Маргарыта Прохар - Восень у Вільнюсе (зборнік)

І тут я злавіў яе погляд – цвёрды, моцны, нават фанатычны погляд, і мая ўсмешка чамусьці знікла.

– Не турбуйся, ён возьме таксі. Але я не здаваўся.

– Гэй, ты возьмеш таксі? – крыкнуў я хлопцу.

Ён паглядзеў на мяне п’янымі, нейкімі бездапаможнымі вачыма.

– Не, у мяне няма грошай…

– А як жа твая дама? Зараз жа позна.

– Дама?.. Якая дама?.. А… Дабярэцца. На таксі не дам грошай.

– А ты не джэнтльмен! – з’едліва сказаў я і звярнуўся да яе: – Ён не жадае даць табе грошай на таксі. Вось тып!

– Тады ты дасі мне грошай! – упэўнена сказала яна і паглядзела мне ў вочы. – Ты ж дасі мне грошай?

І я пад гэтым поглядам, нібы дрэсіраваны ўдаў, палез у кішэнь і дастаў папернік. Яна не зводзіла з мяне засяроджанага погляду, быццам я сапраўды быў ёй нешта павінен, і яна сачыла, каб я яе не абдурыў.

– Хопіць?..

– Хопіць, – упэўнена сказала яна і нядбайна кінула купюры ў сваю мініяцюрную сумачку.

А потым махнула рукой хлопцу:

– Кяйстус, пайшлі!..

Але ён не рухаўся. Тады яна сама падышла да яго, падцягнула, каб ён стаў на ногі, і так павяла да выхаду. А я назіраў за гэтым усім, як дурань. Ля дзвярэй яна азірнулася:

– Арэвуар, джэнтльмен! – Паслала мне лёгкі паветраны пацалунак і знікла.

Не ведаю, што гэта было, – падзяка або насмешка. Здаецца, у той вечар я моцна напіўся.

А вось раніцай, наглытаўшыся аспірыну, кінуўся тэлефанаваць у агенцтва таксі. Я знайшоў яе, заплаціўшы таксісту кругленькую суму.

Знайшоў і стаў назіраць за ёй. Неўзабаве я вывучыў яе нескладаны распарадак: раней пяці вечара яна не з’яўлялася на вуліцы. Я часам блукаў услед за ёй. Часцяком яна спынялася каля вельмі смешнага дзядка – прадаўца шчасця – і купляла ў яго яркія шары або пра штосьці гаварыла, а часам і смяялася разам з ім.

Нарэшце я наважыўся – спыніў яе недалёка ад парку. Яна пазнала мяне. Нахмурыла бровы і строга спытала:

– Што ты хочаш?

Я збянтэжыўся, не ведаў з чаго пачаць – праўды або хлусні.

– Ну?

Яна не давала мне падумаць.

– Усяго толькі хачу папрасіць у цябе прабачэння, што… – я адчуў: пачынаю мямліць. Раней за мною такога не назіралася.

– Прабачэння… – яна ўсміхнулася. – Ты вельмі ветлівы. Ведаеш, усе ветлівыя такія сумныя.

Я разгубіўся ад гэтых слоў. А вось яна спакойна глядзела на мяне.

Вочы ў яе былі прыгожыя, ясныя і строгія.

– Відаць, ты хацеў папрасіць прабачэння?

– Ттак…

– Тады прасі. Ну што ты стаіш, як балван! Прасі! – яна ўсміхнулася.

– Прабач, што быў няветлівы.

– Усё?

– Я толькі хацеў пазнаёміцца. Як вас завуць?

Яе звалі Эстэль. Бацькі прыдумалі ёй зусім французскае імя. Яна дала мне свой нумар тэлефона – лёгка і проста. Я, акрылены, тэлефанаваў, але вось толькі ніхто не падыходзіў да тэлефона. Без усякай надзеі я патэлефанаваў у апошні раз – перад ад’ездам. І яна падняла трубку. Я сказаў, што з’язджаю, мая камандзіроўка скончылася.

– А калі ты з’язджаеш?

– Праз гадзіну.

– Я прыеду цябе праводзіць, – сур’ёзна заявіла яна.

Гэтага я не чакаў. Не схлушу, калі скажу, што мне было прыемна. Слабы агеньчык надзеі загарэўся ў маёй душы.

І яна прыехала на вакзал – за дзесяць хвілін да адпраўлення майго цягніка. Прыехала, як абяцала.

– Цябе не было ў горадзе? – асцярожна спытаў я. – Ніхто не падыходзіў да тэлефона. Мне так хацелася пагаварыць з табой. Мне было вельмі цяжка без цябе.

– Ты думаеш, усім лёгка? Усім цяжка. І мне. – Погляд яе раптам стаў далёкім і бляклым, нібы хтосьці ў цемры загасіў апошнюю лямпу.

– Прабач, я нешта не тое сказаў. Дзякуй, што прыйшла мяне праводзіць.

– Калі ласка. – Яна паціснула плячыма.

Я не ведаў, пра што яшчэ ёй казаць. Бездапаможна аглядаючыся вакол, я ўздыхнуў і сказаў банальнасць:

– Восень прыйшла.

– Так, – яна адкінула светлую пасмачку валос з твару, і ён стаў адкрытым і светлым. – Восень… – чамусьці паўтарыла яна. – Восень у Вільнюсе заўсёды прыгожая… …Вярнуўшыся дадому, я сустрэў дзяўчыну, зза якой гэтулькі пакутаваў да гэтай маёй паездкі ў Вільнюс. Яна хацела працягваць нашы адносіны. Раней, мусіць, я быў бы на сёмым небе ад шчасця.

– Ты? – здзіўленарадасна спытала яна, сустрэўшы мяне.

– Я, як бачыш.

– Ты не адказваў на мае званкі!

– Быў заняты.

– Раней ты ніколі не быў заняты, калі я тэлефанавала, – у яе голасе адчулася крыўда.

– Раней…

Зараз жа яна здавалася мне нейкай безгустоўнай, нібы мяса без солі або кава без цукру.

Проста я яе ўжо не кахаў.

Я, мусіць, вельмі жорсткі, калі вось так мог падумаць пра яе.