Мікола Аўрамчык - Запрашэнне да роздуму

Дык што ж рабіць з табой павінны мы —
Ці шкадаваць, ці бедаваць?..
Або на твары з кіслай мінаю
Пакепліваць ці жартаваць?

Маўляў,
хай бачаць нашы хроснікі,
Якім змаглі мы памагчы:
Мы не крывосныя зайздроснікі,
Не зубаскалы-хахмачы.

Мы сціплыя,
і мы цярплівыя,
Сур’ёзныя мы,
як яны,
Але веселуны зычлівыя,
Жывём папраўдзе,
без маны.

Народжаны і кволым быў і голым я.
Але шчаслівы, мабыць, ад таго,
Што хрышчаны і гартаваны ў «Полымі»
Дый быў апрануты за кошт яго.

Яно з юнацтва мне, як літвучылішча,
Дало прытулак пад сваёй страхой.
I з пекла ў рай яно было чысцілішчам
3 гарачаю парыльняю сухой.

Я ў «Полымя» за тройцай апантанаю —
За Мележам, Шамякіным, Брылём,
Ужо прызнанымі трыма Іванамі,
Хадзіў са знятым з галавы брылём.

Бо нам яно было не толькі кухняю
Для гатавання чытачам яды,
Але яшчэ і незаменнай кузняю,
Дзе падганялі вупраж для язды.

Мянялі ў колах шыны выпадковыя
I загваздкі, каб не было бяды,
Пегасаў неаб’езджаных падкоўвалі,
Атосаў напіналі павады.

Тут з загартоўкай шворанаў расслабленых
Закоўвалі ў падрэзы палазы,
Каб сані не куляліся на ўхабінах,
На паваротах на крутых — вазы.

Яе каваль, з нязвыклым трохі прозвішчам,
На першы погляд пагражальным — Танк,
Быў чалавек лагодны, непагрозлівы,
Меў вытрымку і ўмельства, ведаў такт.

Высакароднасць інтэлектуальная,
Адметны майстра, слова чараўнік,
Цікавая асоба абаяльная,
Дасціпны весялун і жартаўнік.

I ён мяне,
на дужасць небагатага
Дый хваткаю і спрытам так сабе,
У кузню гэтую за памагатага
Узяў малатабойцам да сябе.

3 мяне малатабоец быў нявопытны,
Але ўсё роўна бачна было мне,
Як слова карыстаецца тут попытам
I асабліва свежае ў цане.

Як меркне слова,
гартам перапалена,
I як яно блішчыць з усіх бакоў,
Калі з яго здымаецца акаліна
Тачылам, рашпілем ці наждаком.

Яно і на памер тут вымяралася
I на падставе вагавых адзнак.
I разам з тым
Таксама вывяралася
На форму, на гучанне і на смак.

3 нас кожны асабліва быў уражлівы,
Нібы набожны ў храме ў час імшы,
Вачамі і вушамі надта ўважліва
Улоўліваючы ў нямой цішы,
Як вымаўляліся тут словы Коласам
Сярод рэдактараў і выдаўцоў,
Ягоным ціхім глухаватым голасам
3 адметнай, ледзь улоўнай хрыпатцой.

Як раптам прасвятляліся мы тварамі,
Бо Крапіва сур’ёзны спакваля
(Пабліскваючы грозна акулярамі),
Саланаватае слаўцо ўстаўляў.

Як рогат скаланаў усю сям’ю нашу,
Аж водгалас гучаў з усіх куткоў,
Калі не ў горач вугалі,
а ўюнашам
Падкідваў словы смешныя Лынькоў.

Не ў параўнанне з сённяшнімі чэргамі
Па цукар, па гарэлку ці алей,-
Ды аўтараў выстройваліся шэрагі
I ў «Полымя», нібыта ў маўзалей.

Як галасы свае харысты з кліраса,
Бярэмамі выкладвалі яны
Свае машынапісныя папірусы,
Бы ў млын мяхі здавалі збажыны.

Хоць і ў пісьменнікаў пары застойнае
Былі некаларыйныя харчы,
А творы ўсё-такі ад іх прыстойныя
Тады атрымлівалі чытачы.

Вядома, адчуваў сябе не проста я,
Як асабіста з Коласавых рук
Па частках браў трылогію «На ростанях»
Ці «Толькі ўперад» сам здаваў у друк.

Пасля «Глыбокай плыні» і «3 народам»
«Мінскі напрамак» і «Векапомныя дні»,
Апошнія ўдастоеныя ўзнагароды,
Шум паднялі ў застойнай цішыні.

Што-кольвечы з надрукаваных намі рэчаў
Цяпер не ўвойдзе ў аўтарскі актыў,
Хоць «Пяюць жаваранкі»
і «Новае рэчышча»
Тады праславілі наш калектыў.

Дуплет «Сустрэнемся на барыкадах»
I «У Забалоцці днее»
сапраўды
Адкрылі тэмы новыя
і з радасцю
Былі сустрэты чытачом тады.

3 удачай віншавалі мы і класікаў,
І радавых таксама заадно,—
3 камедыяю «Выбачайце, калі ласка»,
3 «Аповесцю пра залатое дно».

Пасля вайны была не надта голая
Літаратура ў нас і пагатоў,
Калі надрукавана гэта ў «Полымі»
Было за сем якіх-небудзь гадоў.

Рэдактар усміхаўся задаволена,
I кожны раз упарта ўносіў ён
Адну папраўку дробную, адвольную
У пералік пісьменніцкіх імён.