Кастусь Цвірка: Сцежка дадому

* * *

Каташкі на вольхах, каташкі...
Нібы залатымі кутаскамі,
Зноў паабчапляліся ляскі
Ля маёй Дубровы каташкамі.

Край бацькоўскі! Я ізноў жыву!
Тыя ж хмаркі белыя ў блакіце,
Так жа каня падае ў траву,
I жаўцее лотаць у ракіце.

Ля дарогі рупны трактарок
Ходзіць полем з жаваранкам спеўным.
Там — пастух ля статка: хто — здалёк
Не пазнаць, ды ён дуброўскі ж, пэўна.

Падыду да дзядзькі. Пастаім
Ля дымка ягонай папяроскі.
Як вядзецца, пагамонім з ім
Пра жыццё, пра ўсе навіны вёскі.

Я не госць тут. Тут — мая зямля.
I свой край я не аддам нікому!
Забрыду за свет хай, ды й здаля
Сцежка прывядзе мяне дадому.

Азярко сінее між куп'я,
Устае зара — зямлі карона —
Над вясёлым жытам.
Я тут — я.
Тут мае і карані і крона.

* * *

Ізноў я прачынаюся на сене...
Ка мне ў адрыну,
дзе сонца напрацягвала праз шчыт
ружовых паскаў,
Збягаюцца ўсе гукі раніцы.

Вось бразнула вядро ля студні
і журавель свой рып пацёг уніз,
пасля ізноў уверсе расскрыпеўся...
Залапатаў на прыгуменні Віцеў трактарок —
нядарам жа празвалі яго дзеці «лапатунчык»
малы, а гуку — на ўсю акругу...

З двара шафера Ромы
(вясной ён жонку яснавокую
прывёз з-над Слуцка)
Рассыпаўся сярэбраным пясочкам
грудны і звонкі голас: «Ціп-ціп-ціп!»

Тут нашы рыпнулі варотцы:
«Цётка Надзя!! — голас брыгадзіркі.—
Пойдзеце наранкі на сянаж!»
(Так, гэта — мацеры нарад:
сягоння за яе
Я з віламі пайду раўняць зялёны бурт.)

Праз дзірку ў даху ластавачка пырхнула
(не, я яго перасцялю ўсё ж руберойдам
за водпуск),
Залопаў крыллем певень за сцяною,
цялё рыкнула недзе...

Бягуць, бягуць, крыжуючыся, гукі
(ну, хоць збірай іх у гербарый,
засушваючы на паперы ў літары
Цяпер ізноў усе яны — мае:
Я — дома.

* * *

Радзіма...
Маленства тупкія сцежачкі
Пад белым крылом туманаў
(То з лісцем клейкім трыпутніку,
што так лагодна халодзіць ногі,
То з чабарком-чубарком,
які да санцаўсходу яшчэ
заняўся наўкол сінявата-ружовым агнём,
То з мохам лясным зелянцовым,
абсыпаным рыжым шыпульнікам-гліцай
і паабкіданым жывымі ўзорамі сонца,
То з нізенькай дзятлавінкай белагаловай —
як прыпадаў да яе некалі наш Гнедка,
якога бацька даваў мне адвесці на луг,
То з верасам,
што так прутка шлёгае аб калашыну
квяцістай галінкай-мяцёлкай
з ублытанай там пчалой,
То з куп'істым сіўцом,
што тапырыцца ўвосень рыжкамі —
як голыя птушаняты, тояцца там яны).

Радзіма...
На камяністым падзоле скупым
Тут бацька шчасця шукаў.
Уставала яно — часцей у сне, чым наяве —
Жытам сцяблістым
(як у сабор, страшнавата ў яго ўвайсці),
Грэчкай кусцістаю, шумнай
(ляж між чырванаватых сцяблін
у звоне пчаліным
і дыхай на поўныя грудзі
дзіўным дарам зямлі),
Грымучым гарохам
(ён так і страляе, сухі,
калі месціш яго ў драбіны),
Вастравусым ячменем,
Аўсом.
Бульбы чырвонымі горкамі.
Гадуючы шчасце сваё,
заўсёды браў сабе бацька ў памочнікі
соцна і вецер.

Радзіма...
Кузаў галасу і смеху
Вязе грузавік праз сяло —
едуць вяскоўцы на сена.
На хаду ўхапіўшыся чэпка за борт,
да іх перакідваюся і я.
Як журкатлівая рэчка,
мне проста ў сэрца цячэ
наша, такая знаёмая змалку, мова.
Чуецца ў ёй мне
ручая прыдарожнага булькат,
ветру пошум у бэзавым лісці
ды — пад шляхамі белых аблокаў —
каласоў несціханыя руны...
Радзіма...
За беразнячком акалічным
(якія там мясцінкі грыбныя!)
наліваецца чырванню новы дзень.
Першым пачуў яго
агнякрылы дваровы пявун:
выціснуўся з куратніка,
пацягнуўся,
адставіўшы ўбок адну, потым другую
нагу,
і з шумам ускочыў на засаўкі —
свету ўсяму паведаць хутчэй
радасць...
З поля ідуць каровы —
паважна, ківаючы ўверх-уніз галовамі,
нясуць дамоў сырадою поўныя вымі;
сустракаюць іх гаспадыні каля варот
разам з малымі ўнукамі-гараджанамі,
што ўжо здалёк пазнаюць
«сваю» Сыботу ці Краску...
Чую гоман на вуліцы —
гэта кіёчак вывеў з двара старую Грышчыху:
сагнутая ў крук (што ж,
за работай спіны не разгінала век),
ідзе-валюхаецца яна — ніжай платоў,—
даганяючы рабую свінню,
і ўсё нешта гаворыць-гаворыць...
Разварочваецца ля нашых акон,
шаляснуўшы па адвіслым голлі вяза
(хаця ж бы не вывернуў шула ў варотах),
аграмадзіна камбайн.
Гляджу: у кабіне... Адамішын Вова!
А здаецца ж, учора
бегаў ён тут, па вуліцы, босы
(ногі — хоць рэпу сей),
ганяючы драцяным прутом кацёлку —
іржавы абручык з вобада...
Радзіма...