Мікола Аўрамчык - Запрашэнне да роздуму

Выкрэсліваў
з хвалебных спісаў прочыркам
Склады імя і прозвішча свайго,
Разборлівым упісваючы почыркам
Прозвішча Панчанкі замест яго.

Апошні ў той далёкі час апальны стаў
У бюракратаў і кіраўнікоў
(Ва ўладароў жа не ў пашане таленты
Былі ва ўсе часы, спакон вякоў).

Каб перайсці з той кузні не прымусілі
У іншую,
я ў ёй бы век каваў.
У каваля праслаўленага, мусіць, я
Малатабойцам бы і звекаваў.

Гавораць,
кожны можа стаць паэтам,
Хто папрацуе некалькі гадоў,
Здавалася б,
у непрыкметным гэтым
3 раённых
беларускіх гарадоў.

У рай і ў пекла ад яго парога
Да Бога й чорта
як падаць рукой
Чыгункаю,
асфальтнаю дарогай,
Славутаю славянскаю ракой,

Якая іншыя ўвабрала рэкі,
Каб не згубіўся ў лесе і ў палях
Вялікі водны шлях
з вараг у грэкі,
Цераз які пралёг Варшаўскі шлях,

Што ад Масквы братэрскай,
праваслаўнай,
Ідзе ў далёкі каталіцкі Рым
I ўскраінай перабягае здаўна
Цераз чыгунку
з Пецярбурга ў Крым.

Змяніўся горад з выгляду
і з твару:
Быў зборышчам студэнтаў да вайны,
А зараз па ягоных тратуарах
Бадзяюцца курортнікі адны.

Уздоўж і ўпоперак яго,
вядома,
Ты пехатою выхадзіў наўпрост.
Ад роднага мне
матчынага дома
Ён усяго за пяць дзесяткаў вёрст.

Алесь Жаўрук у ім уславіў поймы,
I вершы сніў Мікола Сурначоў.
Дзе Друць з Дняпром
злучаюцца ў абдоймах,
Стаіць зялёны горад Рагачоў.

Ледзь не стаў я калісь аторвай:
Пакідаў самавольна дом,
Рэдкіх птахаў яйкі выпорваў,
Руйнаваў гняздо за гняздом.

Ды пачуў,
што ты змалку,
маці,
Узлюляла ў сэрцы любоў
Да буркуючых дзень на хаце
I ў падстрэшшы
ручных галубоў.

Галубятніцаю — дзяўчынка?
Адмаўляць было не з рукі
Верагоднасць такога ўчынку,—
Ды ўсумніліся дружбакі.

Дрогкім голасам ты аднойчы
Супакоіла іхні тлум...
Адвяла вільготныя вочы,
Расказала пра здзек і глум.

Калі немцы забралі вёску
3 камінамі дымных клубоў
Яшчэ ў тую вайну,
іх войска
Забаялася галубоў.

Ні гарматаў іх,
ні вінтовак
Не пужаліся галубы,
I таму здаваўся паштовым
Немцам гэты голуб любы.

Каб не вылецеў аніякі,
Не аднёс шпіёнскіх папер,
Свой прысуд
выконваць ваякам
Загадаў хутчэй афіцэр.

У падстрэшшы
і на гарышчы
Парастрэльвалі галубоў.
Так крывавым ліхім ігрышчам
Растапталі тваю любоў.

Твой расказ скалануў дазвання.
У мяне галубіны стрэс
Абудзіў па іх шкадаванне,
Аднавіў да іх інтарэс.

Галубятнікам стаў прыродным
Я сярод хлапчукоў сяла
I не ставіў ужо ніводнай
Птушкалоўкі або сіла.

Спеў прывычны твой
пра дзяўчыну,
Што аплаквала смерць бяроз,
Стала слухаць мне немагчыма:
Ён за сэрца кранаў да слёз.

Не лавіў тады ў садзе, знаю,
Ні сініцаў,
ні снегіроў
I ў няволі
ні папугаяў
Не трымаў я,
ні кенароў.

Абсадзіў я нашу сялібу
Шапаценнем не толькі бяроз,—
Маладых ясакараў і ліпак
Ды асінак і ніцых лоз.

Колькі я змайстраваў для птушак
I развешана колькі мной
У зімовыя дні —
кармушак
I шпакоўняў —
ранняй вясной!

Але слоў адпаведных мала
Для падзякі ў мове знайсці...
Дый табе падзякаваць,
мама,—
Пасаромеўся я ў жыцці...

Ты дала ўрок мудрай навукі.
Спасцігаць складана яе.
Навучыць ёй дзяцей і ўнукаў
Сіл і ўмельства ў нас не стае.

Помніш,
колькі ўваходзін
(Ды ў якія дамы!)
I радзін,
ці народзін
Разам справілі мы?

Наглядзець без абвесткі
Мелі шанц,
бо з рукі:
Ты —
для сына нявестку,
Зяця — я для дачкі.

Праўда,
хоць наваселлі
I радзіны былі,—
Разам справіць вяселле
Дзецям
мы не змаглі.

Мабыць,
выпрабавання
Не хапіла тады
На трываласць кахання
У кагось з маладых.

Бо ўзялі
ды ў нядзелю
У аднолькавы час
Два згулялі вяселлі,
Як знарок
напаказ.

Як нам быць,
не спыталі
Ні ў цябе,
ні ў мяне,
Што не станем сватамі
Мы па іхняй віне.