Маргарыта Прохар - Восень у Вільнюсе (зборнік)

Выявы прыходзяць і сыходзяць. Жыццё застаецца. Прымай яго не прымай – яно застаецца такім, якое яно ёсць, а не якім яго жадаем бачыць мы…

Я сумую, мне балюча, і ўсё ж я разумею, што ніколі не вярнуся і не вярну тое, што страчана назаўжды. А гэты чалавек хоча вярнуцца. І я павінна яму ў гэтым дапамагчы. І зараз, у гэтым маленькім панадворку ўспамінаў, мне раптам стала шкада яго, майго моцнага працадаўцу. Мне ўпершыню стала шкада яго і я сапраўды задумалася, што ж мне зрабіць, каб дапамагчы яму.

Лёгкі жоўты лісток, сарваўшыся з галінкі, даверліва ўпаў мне на руку, і яго цёплае святло быццам азарыла мяне.

Я прайду па гэтых мясцінах, паспрабую стаць ёю, сыграю яе, і ў выніку зразумею яе, а значыць, змагу зразумець і тое, дзе ж яна можа быць. Для гэтага мне прыйдзецца самой прачытаць гэты зялёны нататнік, перайсці мяжу прыстойнасці і даверу. Аднак калі я надумалася сыграць яе – мне трэба гэта зрабіць…

Я вярнулася ў парк, прысела на лаўку і пачала чытаць.

«Спачатку – бессань, а потым страшная стомленасць пачалі адольваць мяне. Днём яшчэ было нічога, а вось да ночы паднімалася тэмпература. Я ляжаў і спрабаваў заснуць, але нічога не атрымлівалася. Не дапамагалі і таблеткі. Галава гудзела, цела станавілася ватовым, я ляжаў і глядзеў у акно на хутка цямнеючае зімовае неба ў бездапаможных водблісках ліхтароў. Я саслабеў і быў ні на што не здатны. І нават асцерагаўся, што псіхіка мая парушана… І тады з’явілася гэтая ідэя напісаць пра яе – усё пра яе, усё, што я памятаў. Мне так было лягчэй, а яшчэ, мусіць, я вельмі хацеў, каб яна не сыходзіла ад мяне. Таму што я ведаў: такой, як яна, больш няма ў гэтым вялікім і вар’яцкім свеце. І калі яна знікне з маіх думак, я звалюся ў пустэчу – цёмны і страшны калодзеж адзіноты і адчаю. Я звалюся туды і тады памру ўнутры, стану хадзячым трупам.

Так я пачаў збіраць свае ўспаміны. Можа, гэта выратавала мяне ад хваробы або ўтрапёнасці…

Такім чынам, я сустрэў яе тады, калі яна яшчэ не ведала ўсёй улады сваёй прыгажосці, дадзенай ёй прыродай.

Гэта адбылося, як я цяпер разумею, даволі звычайна: папулярны рэстаранчык на ўскраіне Вільнюса. Сябры жадалі паказаць мне каларыт краіны: мясцовыя стравы, танцы, песні. Я прыехаў у камандзіроўку, звычайны рэпарцёр – не без некаторай славы, але і без пачатковага рамантызму. Я паспеў пастарэць душой, што сведчыць аб некаторым стажы ў гэтай працы. Не, я не стаў чэрствым, хутчэй папоўніў шэрагі самых няшчасных рамантыкаў гэтага свету. Журналісты здаюцца чэрствымі, але на самай справе яны не такія: яны мараць і адчуваюць, можа, нават глыбей, чым усе, таму што ведаюць жыццё, а значыць, ведаюць, што нашы мары нязбытныя. Або – будзем літасцівей – лічаць, што ёсць адзіндва шанцы на тысячу, што мары спраўджваюцца. У парадку выключэння.

Праўда пра жыццё не праходзіць бясследна. Але ўсе ж мы горача жадаем хаця б выключэнняў, таму што ведаем: менавіта яны, гэтыя выключэнні, выратуюць свет і не дадуць яму памерці.

Магчыма, са мной здарылася нешта накшталт – нешта з гэтых выключэнняў.

Зрэшты, нішто гэтаму не спрыяла: я нудзіўся, ветліва ківаючы галавой і ўсміхаючыся сваім спадарожнікам, якія намагаліся дагадзіць мне. Толькі мне ўсё гэта было чужым: песні, танцы, гутаркі за спінай на не сваёй мове.

Усё спляталася ў рознакаляровыя яркія малюначкі, і можна было сказаць, што мы проста добра бавілі час. А можа, я тады ўнутры чакаў… Не ведаю. Шкада, што я не памятаю да таго моманту, калі да нас прыскокнула гэтая дзіўная кампанія – некалькі дзяўчат і амаль ушчэнт п’яны хлопец.

– Колькі мужчын нудзяцца адны!.. Айя-яй! – ігрыва завуркатала пухленькая брунетка.

Самы галоўны з дэлегацыі адразу ж ускочыў.

– Дзяўчаты, пакіньце нас у супакоі! Гэта журналіст з іншай краіны. Ганаровы госць, што ён падумае! – і яшчэ дадаў па-літоўску. Нешта не вельмі прыемнае.

Зрэшты, я таксама не прэч быў ад іх адвязацца, але, вядома, больш ветліва. Я азірнуўся і раптам убачыў яе. Не ведаю, што на мяне найшло: мы глядзелі адно на аднаго, а можа, гэта толькі я глядзеў…

Раптам, нечакана нават для сябе, я падхапіў яе і закружыў у танцы.

– Адпусці мяне! – яна рванулася прэч, але я дужа трымаў яе. – Адпусці мяне! – паўтарыла яна, і голас у яе быў хрыплаваты, з акцэнтам. – Там дзве дзяўчыны, ідзі да іх.

– Я табе не спадабаўся?

– Не ведаю.

– Тады чаму?

– А я занятая.

– З гэтым п’яным хлопцам? – я пагардліва ўсміхнуўся. – Ён нават не зможа цябе дадому праводзіць, не тое што танчыць. Хутчэй табе прыйдзецца цягнуць яго з рэстарана.