Маргарыта Прохар - Восень у Вільнюсе (зборнік)

Любы з нас… Гэта значыць сёння ты, а заўтра – хтосьці іншы. Вось яна, вечная плынь жыцця. Ёй усё роўна – хто. Любы. Любы працягне яе і атрымае тыя ж сустрэчы, у той жа вечар або дзень, у тым жа горадзе і будзе жыць і любіць па сваіх правілах – светла ці жорстка, выпадкова ці назаўжды. Любы з нас… Можна сумаваць, можна ўсміхнуцца рознакаляровым водбліскам на сценах…

Аб гэтым я думала ў амаль пустой кіназале, калі глядзела фільм. Дакладней, сачыла, як змяняюцца кадры. Я не глядзела фільм – можа, гэта быў мой маленькі знак пратэсту.

Але ён усё роўна патэлефанаваў мне – роўна праз паўтары гадзіны, калі я выходзіла з «Forumа».

– Што яшчэ? – спытала я.

– На сёння ўсё. Да заўтра.

Гэтага я не чакала. Падобна, ён не імкнуўся перагружаць мяне працай.

Я азірнулася. Восень ціха плыла над Вільнюсам. А я проста бязмэтна ішла па адной з яго вуліц.

…Будынкі, высокія і шэрыя, сыходзяць у неба, зацяняюць вузкія вулачкі, а ў спалучэнні з вельмі рэдкім золатам восені выглядаюць маркотна і халодна, прапускаючы праз сябе транспарт унізе. Дахі гэтых высокіх старых будынкаў нібы глядзяць на белачырвоныя тралейбусы і людзей.

Зрэшты, ёсць і новыя будынкі – са шкла. У іх няма старадаўніх чырвоных дахаў, і гэта мне чамусьці не падабаецца. Яны выразныя і вельмі прыгожыя сваёй сучаснасцю. Яны быццам крадуць у старых будынкаў рэшткі маладосці, разам з восенню залішне падкрэсліваючы холад старасці.

Не, я не супраць восені ў старым горадзе. Можа, я занадта шмат заўважаю не тое, што трэба. Я ж так даўно тут не была.

Не, мабыць, восень натуральная для старога горада. Лісце пад нагамі, у паветры, усюды жоўтае лісце і камяні.

Сухая восень. Асабліва яна адчуваецца ў завулках, арках і дварах, дзе не паспяваюць вымятаць лісце, выганяць восень – самотную сяброўку старога шэрага камення.

Але не ўсё так маркотна.

Таму што яшчэ ёсць сонца. Яно асабліва ласкавае да гэтага горада, нібы просіць прабачэння, што хутка будзе радзей паказвацца ў гэтых паўночных мясцінах.

І мне раптам зноў захацелася ўбачыць яго – прадаўца шчасця, быццам ён мог знікнуць з апошнімі кроплямі восеньскага сонца.

Год назад, пасля фільма і нашага выпадковага знаёмства мы так і не дачакаліся таксі, а адправіліся блукаць па старым горадзе. Там мы і сустрэлі яго – на адной з вузенькіх вулачак, якія сыходзяць да парку.

…– Дзесяць літаў за паветраны шар шчасця! Дарослыя і дзеці, самотныя і смешныя, маленькія і высокія, рудыя, лысыя, разумныя, тоўстыя, смелыя, чорныя, белыя!.. Паветраны шар шчасця! Адправімся за шчасцем?..

– Адправімся за шчасцем? – пераглянуліся мы і купілі шар. Адзін на дваіх. Бо шчасце можа быць толькі адно на дваіх…

Цікава, ці сустрэну я цяпер прадаўца шчасця? Для гэтага мне трэба прайсці праз стары горад.

Стары горад – серпанцін вузкіх вулачак з рознакаляровымі хатамі. Восень – толькі ўверсе на рэдкіх дрэвах.

На Totorio няма ні аднаго жоўтага лістка – толькі будынкі ў вузкай вулачцы з кветкамі на маленькіх балкончыках, усё прыбрана, нібы няма часу.

І вось знаёмая вулачка. Я агледзелася: там, каля гэтай кавярні ён стаяў. Але не, сёння яго тут не было. І мне раптам стала сумна. Я ўзгадала, як дома кожную раніцу лавіла на руку падаючае жоўтае лісце – на шчасце. Бо ў мяне больш не было паветранага шара старога прадаўца шчасця, і я прыдумала сваю традыцыю. І ўсё ж я верыла, што я яго яшчэ сустрэну.

Але, відаць, не сёння…

І вось я зноў бязмэтна блукаю па старым горадзе.

Аркі – нізкія, каменныя, за імі – абшарпаныя будыначкі, нейкі посуд на драўляных лаўках, а побач – звычайныя кветнікі ў восеньскіх колерах. Хто б мог падумаць, што варта зрабіць крок у глыб парадна прыбраных вулачак старога горада – і ты ўбачыш зусім іншы свет.

А наогул, стары горад – кавалак пражскага торта, маленькая Прага.

Калі стамляешся блукаць сярод яго рознакаляровага камення, можна выйсці ў парк, дзе сыплюцца на галаву каштаны і мяце легкадумны лістапад. Узнікае адчуванне: калі доўга стаяць не рухаючыся – цябе засыпле лістотай. Шпокаюць, разбіваючыся аб здрадліва схаваныя лістотай асфальтавыя дарожкі, каштаны: ім не дацягнуць да зямлі, дзе яны маглі б прарасці ўвесну.

Восень, восень шуміць у парку лістападам у сонцы. Насустрач ідуць хлопец і дзяўчына. Яны трымаюцца за рукі, а на іх сыплецца лістапад. І яны шчаслівыя.

І ўсюды восень, восень. Восень – халодная прыгажуня сярод даўніны.