Радыё Свабода - Галасы Беларусі — 2020

І потым лекар кажа: „Самае страшнае тое, што ў яго пашкоджаны ствол галаўнога мозгу, які адказвае за ўсе функцыі арганізму, пачынаючы ад такіх жыцьцёва важных, як сэрцабіцьце і дыханьне, і заканчваючы нюхам, смакам“. Ён мне расказаў, што гэты ўчастак знаходзіцца вышэй патыліцы і што Рому вельмі доўга, жорстка і мэтанакіравана білі ў адно і тое ж месца. Паводле яго, Рома сам нічога ня зможа рабіць, ён не адчувае і ня будзе адчуваць ні смаку, ні паху, нічога.

Наконт рэакцыі людзей... Я не магу сказаць, што мне гэта было прыемна, але я вельмі ўдзячная людзям, якія так спагадліва паставіліся да сытуацыі і да мяне асабіста. Вельмі многія прапаноўвалі дапамогу, многія пісалі, тэлефанавалі. Я не чакала такой рэакцыі ад такой вялікай колькасьці незнаёмых мне людзей, для мяне гэта было дзіўна. Я зразумела, што я не адна і магу з усім гэтым справіцца. Энэргія гэтых людзей перадалася мне, і стала лягчэй.

Больш за ўсё ўразіла такая вялікая колькасьць сьвечак, кветак, на якіх было напісана імя Ромы. Тое, што зусім незнаёмыя людзі, нават тыя, хто ня жыў побач, зьяжджаліся з усяго гораду на „плошчу Пераменаў“, прыносілі фатаграфіі, кветкі, цацкі. Я выйшла туды і ўбачыла, як усё прыходзілі і прыходзілі людзі, плакалі; я не хацела, каб мяне пазналі як Ромаву маму: я была, як усе, бачыла надпісы „Рома, мы з табой“, „Мы памятаем“. Я бачыла, што гэта ўсё было ня штучна, а ад душы.

Яшчэ для мяне вельмі нечаканым было тое, што мне перадалі пасылку з ласункамі з Італіі, з Балёньні. Яна прыйшла ад зусім незнаёмага мне чалавека, мне яе перадалі празь дзясятыя рукі. Для мяне гэта было так прыемна, прычым што менавіта з Балёньні — я была там прыкладна ў гэтую ж пару год таму і хацела вярнуцца туды яшчэ.

Чаму Рома выйшаў? Ён абаронца, ён прывык, што, калі побач слабы чалавек, ён заўсёды прыйдзе на дапамогу. І, як я разумею, там проста ў двары былі дзяўчаты, і ён выйшаў, каб быць побач і, калі што, можа быць, дапамагчы. Вядома, ён разумеў, што гэта небясьпечна.

У свой час ён вельмі хацеў пайсьці ў войска, але яго спачатку не ўзялі. У нас у сям’і быў такі парадак, што чалавек павінен мець вышэйшую адукацыю. З войскам тое самае: абодва дзяды Ромы служылі ў арміі, яго тата быў у ПДВ, у нас дома быў ягоны блакітны барэт. Таму, калі атрымалася так, што мы з Ромам пераехалі ў Менск, а ягоны тата застаўся ў Ніжнявартаўску, то рашэньне пра тое, каб „адкасіць“ ад войска, нават не абмяркоўвалася. Хоць я, як і ўсякая мама, ня вельмі хацела, каб Рома служыў: у войску здараюцца розныя сытуацыі. Але Рома мне сказаў: „Мама, я ад войска касіць ня буду; я вырашыў, што канчаю Акадэмію мастацтваў і ў войска пайду“.

Ён скончыў акадэмію летам, сам для сябе ўсё вырашыў, прайшоў мэдкамісію, вельмі хацеў у спэцназ, як і яго бацька. І Рому ўзялі ў армію, у спэцназ, ён зрабіў праводзіны, сабраліся сябры. Раніцай ён пайшоў у ваенкамат, і атрымалася так, што яму і яшчэ некалькім хлопцам сказалі: „Хлопцы, ідзіце дадому“. Астатнія хлопцы былі радыя, а Рома кажа: „Як дадому?“ Ён паехаў ва Ўручча, у гэтую частку 3214, куды ён хацеў, спытаць, можа нейкая памылка адбылася. Але там яму сказалі: „Усё, давай, да вясны!“ Усе сьмяяліся, што яго не ўзялі, але потым вясной ён трапіў у 3214 і свае 25 гадоў адзначаў у войску.

У жніўні я прачытала, што вайскоўцы гэтай часткі разганяюць пратэсты ў Менску, і сказала яму. Ён адказаў: „У гэтых падразьдзяленьняў іншая спэцыфіка, ня можа гэтага быць, ня веру. Ты, напэўна, памылілася“.

Увогуле, калі ўсе гэтыя рэчы пачаліся, ён мне неяк сказаў: „Мама, будзь асьцярожная, калі ты будзеш на вуліцы ў выходны дзень, трэба літаральна некалькі хвілін, каб часткі даехалі з аднаго канца ў другі. І калі ты апынесься ў гэтым месцы, дык будзе вельмі дрэнна“.

Сама я на пратэсты не хадзіла. Па-першае, Рома мяне папярэдзіў, што гэта можа быць небясьпечна. І я ўжо ў такім перадпэнсійным узросьце, я наогул апалітычны чалавек і не магу сказаць, што на той момант заўзята падтрымлівала тое, што адбывалася. Але ўсё мяняецца, цяпер у мяне на многія рэчы адкрыліся вочы, я стала па-іншаму думаць шмат пра што.

Напрыклад, пра тое, што, на жаль, ня ўсе законы ў нас у краіне працуюць. Раней я думала па-іншаму. Я вырасла ў Савецкім Саюзе, ува ўсіх дзяцей майго пакаленьня было пэўнае выхаваньне, цяперашняя моладзь думае па-іншаму. Я лічыла, што мы жывём у прававой дзяржаве, дзе ёсьць законы, і яны павінны выконвацца. Я думала, што гэта так…

„Вырашыў больш не ўцякаць“

Аляксандар:

— Я амаль упэўнены быў, што гэтым разам мяне дакладна арыштуюць, бо вырашыў для сябе, што больш ня буду ўцякаць ад лукашэнкаўскіх карнікаў. Так і здарылася. Калі натоўп, убачыўшы іх, пабег, я застаўся стаяць на месцы. Са мной засталіся стаяць мая жонка, мой найлепшы сябар і яшчэ некалькі дзясяткаў чалавек. Ну а чаго бегаць ?! Чаго тады прыходзіць на гэтыя акцыі? Каб пагуляць з карнікамі ў даганялкі?.. Не паверыце, ніякага страху не было. Страх даўно прайшоў, засталася толькі нянавісьць. Я ледзь яе стрымліваў.