Мікола Аўрамчык - Запрашэнне да роздуму

Не анёл жа ты боскі,
Ды і я не святы...
Але ўсё ў нас па-свойску,
Хаця мы не сваты.

3 самага ўступлення ў піянеры
3 праўдай жыць пачаў я не ў ладах:
Па наіўнасці дарослым верыў,
Што раскоша — страшная бяда.

Вырас я няўклюдай даўгавязым,
Танцаваць які — ні ў зуб нагой...
Гальштук юнаком не ўмеў завязваць
Дый саромеўся насіць яго.

Бо за танцы, гальштукі, маністы,
За пярсцёнкі і духі тады
Насміхаліся ў нас камуністы
Як з дарослых, так і з маладых.

Бо лічылі ўборы перажыткам,
Падае што прыклад ім благі
(Хоць і елі хлеб таксама з жыта
І з мукі пшанічнай — пірагі).

Узаконенай ілжэнавукі
Кандыдаты ўсе і дактары
У галовы ўдзёўбвалі прынукай
Адмаўленне ісцінаў старых.

Ва ўнісон ім з раніцы да ночы
Камісары і палітрукі
Не заплюшчвалі ад стомы вочы,
Балбаталі, як цецерукі.

I ўсялілі ў нас надоўга пільнасць,
Да падманнага давёўшы сну...
Выкралі ў вайскоўцаў і ў цывільных
Казнакрады нашу ўсю казну.

Выстаўлялі напаказ іх жонкі
Крадзенае гэтае дабро:
3 плаціны кулоны і пярсцёнкі,
Ды хрусталь, фарфор і серабро.

У асабняках у казнакрадаў
Золата й каштоўных камянёў
Не на унцыі,
не на караты,
А ў мільёнах лічыцца рублёў.

Мабыць, адтаго і слова «краты»
Нездарма на ўвазе меў народ,
Ёміста назваўшы партакратамі
Крымінальна-палітычны зброд.

Напэўна,
не апошні і не першы
Я ўпадабаў даўно твой родны кут,
Пасля чытання палымяных вершаў,
Што напісаў Таўлай калісьці тут.

Стаў для мяне ён райскаю знаходкай,
Як пасля трэцяй мірнае зімы
Прыехалі ў Вялікую Кракотку
3 Уладзіславай Францаўнаю мы.

Нязвычна ўразіў
краявід швейцарскі:
Узгоркі,
пералескі ды лугі,
I рэк малочных
у застоллях царскіх
Кісельныя здзівілі берагі.

Я зразумеў,
што гэтыя мясціны —
А для цябе яны —
сапраўдны рай —
Людзей працалюбівых
і гасцінных
Прыродаю багаславёны край.

Адкуль табе на бровары,
мой дзеду,
Прыродны дэгустатар без прынук,
Падазраваць даўней было
ці ведаць,
Што будзе тут дэгуставаць унук.

Са шланга,
а не з конаўкі
ці з пляшкі,
Ці з туравых,
ці з зубравых рагоў
Не спірт-сырэц
і не сівуху-бражку —
Гаючае пітво саміх багоў?

Якіх я тут не каштаваў прысмакаў?!
Бацвінне з маладое крапівы,
Вяндліну,
паляндвіцу,
здобу з макам,
Кампот з дароў лясных і палявых.

Прывет,
багаславёны слаўны Слонім,
Цяністы сад,
знаёмы дом і склеп!..
На вышываным ручніку разломім
I з соллю
пакаштуем зноў твой хлеб.

I з крыўдаю,
і з недаверам
Успрымаў я кожны
гэты сказ,
Чытаючы іх на паперы
У роднай школе
першы раз.

Але пазней,
калі на поўдні,
Каля падножжа Крымскіх гор
Яму мы адкрывалі помнік
Ці дошку
там, дзе ён памёр;

Ці з прозвішчам паэта ў Ялце
Бібліятэку бачу я,
Ці дом,
дзе жыў ён у юнацтве
На вуліцы яго імя;

Ці на яго магілу кветкі
Прыношу ўвосень
і вясной,
Я кожны раз
у момант гэткі
Узрушан думкаю адной:

Які мець талент
быў павінен
Юнак
у дваццаць два гады,
Дый то
пражытых на чужыне,
Каб выказацца
гэткім чынам
Пра наш народ яшчэ тады.

У Плёсах маіх
I ў тваім Замошшы
Як толькі ў садах
Сабралі апад,—
і ўдзень і ўначы
Залатыя грошы
Чаканіў і штампаваў
Лістапад.

Дый снежань прыйшоў
Не ў адзенні зрэбным,
На зіму ён
Назапасіў дабра:
3 кудасы напраў
Белых нітак срэбных
I грыўняў
Наштампаваў з серабра.

А студзень прыйшоў,
Астудзіў паветра,
На ўток узяў жэмчуг
I паркалю
Сумёты-сувоі па кіламетру
3 тых нітак наткаў
I склаў на зямлю.

А люты сшыў саван
Дый прыбірае Зямлю,
Што мароз закаваў наўкруг.
Яе зіхаценне зрок адбірае,
Яе мерзлата пераймае дух.

Магілу ў ёй выкапаць —
Цяжка, гора,
Дый мёртвы
Замерзне ў цеснай глушы.
Таму і прыдумалі
Крэматорый,
Дзе — горача целу,
Вольна — душы.