Мікола Аўрамчык - Запрашэнне да роздуму

Цераз сетку забароннай зоны,
Дзе грыбніца ўспора сцежцы плеш,
Ты не ў снах і ў марах,
а з разгону
Па грыбы на яве сіганеш.

Ці таму,
Што яны
Багаславілі мяне з даверам,
А я не пабыў
На пахаванні абодвух свяціл,
Ці таму,
Што вайсковыя могілкі —
Побач з кватэрай
І я часта прыходзіў
Да іхніх свяшчэнных магіл,
Неяк ноччу аднойчы,
Акурат у год іх стагоддзя,
Яны разам удвух
Праведалі дома мяне:
Не гасцямі прыйшлі,
Бо нябожчыкі самі не ходзяць,
А зусім нечакана
Раптоўна прысніліся ў сне.

Як заўсёды, маўклівы,
Купала
Прамовіў з загадкай
I з папрокам нямым у вачах
На мяне паглядзеў:
«Таямнічую смерць
Абвясцілі няшчасным выпадкам
І мой прах пахавалі
Употай ад многіх людзей».
«Дык затое хвалілі, што я заклікаў,—
Мовіў Колас,—
Выкарчоўваць хмызняк на палях
Ды збіраць камяні.—
Загучаў саркастычна
Ягоны насмешлівы голас,

Пацвярдзеў, як метал,
Гартаваны ў вадзе і ў агні.
Прымушалі, каб мы
Выракаліся матчынай мовы
А маўчаць пра мой ліст,
Што ў дзень смерці
Аднёс я ў ЦК...
Чалавека вырошчвалі
Цывілізацыі новай,
Беларуса нямога,
Бязмоўнага,
Без языка».

Я ад іх палемічнай гаворкі
Прачнуўся адразу
I спрасонку адчуў,
Што ўсё цела палае агнём...
Даўні сон я прыгадваю зноў
I да гэтага часу
Не знаходжу спакою сабе
Ані ноччу, ні днём.

Мы не ласыя на пернікі,
Хоць пакпіў аднойчы Броўка,
Што з табою мы —
супернікі
На прэстыжныя вандроўкі.

Пад чыё выццё і цяўканне
Не ўздымалі па аўралу
Нас
заместа сілы цяглавай
Для вясельных генералаў?

Ад Амура
да Бярэзіны,
Ад Нарыльска
і да Кушкі
У натуршчыцы Паэзіі
Мы былі на пабягушках.

Золата ў пяску з каменнямі,
Як зярняты —
у палове...
Вычарпаеш рэчку жменямі —
Залатую рыбку зловіш.

Слынных пляжаў не вытоптвалі
Мы з табою
галышамі.
Я таптухай дапатопнаю
Акунёў лавіў з яршамі.
Смаката яны найпершая
Для трайной рыбацкай юшкі

(Іншы раз бывалі вершамі
Без засолкі і засушкі,
Калі сам
не быў рассеяны,
Не трапляў якімсьці цудам,
Як калісь
Андрэсу Веяну
На кручок
ягонай вуды).

Ты ж,
як сын зямлі азёрнае,
Вывучаны землякамі,
Закідаеш сеткі зорныя,
Ловіш вершы касякамі.

Не ў пагоні за рамантыкай,
А таксама па аўралу
Ты багаты ўлоў з Атлантыкі
Выняў паэтычным тралам.

Гартаваныя у полымі,
Пешчаныя ў маладосці,
Вырасталі мы не кволымі,
Не таілі ў сэрцах злосці.

Хоць падчас і спатыкаліся
Ці ў Нурэку,
ці на БАМе,
Але мы не сутыкаліся
Анідзе з табой ілбамі.

Хоць я не дзяк,
Не поп і не кулак,
Але ўсё роўна быў бы вінаваты.
Не трапіў жа я ў сталінскі ГУЛАГ,
Таму,
Што нарадзіўся пазнавата.

Дваццацідвухгадовы,
Я ў баі
Ў Мясным Бары павінен быў загінуць,
Але трасіруючых куль раі
Не ўджалілі мяне
Ні ў лоб, ні ў спіну.

Здавалася,
Не выберуся век
Я з апраметнай,
Дзе пануюць чэрці,
Але сустрэўся добры чалавек
I ўратаваў ад голаду і смерці.

Хоць, праўда,
Вызваленых з пекла нас,
Таварняком,
А не ў вагонах спальных,
Накіравалі з Рура на Данбас,
3 нямецкіх —
У савецкія капальні.

За тое,
Што ў нацысцкім Рэйху мы
У лагерах каналі, ў падзямеллі,
Чакаў нас дома баль у час чумы
I пасля лазні горкае пахмелле.

У чадзе жыў я семдзесят гадоў,
Ды ўрэшце выветрылася эпоха...
Цяпер спакойна я дажыць гатоў
Свой тэрмін,
Што наканаваны Богам.

Бабруйшчыне,
хвалёнай гідамі
(Дый сам я кланяюся ёй),
Не параўнацца краявідамі
3 красой Лагойшчыны тваёй.

А ўзяць Капыльшчыну са Случчынай
Ці слынны
Уздзенскі раён,—
Яны ў адзін не дарам злучаны
Геаграфічны рэгіён.

Там лес —
хоць нарыхтоўвай венікі,
А глеба,
дзе, нібы грыбы
У нерушы,
раслі пісьменнікі,
Прычым у жанрах у любых.

Іх,
праўда,
сціплая Ушаччына
(Адны азёры ды пяскі)
Менш узрасціла
хлебам матчыным,—
Затое не абы-якіх!

Твая ж Лагойшчына-удаліца,
Тым больш Бабруйшчына мая
Падобнай славай не пахваляцца,—
Прызнаемся і ты, і я.