Кастусь Цвірка: Сцежка дадому

Спрадвечная працаўніца,
I ткалля, і пралля, і жніца,
Часам — дзён гэткіх транжырка!
Вёска, як пасажырка,
Што села на поезд недзе
I ўдалеч іншую едзе
З Учора свайго ў Заўтра...
Хто там гуляе ў карты?

АВЕЧАЯ СПРАВА

Бляялі раз-пораз ды, кідаючыся ў нецярпенні
па хляве,
глуха грукаліся бакамі аб сцены.
А цяпер, выпушчаныя на волю,
клубкамі коцяцца
па густа запыленай вуліцы —
Хутчэй, хутчэй на выган!
Там да травы прыпадаюць адразу,
пыскамі вострымі шнырачы па купінах —
Ні на міг не адрываюцца ад зямлі,
За цэлы дзень і на неба не глянуць —
што ім воблакаў белыя ветразі,
што ім сусвету вечна юная сінь!
Адным заняты яны — назбіраюцца травы,
каб потым, лежачы ў цёплым хляве,
лена зубамі яе перажоўваць,
то заплюшчваючы,
то зноў прыадплюшчваючы вочы,
у якіх адно: сытая задаволенасць.
I так — кожны дзень.
Ніякіх клопатаў у галаве —
Пра ўсё за іх думае гаспадар:
жытло ім ладзіць,
выпускае на пашу,
сена рыхтуе ім на зіму.
Шчаслівыя,
знаць не знаюць яны,
што іх чакае пасля.
Ды што ім тое «пасля» —
ім толькі б цяпер пад'есці.
Пад'есці!
Да ўсяго ж астатняга —
якая ім авечая справа!

ДВУЛІКІЯ ЯНУСЫ

Калісьці жыў на зямлі
двулікі Янус:
На адным твары —
два розныя лікі.
Сёння (я сам сустракаў)
таксама бываюць на свеце
двулікія янусы.
Толькі свае два розныя лікі
хаваюць яны
пад маскай адналікасці!

* * *

На падмурку хлусні
Ты будуеш дом свайго шчасця?
Абклейваеш гэты падмурак паперай,
на якой з такім майстэрствам
ён намаляваны —
на выгляд, і праўда, як з цэглы!
Адно: трэба заўсёды
яго падмалёўваць і падмалёўваць,
бо, не давядзі бог, заўважаць,
на чым стаіць дом твайго шчасця.
Гэта ж любы можа тады падысці
і ткнуць у падмурак пальцам —
Рухне вобзем адразу ж
дом твайго шчасця.

ПРАЎДА I КРЫЎДА

Калі праганяецца Праўда,
Вылазіць на свет Крыўда.
О, бойцеся Крыўды —
яна — сляпая:
Забойцу — міне,
бязвіннага — пакарае.

* * *

На тое ж у нас
галава на плячах —
Каб думаць.
На тое ж у нас
галава на плячах,
Каб разабрацца,
дзе золата,
дзе гніль блішчыць на карчах.
На тое ж у нас
на плячах галава,
Каб на кручок хлусні
не брацца,
Каб палічыць хаця б,
што два на два —
Чатыры,
а не дваццаць.
На тое ж у нас
галава на плячах —
Каб — без завалаў, ясны —
у Заўтра пракласці шлях.

ЧАС

Час —
ён складаецца з нас
(і віну
за людскія заганы і болькі
не ўскладвай на час):
час — гэта мы,
мы — гэта час.

* * *

Прыстаў да льду каліны ліст —
Няўжо былі тут хвалі?
Раку пад злы хаўтурны свіст
Мяцеліцы хавалі.
Маўчала доўга ў берагах
Яна глухой парою,
Згубіўшы след свой у снягах
Пад ледзяной карою.

I хоць не бачыла святла —
Ці ходзіць небам поўнік? —
Але і ў цемры той жыла,
Як і заўсёды, поўна.

Рабіла зноў у схове льду
Работу несціхана:
Каб не мялеў, сваю ваду
Нясла да акіяна.

* * *

Мо ў тым і ўсе нашы пралікі,
Уся памылка, можа, ў тым:
Мы часта марым аб вялікім,
Задавальняемся ж малым.

I тое, чым жывём употай,
Што ў сэрцы носім мы здавён,
Усё адкладваем на потым,
Усё чакаем лепшых дзён.

Дні ж лепшыя — адкрыйма вочы!
Нясуцца міма. Назаўжды!
А мы бразгочам, мы бразгочам
Той драбязою праз гады!

Пасля спахопімся, ды — позна:
Ўжо рыбка выслізнула з рук!
Гадоў былых ніякай позвай
Назад не вернеш, мілы друг!

Так па прывычцы губім сілу
Мы зноў на спраў маленькіх рой.
Ну, а вялікае?
Ў магілу
Нясём з сабой, нясём з сабой!

* * *

А можа б, ён і жыў між нас,
Каб мы былі дабрэй на трошкі?
Мо дабраты яму якраз
I не ставала нейкай крошкі?

Хто ведаў з нас, што, франтавік,
Хаваў ён, ціхі, ранаў немач
I што на болю наступ звык
Зубамі толькі скрыгаць нема?

Няпраўда, што мы дбаем больш,
Як кажуць, аб сваёй кашулі.
Ды ўсё ж бяды прадвеснік — боль
Яго
мы ў лёце дзён не ўчулі.

Не ўбераглі, не ўсцераглі...
Магчыма, тут зусім няварта
Нас дакараць — што мы маглі? —
Ды ўсё ж я — нібы вінаваты.