Аркуш Алесь - Выбранае

Дзядуля сівы падказаў: у Нясьвіжы

Жыве яна зь месяц, мо болей.

Вярнулася ўрэшце... заўсёды я верыў...

Няхай на партрэце, няхай праз стагодзьдзі...

Шырэй рашчыніце пудовыя дзьверы -

Я да людзей панясу Багародзіцу.

ЗЛАЧЫННАЯ КРОПКА

Паставілі гіцалі кропку

Пасьля незавершаных спраў,

Падсунулі шчасьця падробку -

А Бог нас усіх пакараў.

І дзён засталося нямнога -

Ўжо золак гадуе агні.

А гіцалі просяць у Бога

Яшчэ тры апошніх рублі.

* * *

Што сьніцца хлопчыку майму?

Ратунак наш не за гарамі,

Бо ў гэту цяжкую зіму

Сын будзе побач з намі.

08.10.88

ТЭАЛЯГІЧНАЕ ПЫТАНЬНЕ

Дзень і ноч стаіць салют -

Іскры драпаюць нябёсы.

Што сьвяткуюць людзі тут?

Скачуць, быццам папуасы.

Перамога на дварэ?

Ці віно у кожным кране?

Ксёндз, паддзячы і кюрэ

Думаюць над тым пытаньнем.

СУПРАЦІЎ

Ён прынёс у сьвет сваю загану -

Жвір у ботах, а ў душы сухмень.

На дарозе, з пыхаю тырана,

Прыхадзень сустрэў сівы камень.

Падышоў ён да раптоўнай перашкоды,

Абтрасаць пачаў свой левы бот:

Пазасыпваў гарады, народы -

Жвір наладзіў спраўны карагод.

На камень жа моцы не хапіла, -

Прыцярушыў ледзь пукатыя бакі.

Мусіць, думаў - тут яму магіла,

Толькі памыліўся, дарагі.

Правы бот ён скінуў без развагі,

Трос яго з усіх вар'яцкіх сіл.

Быццам джын з чароўнае біклагі,

Сьмерч пякучы хвоіны валіў.

А камень ні кроку, ні паўкроку,

Ні назад, ні ўперад, ні ў бакі, -

Нібы сонца між аблок высока,

Нібы бераг стромкае ракі.

* * *

Прыбіральшчыца нябёсаў

мусіць захварэла:

шосты дзень ня бачны зоры.

НАСЛАНЬНЁ АДСТУПНІКА

На мой гаўбец прыляціць кажан.

Ноч затоіць бязгучнага лёту сьляды.

Крылам зь кіпцямі, як лязом нажа,

Распачне ён скрэсьці пагоні матыў.

Перакінецца потым ў пагоню саму,

У шалёным галопе зьнішча плітку гаўбца

І уздыме да зорак віхуру-зіму.

Перакінецца потым ў сьвятога айца,

Неміргаючы будзе за мной назіраць,

Я пачую - у зрэб'і ягоным вятрыска гудзе,

Я убачу - ён хоча мне нешта сказаць,

Толькі словы яго, што кругі па вадзе.

Пэўна здрады свае ўжо ня возьмеш назад,

Пэўна літасьці мне ад яго не чакаць.

Я ня буду вар'яту гаўбец адчыняць.

Пайшоў прэч, сатана! Зьнікні, гад!

* * *

Мяне цкаваў сабачы страх,

а я ня бег, а я знарок

звычайны запавольваў крок.

Нябёсы - мой адзіны дах.

Нашто хавацца па кутах?

Час прамільгне і знойдзе схоў

сумленьне вечнае і зноў

пагоніць страх цябе з выцьцём -

у забыцьцё.

* * *

А птушкі некуды далей ляцяць,

Як быццам не існуе крэўнае радзімы,

Як быццам не існуе нашае мясьціны,

А птушкі некуды далей ляцяць.

Нібы сваё адбалявалі дзьміны...

Ды цяжка вочы да нябёс узьняць, -

Там птушкі некуды далей ляцяць,

Як быццам не існуе крэўнае радзімы.

* * *

Калі сустракае улада гасьцей,

Яна ўспамінае музыкаў, паэтаў,

Каб лашчыла вуха напеўнасьць санэтаў,

Калі сустракае улада гасьцей.

Маўляў, падзівіцеся, госьці, й на гэта -

Як талент шануем тутэйшых людзей.

Калі сустракае улада гасьцей,

Яна ўспамінае музыкаў, паэтаў.

ЗІМОВЫ САД

Калі я вяртаюся дахаты,

мяне штораз сустракае зімовы сад.

Ці то туга ахінае

заўсёды зімою,

ці то сад мой зачараваны?

Хаджу па садзе і прыслухоўваюся

да яблыняў.

Маўчаць карані,

маўчаць ствалы, маўчаць галіны.

Жахліва ад гэткае цішы.

І тады я пачынаю сьпяваць:

няўмела, кволым голасам.

На маю песьню азвалася дзіўная

птушка - авяльга.

Я ніколі яе ня бачыў, ды ведаю -

гэта яна.

Птушка села на ябланевую галіну,

прыцярушаную сьнегам,

і весела зацёхкала.

Адкуль яна ўзялася ў маім

сіберным, маўклівым садзе?

МОЙ ДОМ

На выспе, па суседзтву з балотам,

будую свой дом.

Кожны дзень адзначаны

плённай працаю.

Кожны дзень можна перайменаваць

у вынік гэтае працы.

Адно кепска - няма дарогі

да ўзнаўляемага котлішча.

Што зробіш - вакол балота:

нават бярвёны выпадае насіць

на сваіх плячох.

Неяк цэлы дзень самазвалы

вазілі жвір, -

ладзілі дарогу.

Ды балота той жвір праглынула.

Вось і сёньня мае родныя і сябры

прыходзяць да мяне пешкі.

САЛАМЯНЫЯ ПТУШКІ

Саламяныя птушкі лётаюць

пад белаю стольлю.

Скразьняк гойдае іх

у кватэрнай прасторы.