Валянцін Грыцкевіч - Адысея наваградскай лекаркі. Саламея Русецкая

3 дзённіка прасочваецца заўсёднае імкненне аўтаркі ўзбагачаць свае веды. Саламея назапашвала прыёмы лекавання яшчэ змалку ў вёсцы, вучылася ля свайго першага мужа, урача па спецыяльнасці, у «вавілонскага» лекара, урача-італьянца — усюды, дзе толькі магла. Ёсць згадкі, што Русецкая збіралася абагульніць свой вопыт у кнізе і выдаць яе, але пакуль даследчыкі не натрапілі на яе след. Паказальна, што бурнае, насычанае жыццё правёў не мужчына-афіцэр, шукальнік прыгод, а жанчына, якая змагла набыць спецыяльнасць і займала пэўнае грамадскае становішча на той час, калі жанчыны не мелі ніякіх сацыяльных правоў, асабліва на Усходзе.

© OCR: KaMyHiKaT.org, 2012 © Інтэрнэт-версія: KaMyHiKaT.org, 2012 © PDF: KaMyHiKaT.org, 2012

Echo na świat podane procederu podróży у życia mego awantur. Na cześć у chwałę P. Bogu w Świętej Trujcy Jedynemu у Naświętszej Matce Chrystusa Pana mego у wszystkim Świętym. Przeze mnie samę wydana ta książka Salomei Reginy de Piisztynowej medycyny doktorki у okulistki w roku 1760 w Stambule.

Вялікае княства Літоўскае (ВКЛ) — феадальная дзяржава, утвораная ў сярэдзіне XIII стагоддзя (з цэнтрам у Наваградку (Навагрудку), а пазней у Вільні), у склад якой уваходзіла сучасная Беларусь. Дзяржаўнай мовай у ёй да канца XVII стагоддзя была беларуская.

Мяркуючы па ўсім, гэта граф Іван Осіпавіч Віт (1781–1840), сын каменданта Камянец-Падольскай крэпасці, генерал-ад-кавалерыі расійскай службы, арганізатар ваенных пасяленняў на Украіне. Быў высокаадукаваным чалавекам.

Рэч Паспалітая — дзяржава, утвораная ў 1569 годзе. Уяўляла сабой федэрацыю Польскага каралеўства i Вялікага княства Літоўскага.

«Свяшчэнная Рымская імперыя германскай нацыі» — дзяржава, заснаваная ў X стагоддзі, у склад якой уваходзілі Германія, Аўстрыя, Чэхія, Бургундыя, Нідэрланды, швейцарскія землі i інш. У XVIII стагоддзі ўжо з'яўлялася пa сутнасці кангламератам незалежных дзяржаў.

Караван-сарай ў перакладзе з персідскай «дом караванаў» — заезны і гандлёвы двор на Блізкім Усходзе.

Шэдэўр візантыйскай архітэктуры. Быў пабудаваны ў часы імператара Юсцініяна, у 532–537 гадах, як хрысціянскі сабор св. Сафіі. У 1453 годзе ператвораны ў мусульманскую мячэць, вакол якой пазней былі пабудаваны чатыры мінарэты.

Янычары (у перакладэе з турэцкай «новае войска») — рэгулярная пяхота ў султанскай Турцыі, выконвала таксама паліцэйскія і карныя функцыі, камплектавалася шляхам гвалтоўнага набору хлопчыкаў з хрысціянскага насельніцтва.

Дыван (у перакладэе з персідскай «канцылярыя», «прысутнае месца») — дарадчы орган пры султане, які складаўся з найвышэйшых саноўнікаў.

Фансека Даніэль, ураджэнец Партугаліі, лейб-медык султана Ахмеда III. Лячыў у Бендэрах збеглага туды пасля Палтаўскай бітвы шведскага караля Карла XII. Пасля падзей, якія апісвае Саламея Русецкая, Фансека пераехаў у Парыж, сустракаўся з Вальтэрам, які цёпла выказваўся пра яго i карыстаўся звесткамі ўрача, калі пісаў гісторыю Пятра I i Карла XII.

Цяпер з'яўляецца саюзнай дзяржавай дзвюх раўнапраўных рэспублік: Федэрацыі Босніі і Герцагавіны і Рэспублікі Сербскай.

Цяпер Плоўдзіў у Рэспубліцы Балгарыя.

Пра падарожжа Саламеі, пра яе пераапрананне Сары-Хусейн ведаў ад сваіх віжоў.

Чальцы духоўна-рыцарскага Мальтыйскага ордэна (заснаванага яшчэ на пачатку XII стагоддзя ў Палесціне ў час крыжовых паходаў). Назву «мальтыйскія рыцары» яны атрымалі ў 1530 годзе, калі асталяваліся на востраве Мальта, узяўшы на сябе перад імператарам «Свяшчэннай Рымскай імперыі германскай нацыі» Карлам V абавязак ахоўваць Міжземнае мора і яго ўзбярэжжа ад туркаў і афрыканскіх піратаў.

Гэта хутчэй за ўсё фармацэўтычны даведнік Адрыяна Мінзіхта «Медычна-хімічная скарбніца і арсенал» (першае лацінскае выданне гэтай кнігі выйшла ў 1651 годзе, пераклад на нямецкую мову — у 1682 годзе).

Так Саламея Русецкая называе горад Відзін у паўночна-заходняй Балгарыі (дзе былі сканцэнтраваныя значныя турэцкія сілы) у адрозненне ад Відзіна-Аўстрыйскага, як яна называла Вену.

Прынц Яўген памёр у 1736 годзе, якраз напярэдадні гэтай вайны.

Вялікі везір — кіраўнік урада ў тагачаснай Тўрыі.

Галоўнакамандуючы войскамі Вялікага княства Літоўскага.

Афіцэрскі чын у рускай арміі ў 1722–1799 гадах, прамежкавы паміж палкоўнікам і генерал-маёрам.