Адам Міцкевіч - Пан Тадэвуш, або Апошні наезд у Літве

Ужо сабраныя ў замковай пышнай залі,
Чакаючы бяседы, госці размаўлялі,
А тут Суддзя ў мундзіры ўрадавым заходзіць
І за сабой Тадэвуша і Зосю ўводзіць.
Паклон аддаў Тадэвуш леваю рукою
Гасцям і афіцэрам, што былі ў пакоі,
А Зося сарамліва вочкі апусціла
І прывітальны рэверанс гасцям зрабіла
(Прыгожа так, як цётка гэтага жадае).
На галаве вянок, бо Зося — маладая.
Яна была ў той самай вопратцы прыгожай,
Ў якой насіла ўранні зелле Маці Божай.
І зараз для гасцей снапок травы нажала.
Адной рукой прысутным кветкі раздавала,
Другой на галаве трымала серп бліскучы.
Бяруць героі кветкі, збіўшыся да кучы,
Цалуюць ёй руку, яна зноў чырванела.
Аж генерал Князевіч, падхапіўшы смела
І па-бацькоўску у чало пацалаваўшы,
На стол паставіў Зосю, перш высока ўзняўшы.
А ўсе ў далоні пляскалі, крычалі «брава»,
Захопленыя прыгажосцю і паставай,
А асабліва вопраткай яе народнай.
Бо ім, жаўнерам, што даўно з краіны роднай
Пайшлі ў чужыну ў войны, бітвы і паходы,
Былі надзвычай дарагімі люду моды —
Яны ж напаміналі маладыя годы,
Даўнейшае каханне. Дык усе глядзелі
На Зосю, аж у многіх слёзы заблішчэлі.
Дык просяць, каб яна ўзняла нямнога вочы,
Каб павярнулася. Хоць твар гарыць дзявочы,
Пакручваецца, з сэрцам поўным неспакою
І засланіўшы вочкі ясныя рукою.
Тадэвуш вельмі рады, ажно цёр далоні.
Ці Зосі ўрадзіў хто адзецца так сягоння,
Ці падказаў інстынкт (дзяўчына адгадае
Заўсёды, што ёй лепш да твару прыпадае),
Сказаць даволі, што, хоць Талімэнай зрання
Яна была аблаяна за гэта ўбранне,

Адмовілася з плачам ад сукенкі моднай
І гэтак засталася ў вопратцы народнай.
Спаднічку мела беленькую пад кароткай
Зялёнаю сукенкай з яснаю абводкай.
Зялёны быў гарсет, прыгожа вышываны
І стужкамі ружовымі зашнураваны,
Дык грудзі выглядалі, як бутоны кветак.
З плячэй рукаўкі белыя свяцілі гэтак,
Як крыллі матыля, стрыманага ў разгоне.
Ружовы каснічок сціскаў іх ля далоні,
А шыя сціснута прыгожай белай блузкай,
Каўнер якой абшыгы стужачкаю вузкай.
У вушках завушнічкі з костачак ад вішні,
Якімі Сак Дабрынскі даў быў доказ лішні
Сваіх пачуццяў к Зосі (Сак на іх умелы
Вырэзваў спраўна сэрцы, ўздзетыя на стрэлы).
На шыі павісаюць два шнуркі бурштыну,
На галаве ляжыць вяночак з размарыну.
Ад косаў стужкі Зося кінула на плечы,
А над чалом у светлай валасоў густэчы
Свяціўся серп крывы, травой адшліфаваны,
Як ясны маладзік па-над чалом Дыяны.
Усе ў далоні плешчуць, хваляць. З афіцэраў
Адзін дастаў porteftuille, запоўнены паперай,
Расклаў, змачыў у вуснах алавік і значыў
Ім штось, на Зосю гледзечы. Суддзя пабачыў
Прылады, мастака па іх пазнаў самога,
Хоць за той час яго змянілі вельмі многа
Палкоўніка адзнакі і мундзір уланскі,
І вусікі з бародкай на манер іспанскі.
Суддзя сказаў: «Вітаю вас, яснавяльможны
Пан Граф. І ў патранташы носіце дарожны
Прыбор для малявання!» (Бо пан Граф быў гэта.
Хоць толькі ў войску быў з мінулага ён лета,
Але за тое, што уланскі полк паставіў
За ўласны кошт і ўжо ў баях сябе праславіў,
Ён атрымаў палкоўніка сягоння званне.
Суддзя пачаў складаць яму павіншаванне,
Ды Граф маўчаў — яго займала маляванне.
Тут маладых з’явілася другая пара.
Асэсар, што нядаўна царскім быў жандарам,
Цяпер напалеонаўскай служыў уладзе.
І хоць і дня на новай не прабыў пасадзе,
Ужо насіў мундзір такі, як у палякаў,
Цягнуў крывую шаблю і у шпоры «звякаў».
Паважна побач крочыла яго каханка —
Прыбраная прыгожа Тэкла Грачашанка,
Бо ўжо даўно Асэсар Талімэну кінуў
I, каб какеткі боль сардэчны не пакінуў,
Свае пачуцці на Вайшчанку перакінуў.
Яна мо пражыла гадоў каля паўвеку,
Ды гаспадарлівай была і чалавеку
Пасагу ўносіла, апроч уласнай вёскі
І ад Суддзі ў гатоўцы значны дар сяброўскі.
А трэцяй пары ўсё няма, дык раз каторы
Суддзя шле слуг, каб там хутчэй канчалі зборы.
Вяртаюцца: няма ў пакоі маладога,
Пярсцёнка дзесь шукае, бо, як гнаў касога,
На лузе мо згубіў, а Рэентава дама
Яшчэ рыхтуецца. Хоць там прыладаў крама
І хоць спяшаецца з дзяўчатамі ад рання,
Усё ніяк не можа скончыць прыбірання.
Гатова будзе ля чацвертай мо гадзіны.

Вось грукнулі дзвярэй абедзве палавіны.
Заходзіць Войскі ў залу з урачыстай мінай,
Ён не вітаецца і месца не займае,
Бо Войскі сёння ў новай ролі выступае:
Прыдворны маршал ён. Як знак сваёй пасады
Трымае посах, неабходны для абраду —