Аркуш Алесь - Выбранае

Каляровыя ніткі вяртаюць

птушак назад.

Каляровыя ніткі ніколі

не губляюць адваротных шляхоў.

Каляровыя ніткі - як сцьверджаньне,

што за даляглядам канец сусьвету.

Саламяныя птушкі аздабляюць пакой.

Саламяныя птушкі, як сьнег -

за якім насьцярожлівасьць.

НАТОЎП

Натоўп рухаецца па шляху, брукаваным

жывымі чалавечымі галовамі. На адзіным дрэве

ўскрай бясконцай людской плыні пугачом

сядзіць вірлавокі дзядзька.

- Хадынка нібыта, Хадынка нібыта... -

бесьперапынна мармыча ён.

Ці ён папярэджвае, ці ён пытаецца?

Натоўп моўчкі абмінае дзівака.

Каб неяк прыхаваць пачатак і канец,

масянжовы месяц спрабуе захінуць

залатое сонца. Але сонца паглынае цемру, і натоўп -

як на далоні. Толькі дзе той пачатак,

дзе той канец? Углядайся да зьнямогі,

а калі стомішся, то шлях, брукаваны

чалавечымі галовамі, зьдзівіць бязьлюдзьдзем.

ЧЫРВОНАЯ РЫСА

Ён ужо бачыў свой паратунак,

хутчэй, хутчэй наперад:

за Чырвонаю рысай - пашана,

за Чырвонаю рысай - збавеньне.

- Здараднік, - крычаць усе

навокал і кідаюць у яго

каменьні і зямлю.

- Ты зьняславіў нашых бацькоў,

няма табе нашай літасьці...

Хутчэй, хутчэй наперад,

сьпяшаецца ён,

адзіны паратунак - Чырвоная рыса.

Толькі б ня чуць крыкаў,

толькі б ня бачыць твараў,

толькі б хапіла моцы.

За Чырвонаю мяжой гучыць музыка.

За Чырвонаю рысай рыхтуюць сустрэчу.

* * *

Павольна сунецца цягнік, -

аднастайна бразгае адчыненымі дзьвярыма.

Пасажыры час ад часу

саскокваюць на зямлю

і йдуць побач са сваімі вагонамі -

разьмінаюць ногі.

Павольна сунецца цягнік -

і нікога гэта не зьдзіўляе,

не абурае, не бянтэжыць -

бо цягнік сунецца па колу.

СПАДЧЫНА

Малады паэт з дапамогаю сьпірытызму

сам-насам гутарыў зь Янкам Купалам.

Пра тое, што ён пачуў, юнак нікому

ня кажа - толькі ўсе ягоныя сябры

і знаёмцы заўважылі, як зьмяніўся

хлопец - стаў змрочным і нелюдзімым.

НА РЭШТКАХ НЕВЯДОМАЙ СПАРУДЫ

- Сьцеражыся гэтых людзей, - папярэджвалі

сваякі, - невядома, што ад іх можна чакаць.

- Абыходзь іхнія сходкі, - казалі зычліўцы. -

Нашто табе слухаць вар'яцкія трызненьні?

І толькі любімы настаўнік ніколі ня ўзгадваў

пра людзей, якія зьбіраліся

на рэштках невядомай спаруды.

Ён казаў пра справядлівасьць, сумленьне і гонар.

Аднойчы, насуперак усім засьцярогам,

я прабраўся на небясьпечнае мейсца.

І - дзіва - там я сустрэў свайго настаўніка!

ВОЎК

Я заплюшчваю вочы і бачу ваўка.

Ведаю: ён мой вораг.

- Каб ты спарахнуў! - крычу што ёсьць моцы.

- Каб ты захлынуўся крывёю сваіх ахвяраў!

Я паслабляю павекі - гляджу.

Воўк ня зьнік, але, нібыта спужаўшыся,

адбег на бясьпечную адлегласьць.

- Каб ты спарахнуў! - крычу яшчэ мацней

і, разьятраны, подбегам набліжаюся да яго!

Я трызьню помстай!

Я вар'яцею ад злосьці!

Воўк валюхаста пабег мне насустрач.

Ад гэтага я разьюшваюся ўдвая.

Я сам раблюся падобным да ваўка.

Няхай! Няхай да д'ябла! Няхай да ваўкалака!

Бо шэры - мой вораг! Я трызьню помстай!

Яшчэ імгненьне - і я пашкамутаю гэтую погань!

Побач прабег куртаты сабачка.

Цяжка дыхаючы, я спыняюся,

заплюшчваю вочы і бачу Ваўка.

АПОШНІЯ ПАВЕДАМЛЕНЬНІ

Слухаю апошнія паведамленьні -

не цікава: падзеі адбыліся,

катастрофы здарыліся,

спаборніцтвы прайшлі -

зьніклі, памерлі.

Каму патрэбна няіснае?

Спрабую настроіць свой

прыймач на іншае.

Гартаю радыёхвалі, як старонкі

таўшчэзнае скрэмзанае кнігі.

Чуйна ўслухоўваюся ў далёкія,

ледзь чутныя, галасы.

Як ні спрабую - нічога не атрымліваецца,

але ж я ўпарта працягваю росшукі:

адны навіны - таямніцы,

другія - апошнія паведамленьні.

ЛЮСТЭРКІ

Вакол нас - скрозь люстэркі.

Неба - люстэрка

і зямля - люстэрка,

люстэркі - сябры

і люстэркі - ворагі,

і дрэвы, і зоркі,

і дамы, і тратуары,

і кроплі дажджу...

Адначасова мы адлюстроўваемся

ва ўсіх люстэрках, якія

акаляюць нас, -

памнажаемся, скажаемся,

памяншаемся, павялічваемся

і... зьнікаем.

ПАМЯЦЬ

Ніхто ня ведае, хто пахаваны

пад гэтым крыжам.

Ліхалецьці і пошасьць не захавалі

імя ў людзкой памяці.

Невядомая жанчына на Радаўніцу

наліла гарачага крупніку ў місу

і пакінула побач з пахілым крыжам.

Другі год не астывае крупнік.