Адам Міцкевіч - Пан Тадэвуш, або Апошні наезд у Літве

Паказваць, хто і дзе, ў якім парадку сядзе.
Найперш таму, хто сёння ў ваяводскай радзе —
Маршалку-Падкамораму, з пашаны к госцю,
Даў крэсла з аксамітам і слановай косцю.
Направа ад яго сеў генерал Дамброўскі,
А леваруч Князевіч, Пац і Малахоўскі,
Між іх — Падкамарына. Афіцэры, пані
І шляхта — ўсе прысутныя на святкаванні,
Мужчыны і жанчыны — кожны так сядае
Па пары, як пан Войскі сесці загадае.

Суддзя перапрасіў паноў усіх і паняў
І выйшаў на дзядзінец, дзе яго сяляне
Чакалі ля стала на гоні мо даўгога,
Дык там прысеў з канца, а плебан сеў з другога.
Тадэвуш ані Зофія за стол не селі,
А між сталамі ходзячы, пілі і елі.
Такі ўжо звычай, што павінны пані з панам
Падчас банкету першага служыць сялянам.

Тым часам госці, што знаходзіліся ў залі,
На велічны сервіз цікаўна пазіралі,
Бо гэтакіх яшчэ не бачылі дзівотаў.
Яго калісьці быццам Радзівіл-Сірота [62] Радзівіл-Сірота зрабіў далёкія падарожжы і выпусціў апісанне свайго паломніцтва ў Святую зямлю.
Прывёз з Венецыі. У месце тым, быць можа,
Ён быў і зроблены на польскі лад, прыгожа.
Пасля ён трапіўся падчас напасці шведскай,
Няведама адкуль і як, сям’і шляхецкай.
Сягоння, выняты на дзень святочны гэты,
Ляжаў сярод стала, як кола ад карэты.

Сервіз той быў напоўнены аж вышай сценак
Бліскучай беллю цукраў, снегам лёгкіх пенак.
Нагадваў ён дакладна краявід зімовы:
У цэнтры быў з варэння чорны бор сасновы,
Паводдаль — хаткі, быццам вёскі і засценкі,
Абсыпаныя шэранню цукровай пенкі.
На беразе начыння шмат парасстаўляных
Было фігурак фарфуровых выдзіманых.
У польскіх вопратках усе, нібы на сцэне
Яны паказвалі якоесьці здарэннне.

Такая размалёўка, жэсты ў іх такія,
Што ледзь не загавораць зараз, як жывыя.

Якое ж іх значэнне, госці ўсе пьггалі,
Дык Войскі мовіў, як прыціхла трохі ў залі
(Якраз разносілі гарэлку ў той часіне):
«З дазволу ўсіх гасцей, што расказаць прасілі
Пра гэты вось натоўп пярсон размаляваных,
Скажу, што сеймік польскі тут адлюстраваны, —
Галасаванне і трыумф, нарады, звады.
Я ўсё тут разгадаў і растлумачыць рады.

Вось тут направа бачым шляхты згуртаванне,
Відаць, што склікана яна для частавання;
Чакае стол накрыты, ды гасцей не садзяць,
Яны пасталі купкамі, аб чымсьці радзяць.
Глядзіце, ў кожнай купцы маем чалавека,
3 якога вуснаў, рук, адкрытых воч, павекаў
Відаць, што прамаўляе, слухачам тлумачыць
І пальцам на далоні нешта цвёрда значыць:
Вядзецца агітацыя за кандыдатаў,
Ды з розным вынікам, не кожны ўсіх раскратаў.

У гэтай тутка купцы слухаюць ахвоча,
Той вуха прыхіліў, пачуць дакладна хоча,
Той з даланёй ля вуха, каб дакладна ўцяміць
І пільна нанізаць пачутае на памяць.
Прамоўца рад, што мова гэтак іх займае,
Дык гладзіць кішаню: іх галасы ўжо мае.

У трэцяй групцы ўжо зусім другія справы,
Прамоўца слухачоў хапае за рукавы,
Глядзіце! Рвуцца, чымсьці ўгневаныя, пэўна.
А гэты во, глядзіце, як надзьмуўся гнеўна,
Руку узняў, заткнуць прамоўцы вусны рвецца,
Бо той праціўніка стаў выхваляць, здаецца.
А гэты, быццам бык, нагнуўся злы і строгі,
Сказаў бы, што прамоўцу хоча ўзяць на рогі,
А тыя гэтых гоняць шаблямі з дарогі.

Адзін стаіць між групак шляхціц адзінокі,
Відаць, пгго баязлівы ён і недалёкі.
За кім падацца? Сам змагаецца з сабою,
Дык справу вырашыць надумаў варажбою,
Зажмурыўся і пальцам хоча ў палец цэліць,
Пакажа лёс, каго ён голасам абдзеліць:
Як пальцы сыдуцца, дык дасць афірматыву,
А калі не, тады укіне негатыву.

А тут другая сцэна: ў манастырскай залі,
Якую для нарадаў сёння скарысталі,
Старэйшыя сядзяць, малодшыя таўпяцца,
І ўсе к сярэдзіне стараюцца прабрацца,
Дзе з урнай у руках стаіць маршалак
І правярае колькасць там сабраных галак,
Апошнюю вось вытрас. Возныя чакаюць
І імя новага ўрадоўца аклікаюць.

Адзін, з ухвалаю агульнаю не згодны,
Глядзіце, выткнуў з кухні галаву, нягодны,
І пазірае смела, вылупіўшы вочы,
Разінуўся, як быццам з’есці залу хоча.
Згадаць не цяжка, што выкрыквае ён „Veto!“
Глядзіце, як рвануліся к дзвярам на гэта,
Як ціснуцца на кухню! Тыя ўсталі з лавы,
Там шаблі вынялі — пачнецца бой крывавы.

Але на калідоры, вунь з канца другога,
Праіпу, паны, заўважыць там ксяндза старога —
Ігумен гэта, ён Santissimum выносіць,
Хлапчына ў белым звоніць — расступіцца просіць.
Хавае шляхта зброю, хрысціцца набожна,
А ксёндз туды ідзе, дзе ўсё яшчэ трывожна,
Пакуль пяройдзе, верне ўсіх да супакою.