Аркуш Алесь - Выбранае

А ноччу адбіткі пакінуць люстэрка,

Пасыплюцца долу - заб'юцца ўтрапёна,

Як соліды важкія з бомкай манеркі, -

І профілі згубяць дазваньня імёны.

УЦЁКІ

Уначы Вурдалак галасіў.

Ў Мёртвым возеры білі званы.

Я з апошніх падманлівых сіл

Пілаваў на сабе кайданы.

Гэта ноч для уцёкаў - як ёсьць.

Я ня ведаю лепшых замоў:

Абароніць мяне прыгажосьць,

Захавае ад скону любоў.

Што мне жахі твае, Вурдалак?

Ты ў памыйныя здрады ня ўлез.

Вечарніца, як змоўніцкі знак,

Мне сьцяжыну пазначыла ў лес.

Ў Мёртвым возеры білі званы...

ПОЗІРК

Са сквапнага даўняга веку

Апошні скалечаны тур

У вочы глядзіць чалавеку

Праз незваротнасьці мур.

Глядзіць нерухома, сіберны.

Навошта тлумачыць, дарма!

Калі абуджаецца зерне,

Шчымліва сьпявае сурма.

ЯБЛЫКІ

У неба яблыкі ўзьляталі,

А зь неба падалі каменьні.

І людзі з боскім утрапеньнем

Глыжы ў садох сваіх зьбіралі.

Яны дзівіліся, як дзеці,

Яны былі на сёмым небе:

- Гніляк няхай бы трапіў дзесьці...

- Відаць, падзейнічаў малебен.

Зімой дзівіліся нанова:

- Вось гэта, браткі, захаваньне,

А што цьвярдыя для ўжываньня -

То яблык сьпее адмыслова.

Чакаюць людзі - як умеюць, -

Калі ўжо яблыкі пасьпеюць.

СІВЫЯ ЛІСТЫ

Гэта роспач пісала, не я,

Гэты ліст напаўзмрочнай парою.

Гэта вецер віхурнага дня

Ліст прыбіў да магілы героя.

Хто яму прачытаў гэты ліст?

І няўжо тыя словы кранулі?

Бо ён жыў невядома калі,

Ў час далёкі: між дзідай і куляй.

Бо сплыло столькі рознай вады,

Неспакойна і сёньня герою...

Мне прыходзяць сівыя лісты,

Ды атрамант бярэцца крывёю.

СТАРЫ ДУБ

Гайдаюць пругкія галіны,

Сваволяць жалуды-малечы.

Сьпякотных тыдняў успаміны

Дуб занатоўвае пад вечар.

Забыўся на мясьціну гэту

Пяшчотны дождж сівых абшараў.

Ды ведаю, наложыць вета

На сьпёку колішняя хмара.

НЕМАЎЛЯ

На сьнезе знайшлі немаўля -

У неба глядзіць і ня плача.

Далонька сьціскае імя -

Адзіную спадчыну.

Марозу яго не працяць,

І сьнег не пячэ халадэчай.

Гілі ўсьлед за сонцам ляцяць,

І бачыць іх толькі малеча.

Ніякіх ня ведае слоў,

Свабода - дзіцяці калыска.

Існуе ў сьвеце яно

Як сьнег, як мароз, як вятрыска.

* * *

Шукае лекавыя травы

Сабака брудны, нехлямяжы.

Паміж няіснасьцю і явай

Прашкандыбае - зноўку ляжа.

Няўжо ня знойдзе і загіне?

Няўжо ў Чырвонай кнізе лекі?

Цьвітуць у дворыках вяргіні,

Буяюць флёксы ля аптэкі.

СТАЛЁВАЯ РЫБА

Рыба губляе луску -

Сталь дамагаецца цела.

Па мэталёвым пяску

Рыба зьнямогла ляцела.

Чуеш - як скрыгат расьце,

Воды стаўбурацца ў гудзе?

Безьліч сьмяротных асьцей

Рэчцы патрапілі ў грудзі.

Бачыш - хвалюецца сталь,

Срэбныя воды ўскіпаюць?

Чайка і хлопчык-вудаль

Марна ратунку гукаюць.

На мэталёвым пяску

Сьлед пісягом застаецца.

Рыба, згубіўшы луску,

Блешняй сама абярнецца.

ТРАСКА

У кансэроўцы зварухнулася траска.

І плаўнікі запрацавалі, што вінты.

У плаўнях морквы і лаўровага ліста

Яна ўсплывала са статычнае вады.

Марудзіць час... лятуць вякі...

Траска ўсплывае - новы мацярык.

Ня ведаюць спакою маракі.

Лунае акіянам рыбін крык.

* * *

Сьвет наш ня ведае райскіх мясьцін,

Мусіць, яны толькі ў кнігах ды песьнях

Клічуць вандроўнікаў мройным узлесьсем.

Сьвет наш ня ведае райскіх мясьцін.

Прывіднай зьнічкаю думка ўваскрэсьне:

Досыць рабіць пісягі каляін, -

Сьвет наш ня ведае райскіх мясьцін,

Мусіць, яны толькі ў кнігах ды песьнях.

Зьнічка хвіліну трымціць...

ВАБІК

Забі пярун мяне, - я чую

Выразны сумны голас твой!

Наперадзе чарот сьцяной.

Праз чараты на кліч прастую,

Бо голас - ТВОЙ!

Хаваюць неба чараціны.

Хапаюцца за ногі балаціны.

А голас кліча, мкне чароўны

І працінае мне душу.

Марудна як! Хай парашут

Мяне на голас выкіроўваў.

Я захліснуў бы парашут!

Сьцяну апошнюю патрушчыў.

Насупраць - праз лагчыну - пушча,

Дзе пад кашлатаю ялінай

Дзьмуў паляўнічы ў чараціну.

* * *

Вэнэра пацеркай мігціць,

У аскетычны космас запрашае.

Камэты срэбнаколерная ніць

Тчэ немаўлятам стужкавыя шалі.

У цемры нараджаецца жыцьцё.

Сусьвет - нібыта казачна-умоўны,

Чаканьне, як паўночнае ліцьцё

Расплаўленага месяца у чоўны.