Маргарыта Прохар - Восень у Вільнюсе (зборнік)

– Так. Вы прачыталі?

– Прачытала.

– Добра. Заўтра адпраўляйцеся ў «Forum».

І ён паклаў трубку, нічога не растлумачыў. Падобна, ён памкнуўся мной кіраваць. Зрэшты, мне было ўжо ўсё роўна. Я раптам адчула, што стамілася: ад сваіх успамінаў, ад дарэмных здагадак.

Раніцай я была ў «Forumе».

І толькі я ўвайшла туды, як зазваніў мой тэлефон.

– Я на месцы.

– У вас сумны голас. Я прамаўчала.

– Добра. Не буду стамляць непатрэбнымі гутаркамі. Вы ўзялі квіток?

– Так. Да сеансу паўгадзіны.

– Ідзіце ў піцэрыю.

– Я магу пачакаць і на вуліцы.

– Не, ідзіце ў піцэрыю.

– Гэта так важна?

– Так, гэта важна. А чаму вы не хочаце ісці туды?

Што я магла яму адказаць? У кожнага свае ўспаміны. Дзіўна толькі тое, што месцы нашых сустрэч супалі. Але не думаю, што пра гэта яму было б цікава даведацца.

…Тады таксама быў дзённы сеанс. І таксама прыйшлося чакаць, калі ён пачнецца. Чакаць у піцэрыі… Вось нават той столік з прыгожымі плюшавымі канапамі вольны.

– Я ўжо ў піцэрыі. Я заказала пірог і кактэйль з малінай. Я адгадала, я зрабіла так, як вы хацелі?

– Так.

Праз пяць хвілін прынеслі мой заказ. Я дастала фотаздымак.

– Гэтая дзяўчына заходзіла да вас?

– Не, я яе не бачыла, – адказала маладзенькая афіцыянтка.

– Прабачце, вы не маглі б паказаць гэты здымак іншым супрацоўнікам? Можа, хтосьці пазнае яе? – папрасіла я.

– Вы з паліцыі? Я ўсміхнулася:

– Няўжо я падобная да паліцыянта? Не, я не з паліцыі. Проста гэтую дзяўчыну шукае сябар. Яны доўгі час не бачыліся, але аднойчы абедалі тут.

– Добра. – Афіцыянтка ўзяла фотаздымак і раптам, ужо сыходзячы, яшчэ раз кінуўшы на мяне погляд, сказала: – А вось вас я добра памятаю. Год назад я абслугоўвала столік побач: прынесла піцу і кактэйль аднаму маладому чалавеку, але раптам на яго столік скочыў нечы сабака, перакуліў кактэйль, сапсаваў столік. Вы мне дапамаглі: дазволілі «пацярпеламу» прысесці за ваш стол.

…Так, гэта было. Так мы пазнаёміліся.

Успаміны абрынуліся на мяне і закруцілі, нібы ў восеньскай каруселі, дзе блыталася ўсё – словы і лісце…

…– Дазвольце, я перасяду да вас? Мне ўсяго толькі дзесяць хвілін пачакаць да сеансу.

Жэст прабачэння, трохі дзіцячы. І ўсмешка. Усмешка ўпэўненая. Гэтае разбурэнне гармоніі прыцягнула мяне.

– Мне таксама дзесяць хвілін. Сядайце.

– І вы на гэты фільм? – ён назваў яго.

– Так.

Мы разам глядзелі гэты фільм. Потым разам сышлі з залы, потым чакалі таксі…

– Я не ведаю літоўскага, але гучыць хораша. Вашы вершы?

Ён раптам засмяяўся.

– А вы падумалі, гэта вершы па-літоўску? Не.

– А што ж гэта?

– Гэта граматыка. Займеннік «любы». І яго формы. Вось як гэта перакладаецца:

Хоць, сапраўды, нават у перакладзе атрымліваюцца нейкія вершы. Незвычайныя вершы… Справа ў тым, што я часам люблю чытаць слоўнікі. І вось, калі няма чаго рабіць, мармычу дзіўныя рэчы адтуль. Гэта мая жудасная звычка. Але вы адзіны чалавек, хто прыняў гэта за вершы.

…Зараз я ўспамінаю гэта ўсё, зноў седзячы тут. Толькі нікога няма за суседнім столікам. Пустыя чырвоныя плюшавыя канапы, а ў шкляной попельніцы самотна адлюстроўваецца рознакаляровая столь…

Ля мяне зноў з’яўляецца фотаздымак. Гэта вярнулася афіцыянтка.

– Дзяўчына бывала ў нас, але вось ужо больш за год ніхто яе тут не бачыў.

– Дзякуй.

Ну вось, першая няўдача… Чаму ж гэта мяне не хвалюе?

Мяне ахапляе нейкае здранцвенне. Быццам у сне, я гляджу на гадзіннік і заўважаю: час ісці, хутка фільм. І гэтак жа сонна прабіраюся паміж столікамі да выхаду, пакуль адна фраза не трапляе ў маё сэрца, нібыта смяротная страла:

– Я не магу яе пакінуць. Я ведаю, што яна не падыходзіць мне, але я не магу яе пакінуць…

Я абарочваюся і бачу, што праходжу міма століка, дзе сядзяць хлопец і дзяўчына. Ён сказаў гэтую фразу, потым апусціў галаву і амаль прашаптаў:

– Я такі чалавек, што не магу зрабіць балюча… Я не магу яе не кахаць… Чаму – не ведаю. Кажуць, што ёсць каханне на ўсё жыццё: ты можаш быць з кім заўгодна, але разумець, што ў тваім жыцці толькі адно каханне. І толькі яно пройдзе з табой праз гады. Будзе з табой у любы час, дзе і з кім бы ты ні быў… Прабач мяне. – з гэтымі словамі ён падняўся зза стала і прайшоў міма мяне да выхаду, да дзвярэй, ледзь прыкметных у рознакаляровых сценах. Я паглядзела яму ўслед, і раптам, нібы іронія, разбегліся, разляцеліся на аскепкі ў маіх вачах рознакаляровыя блікі, каб стаць словамі: