өзеп йөрерсең.
Дим буена кайтсаң,
яшем тамган
Яшел камышларны өзәрсең.
Камыш төсле зифа гәүдәң белән
Дим дулкынын ярып йөзәрсең.
Мин кайталмам инде Дим буена,
Кайталмаган төсле яшьлегем.
Яшьлегемнең иң саф тойгыларын
Мин Дим ярларына яшердем.
Анда минем кайнар йөрәгемә
Дәртле сөю уты кабынды.
Мин беренче кат сине шунда күрдем,
Күңлем белән сиңа табындым.
Димнең серле яры,
дулкыннары
Минем сердәшләрем булдылар.
Алар минем бөтен моң-зарымны,
Уйларымны бүлешеп тордылар.
Мин күңлемнең энҗе-мәрҗән төсле
Иң кыйммәтле яшьлек серләрен —
Беркемгә дә түгел,
бары Димгә,
Аның ярларына сөйләдем.

Ул аңлады мине, дулкын чәчеп,
Күбекләнеп ярга сикерде.
Йөрәгемдә ярсып дулкынланган
Минем тойгыларым шикелле.
Ул тирбәтте мине дулкынында,
Ул күңелне назлап ярсытты.
Хыял белән торып, сиздермичә
Алып калды минем яшьлекне.
Хәзер менә сагынам зәңгәр Димне,
Аның уйчан серле агышын.
Димдә минем назлы мәхәббәтем,
Димдә минем яшьлек сагышым!
Хуш, Дим кызы!.. Минем сөюемне
Саклап мәңге йөрәк түреңдә,
Дим шикелле ак син тыныч кына,
Кайгы күрми гомер-гомергә.
Ә мин шулай Дим һәм син тудырган
Хыял белән ялгыз юанып
Көн итәрмен… серле истәлекләр
Томанына күмелеп, югалып.
Дим буена кайтсаң…
икәү бергә
Йөргән юлдан җырлап үтсәнә!..
Бик күңелле булыр, төсем итеп,
Дим чәчәген өзеп үпсәнә!..