Кастусь Цвірка - Каласы

Я зноў ix убачу!
Ахвоча
На свет гэты, тут i там,
Будуць глядзець мае вочы,
Што ўнукам я перадам.

Закон вады

З дарогі! Вада лёд прарвала!
Бачыце, бачыце,
як яна рынулася на волю —
вал за валам!
Хутчэй, разявака:
лёд
вада
прарвала!
О як яна загаварыла,
запела,
забушавала!
A ўсю ж зіму пад лёдам,
як лінь, стаяла.
І не было цішэй вады...
А гэта —
вада лёд прарвала!
Бяжыць,
абганяючы самую сябе,
зрываючы палі, платы, маладая,
Спяшыць
запоўніць нізы ўсе i ямы да краю!
Такі — закон вады:
вада пустаты не трывае...

* * *

У мяне ёсць мара глыбінная:
Здаць мясцкому ўсе ключы
I з сталіцы, як з лабірынта,
У лясныя нетры ўцячы.

Пасяліцца ля песні чыстай —
Нетаропкага ручая,
У сядзібе зялёналістай
Бестурботніка — салаўя.

Ды пакуль пачакайце,
Лясныя нетры,
Ручаёк булькатлівы,
Баравое паветра.

Я шчэ маю сяброў,
Без якіх
мне нідзе
не ўсядзіцца, не ўспіцца,
Я шчэ недругаў маю,
З якімі
ніяк не магу
не счапіцца!

* * *

Далёка ад азяродаў,
там, дзе між хмарамі-марамі
зоркі ледзь-ледзь мігцяць,
Гусі — га-га! — ляцяць.
Над прыгорбленымі стрэхамі
(што маўчаць каля ліп нерухомых),
Над гразёю — аж дрыжыкі! — вуліц,
над блішчастых лужын холадам,
Над гарадамі-сотамі
(дзе ў светлых ад электрыкі вокнах
снуюць людзі ў піжамах бяссонна),
Над соткамі
(якія хавае змроку заслона),
Над прыазёрнымі чаратамі,
над маякамі,
над вякамі,
Як гуслі —
Гусі.
У вырай, у вырай, у вырай —
Гусі ляцяць.
Ізноў ім, ізноў ім, ізноў ім
за далячыняю далячынь
Звонкім ключом адмыкаць.
Будуць пад імі плысці
рэк паясы
i ветрам абсвістаныя даліны
Украіны.
Ca сваёй вышыні
яны павітаюцца
З аграмадай-Эльбрусам
пад белым абрусам.
Пройдзе паціху
Пад крыламі іхнімі,
Як Зямлі блакітная латка,
Адрыятыка.
А там —
мурожнай саванай-выганам —
гэй, прапусці, маладая вясёлка-арка!
Афрыка...
Далёка ад азяродаў —
што ім дарогі i межы,
што ім граніцы дзяржаў! —
Гусі ляцяць.
Дзікія гусі
ляцяць.

* * *

Жыў хлопец. Мастак. I былі ў яго скарбы —
Вялікае сэрца i ў скрыначцы фарбы!
Браў пэндзаль у пальцы ён не для забавы:
Хацеў ён людзям трошкі сонца прыбавіць,
Адкрыць неадкрытыя колеры радуг
I ў сэрцах пасеяць яшчэ адну радасць!
Ды вось — перастрэлі хлапца два тупіцы,
I свет, што ў фарбах ляжыць яго,
больш не раскрыецца!..
О, людзі, высокае племя! Па-брацку
Нам трэба б за рукі ўсім разам пабрацца...
Няўжо не асілім мы гэтую крыўду людскую —
заўчасную смерць?

Лісце

На дрэве — лісце. Добра ў небе сінім.
Пра вечнасць сні...
Але раптоўна — сівер,
I ліст за лістам — у траву, у прах.
А мы?
Не, мы — не лісце на вятрах!

Зярняты

У поце, у працы здабыты зярняты.
Нямыя, драбнюткія, спіць у вас Заутра.
Спіць Час, сняць Падзеі, мае ўсе надзеі..
Хаця б зберагчы вас ад лютай завеі.

* * *

He веру я, што ў нейкі век
Уладу возьме атам
I сваё месца чалавек
Саступіць аўтаматам.
Я знаю, прыйдзе час, калі
На злосць расістам розным
Скрозь запануе на Зямлі
Непераможны розум!

* * *

Чалавек — бог,
Чалавек — раб.
Чалавек скруціць Казбек у рог,
Чалавек на нагах не трымаецца:
так аслаб.
Чалавек, чалавек —
Загадка,
якую разгадваю век.
Я ведаю пэўна:
ёсць у чалавека сіл незлічоных скарб,
Ды часам ix кіпцюрамі сваімі
трымае раб, як краб.
I так спраку веку —
Ідзе вайна жорсткая (хоць i нябачная)
у чалавеку.
Змагаюцца бог i раб,
Сіла i слабасць,
Святло
І тло.
Хто — каго?
Хто — каго?..
О якім бы прыгожым быў свет,
Каб
У чалавеку
Загінула ўрэшце немач яго —
Раб.
І перамог
Прыроднай яго ўсемагутнасці бог!

* * *

Аднекуль з-пад воблачка —
любуйся любы! —
Злятаюць на мой падаконнік
птахі нябёс — галубы.
Чысцяць дзюбамі пер'е — вур, вур.
Абадкамі вачэй
ловяць раніцы сіняву.
Галубы, галубы —
Яны ніколі не вешаюць галавы.
Яны сумаваць не ўмеюць,
галубяцца
любою
парою.
Натряпяць на хлеба скарынку —
падзеляць заўсёды
пароўну.
Я ніколі не бачыў,
каб біліся яны між сабою
За ежу ці месца
для гнёздаў сваіх пад страхою.
У жыцці для ix
многа не трэба:
Адно
блакітнае неба!
Жывуць у ім, купаюцца ў ім.
Калі ж адпачыць захочуць,
Злятаюць на мой падаконнік
I — ціха вуркочуць.
Вуркачыце ж сабе,
вуркачыце —
Людзей жыць
вучыце.