Кастусь Цвірка - Каласы

* * *

Усё паўтараецца з веку ў век:
Ад зары да зары
птушкі пяюць бесклапотна на дрэвах,
A ўначы засынаюць спакойна
на голлі між роснага лісця.
Спяць і, мусібыць, сняць,
як i ўсё на зямлі, пра шчасце,
Нават i блізка не падазраваючы,
Што ў гэты час прачынаюцца іншыя птушкі — совы,
(Хаця якія гэта птушкі —
яны ж i спяваць не ўмеюць!),
Лётаючы ад дрэва да дрэва,
яны свае прагавітыя кіпцюры
упускаюць у птушак сонных —
I гіне за песняй песня.
Раніцай зноў прачынаюцца ўцалелыя птушкі
I, не заўважыўшы нават,
што гэта ж няма ix сябровак,
i зноў бесклапотна пяюць, на дрэвах.
Птушкі, як вам сказаць пра небяспеку?

* * *

Ліст
легкакрылай чайкой
З клёна — свайго гнязда —
Ляціць у палёт...
Ды страчае
Яго
каляін вада.
Ніяк ліст паверыць не хоча
У несправядлівы лёс.
I доўга ў вадзе лапоча,
Рвучыся
у сінь нябёс.

* * *

Бываем мы часам,
што пушчы, запушчаны,
Ідзём па свеце,
як невідушчыя.
Нават ад чорнага
белае
Не заўсёды адрознім
смела.
Мы блытаем, блытаем
вечна
Авечку
з воўкам у скуры авечай.
I часта —
ад роспачы як не крыкну
Прымаем за чыстую праўду
крыўду.
Ля сэрца нават
яе хаваем,
Яе гадуем,
яе люляем,
Покуль яна —
крыўда ёсць крыўда! —
Нам жа пад сэрца
нож не усадзіць
крыва.

* * *

Жыццё пражыць —
не поле перайсці.
Усё тут будзе:
i любоў, i здрады,
I сад, якому зноў i зноў цвісці,
I песня, i ярмо, i барыкады!

Саксаул

Слаўлю саксаул я:
i ў пустыні,
Дзе вятроў раз'юшаных разгул,
Ён прабіўся скрозь пяскі крутыя
І цвіце па-свойму,
саксаул.

* * *

Мы б'ёмся над рыфмай,
рвём жылы на гонях,
Ідзём — за ўсмешку адну! —
у агонь мы,
Клён садзім,
ляцім у захмар'е знічкаю
Шукае, шукае душа гармоніі
У свеце негарманічным.

* * *

Мы ў гэты свет на нейкі міг прыйшлі
I чалавек, i звер, i птушка, i расліна.
Усе мы мацеры адной — Зямлі
I па-братэрску, каб цвісці маглі,
Адзін другога
берагчы павінны!

Маўчанне

Я чуў, што маўчанне — золата,
Што лепш за ўсё чалавеку —
Жыць без голаса.
Немы крык —
распранаюць жанчыну на вуліцы,
Гром —
б'юць бандыты суседа ў жывот нагцакамі,
Але —
трымай язык за зубамі!
Дык хіба ж гэта золата?
Зброя мяшчанства —
маўчанне.

* * *

Мая хата з краю,
Твая хата з краю,
Яго хата з краю...
О, гэта ж была б такая лафа
для злодзеяў,
для гвалтаўнікоў,
для забойцаў,
для тыранаў,
Калі б ўсе хаты стаялі з краю!

Хіцер-Зміцер

Вырастаў у пасёлку адным Зміцер
Па прозвішчу Хіцер.
Не любіў працаваць Зміцер —
Любіў паляжаць Хіцер.
Вось толькі есці часта хацеў Зміцер —
I пачаў шукаць лёгкага хлеба Хіцер.
Надумаў знайсці такую работу Зміцер,
Каб менш зрабіць, ды больш зарабіць, Хіцер.
Хацеў падацца ў навуку Зміцер,
Але пакуль вучонага хлеба паясі,
Богу душу аддасі —
Разважаў Хіцер.
Пайсці на завод наважваўся Зміцер,
Але ж трэба пацець там штодзень —
Ізноў адмаўляўся Хіцер.
Рашыў не шукаць гучнай пасады Зміцер —
Убіўся на складзік гандлёвы Хіцер.
Праўда, зарплату маленькую меў тут Зміцер,
Але ніколькі не сумаваў Хіцер.
На пачатку ледзь не філолагам стаў Зміцер:
Розныя словы ўзяўся вучыць Хіцер.
«Дэфіцыт», «даць у лапу», «грэць рукі»,—
шаптаў Зміцер,
«З-пад палы», «блат», «шыта-крыта»,—
— паўтараў Хіцер.
Назубок зазубрыў словы магічныя Зміцер
I ў ход пачаў памаленьку пускаць ix Хіцер.
Пусціць адно —
«Гарызонт» у кватэры пакручвае Зміцер,
Пусціць другое —
дываном заморскім хваліцца Хіцер,
Трэцяе пусціць —
жонцы футру, як казну, даруе Зміцер,
Чацвёртае — п'е каньякі, ікрой заядаючы, Хіцер.
Не з зарплаты — са слоў гэтых простых
дачу хутка ўзнёс да нябёс Зміцер,
Потым з ix жа, звычайных тых слоў,
«Волгу», як ляльку, «зварганіў» Хіцер...
Кажуць, недзе жыве i па сёння,
спяваючы песенькі, Зміцер
Пa прозвішчу Хіцер.

Качкі

Вось так жыццё ўсё:
ходзяць па двары ўраскачку
I знаць ні пра што не хочуць
ляныя, тлустыя качкі.
Адна ў ix ідэя:
як
Набіць валляк.

На пенсію

Такі закон жыцця ўжо ёсць:
Ледзь прыйдзе старасць, нібы госць,
Табе ўжо ў плечы весела
Лакцем штурхае маладосць:
На пенсію! На пенсію!