Муса Җәлил - Сайланма әсәрләр

Наян яшьлек,
белмим, нәрсәң белән
Якын булдың минем йөрәккә.
Бу юксыну кайдан туды икән,
Нәрсәң өчен икән бигрәк тә?!
Миләш ирене белән иреннәрне
Тибрәндереп, күңел түрендә
Ут кабызган көләч Раузаң белән
Син бик үзме минем күңелгә?!
Әллә юкса…
спорт сөючелек
Бәйләдеме сиңа күңелне?
Оныталмыйммы —
иркен стадионда
Йөгерә-йөгерә футбол тибүне?
Әллә менә…
Шинель кочагында,
Мишень белән күзне кысышып,
Курок тартып кына сөйләшүне
Сагынам микән шулай, эч пошып?!

Белмим… белмим…
Нинди явыз хәтер
Моңсулыкка мине өстери?
Инде миңа чират җиттемени
Моңаерга, яшьлек үтте дип?!

Юк, пошынма,
бу бит болай гына,
Һәр аерылышу шулай читен ул.
Мин гомремнең кайсы яшендә дә
Сизмәм, дуслар,
җанда читсенү.
Яшьләр белән бер үк сафка безне
Чакырып сукса набат илебез,
Без шулай ук ярсу йөрәк белән
Җитен сакал селкеп килербез.

Юк, шаярма, яшьлек!
Ярсып кабыну
Синдә генә түгел икән ул,
Бу өр-яңа тойгы,
ахры, безнең
Бөтен гомребезгә китәр ул.
Рауза кебек чибәр тагын үсәр,
Ул килер дә миңа иртәләп,
Минем «егетлеккә» сокланыр да
Сакалымны сыйпап иркәләр.
Юк, шаярма, яшьлек!..
Ярсып сөю
Синдә генә түгел икән ул.
Чор тудырган
Яңа тойгыларга
Яшь куя алмый хәзер чикләнү.

Кайнар яшьлек, үттең.
Инде хәзер
Борылып карасам да артыма,
Яшьлек ерак,
зәңгәр диңгез төсле,
Күкселлеккә төренеп ялтырар.
Бүген менә соңгы мәртәбә,
Артка борылып, кулны болгадым.
Шушы булыр безнең иптәшләрчә:
– Хуш, – дигәндәй,
күрешеп кул алу.

Бөтен гомрем буе эш өстендә
Ялкын булып ярсып янарга —
Мине кабындырган яшьлегемне
Мин сагынмам инде яңадан.
Көрәшләрдә ярсу егетләрчә
Алга чыгу янып, үчләнеп —
Шушы булыр хәзер йөрәгемдә
Сиңа булган иң зур истәлек.

Кояш, малай,
бик төз атучы икән,
Нурын төртте
туры йөрәккә.
Әйтерсең бу йөрәк мишень аңа,
Әйтерсең ул тирга эләккән.
Мин күземне кысам,
кояш миңа
Мишень төсле күренә кечрәеп.
Сизәм,
мине җиңәр
бу йөрәкнең
«Атучы бул» диеп көчләве.
Бер шлемлы егет күргән саен,
Мине хәзер шушы уй баса.
Әхмәт туган [3] Биредә Муса Җәлил шагыйрь Әхмәт Фәйзигә (1903–1958) мөрәҗәгать итә. ,
ташла каләмеңне,
Әйдә, киттек тирга,
булмаса.

Беләм сине,
Синең күз укларың
Кәгазь юлларына тегелгән.
Кара савыты сиңа —
мишень булып,
Каләм —
мылтык булып күренә.
Без күптәнме әле синең белән
Яңа җиңүләргә барышлый —
Кулыбызга кыскан винтовканы
Кара-каләм белән алыштык?!
Мин ялгышам,
юк, юк,
алай түгел,
Без фронтта курыкмый-чигенми
Дошман белән күзне терәшкәндә,
Син шундый ук шагыйрь идең бит!
Без анда да күмер каләм белән
Тәмәкегә дигән кәгазьгә —
Шигырь яздык…
Безнең җыр катышты
Туп авызыннан чыккан авазга.
Винтовкамы,
әллә каләм микән
Ул вакытта күбрәк көч биргән?
Без җиңә алдык бары
винтовка һәм
Каләм биргән күмәк көч белән.

Кояш, шаян,
күзен кыскан төсле,
Җем-җем килеп карап тора да
Нуры белән туры
йөрәгемә
Прицел алган төсле кылана.
Без кояшлы көнне
винтовкалар
Уты белән алдык сугышып.
Без көрәшле көнгә
багышлыйбыз
Җырыбызның кайнар сулышын.
Бездә хәзер тирны тормышында
Үз итмәгән кеше сирәктер.
Көрәш безне оста атарга да,
Оста җырларга да өйрәтте.
Җырны ничек
дошман окобына
Оста төзәп ата белсәк без,
Винтовкадан шулай ата белик,
Бер пуля да әрәм китмәсен.
Әхмәт туган,
әйдә, тирга киттек,
Минем киңәш шушы сиңа да,
Төз атучы булдык без җырда да,
Төз атарбыз чиксез тирда да.

Беренче кат сөю дәрте белән
Елмайганың минем исемдә.
Күзләреңә карап: «Сөям», – дигәч
Оялганың минем исемдә.

Өметләрем кинәт юкка чыккач,
Йөрәк әрнеп газап эчендә,
Төннәр буе күзгә йокы керми
Сызланганым минем исемдә.

Үтте инде ул көн;
хәзер бар да
Күргән төсле бары төшемдә.
Яндырса да сөю, туңдырса да
Туйдырмый икән, шунсы исемдә.

Кар шул инде,
тузган чикмән кебек,
Аннан киткән,
моннан сүтелгән.
Кар чикмәне хәзер җитми
кырның
Коңгырт-кара тәнен өртергә.