Наталка Харытанюк - Трынаццаць гісторый пра мёртвага ката (зборнік)

– Гары? – маўкліва запыталася я, калі мы ўжо сядзелі ў купэ і раскрылі гісторыю Оскара. – Кім былі мы ва ўсёй гэтай гісторыі?

– Сірэнамі.

– Але чаму ён нас адпускае? Чаму ён, згубіўшы ўсё, калі не можа нават пісаць больш, такі шчаслівы?

– А пра што, ты думаеш, было яго апавяданне?

– Пра загадкі, якіх – як высветлілася – няма і не будзе, – сумна прыпадняла я бровы.

– Не, зусім не пра гэта, – сказаў Гары, захінаючы фіранку.

Гары толькі ўсміхаўся і не спяшаўся мне нічога тлумачыць. “Галоўнае – не куды яна сыходзіла,” – пачаў Гары, але тут жа змоўк.

На пероне ён пабачыў Оскара. Гары выскачыў, каб развітацца, за пяць хвілін да адпраўлення. Шчаслівыя і тонкія, яны стаялі на пероне – залатым пероне невядомага гораду, ці забытага сну, і спрабавалі развітацца. Але не змаглі нават зварухнуцца – толькі нахіліліся адзін да аднаго.

І раптам гэты іх гэст – яны не абняліся, а злёгку штурханулі адзін аднаго ў плячо, лёгка-лёгка – патлумачыў мне, пра што была гісторыя Оскара. Я глядзела на Гары і з жахам думала: няўжо? Я не заўважыла, як абняла Гары, калі ён вярнуўся ў купэ, і ўжо шаптала яму на вуха – як мантру, як заклён, як малітву: Гары, – шаптала я, – мой мілы Гары, мой цудоўны Гары, мой мёртвы кот…

А пасля: – Гісторыя была пра тое, што нічога немагчыма ўтрымаць? Так, Гары? – апускала я вочы, але прымушала сябе прамовіць гэта: – Пра тое, што нічога-нічога… Каля сябе? У гэтым жыцці? – і яшчэ мацней сціскала яго ў абдымках. Нібы звар’яцелая.

Цягнік стаіць яшчэ на мейсцы, Гары так нічога і не адказвае спачатку.

– Нічога немагчыма ўтрымаць, – шапчу я Гары. – І таму ён адпускае нас? – я шукаю ў вачах Гары адказ, але ён іх заплюшчвае і хітае галавой: не. Ён хітае галавой – нібы гатовы сказаць мне самае важнае – і тады я адчуваю, што нешта недагаворанае, нешта незразумелае, тое, што ведаюць і Гары і Оскар, яшчэ з тых залатых часоў – з часоў багоў – зараз пачую і я.

Я нахіляюся бліжэй да Гары. Я вагаюся. Я няўпэўненая, што хачу ведаць гэта. У галаве гучаць словы перасцярогі Оскара: пакуль не позна, пакуль Гары не расказаў усіх таямніцаў… Вось толькі немагчыма нікуды сысці. Я прыкутая яго позіркам. Яго рукі на маіх плячах, вусны варушацца ля майго вуха – і падбіраюць словы. Ён вагаецца на імгненне, пасля нарэшце шэпча: – Гісторыя была пра тое, што і згубіць – таксама нічога немагчыма.

Цягнік павольна кранаецца з мейсца.

Я моўчкі гляджу на залітую сонцам залатую платформу, па якой яшчэ робіць некалькі крокаў за цягніком Оскар. Ён усміхаецца нам апошнія імгненні – і нарэшце знікае.

І застаецца назаўжды там – за шэрымі і халоднымі аблокамі.

Ліна выскачыла з тралейбуса за імгненне да таго, як прыемны жаночы голас прамовіў: “Дзверы зачыняюцца”. Ззаду засталіся: тры ўлёткі, незаўважна кінутыя на скураныя сядзенні, налепка на дзвярах і першы жоўты ліст на падлозе, які яна прынесла з сабой на кончыку парасона.

За прыпынкам яе чакала машына.

– Колькі ў нас часу? – спытала Ліна, сядаючы.

Ёй адказалі, што часу цяпер роўна столькі – колькі ёй трэба, каб набыць тканіну, прывезці яе на кватэру, зрабіць надпіс і даць яму высахнуць.

– І выпіць кавы, – дадала яна, разглядаючы вераснёвыя прысады, якія імкліва мільгацелі за вакном.

– Можна і кавы, – бадзёра сказаў адзін з хлопцаў у чорных акулярах, паказваючы на скрыжаванне вуліц Савецкай і Маякоўскага, дзе яна мусіла раней ці пазней вывесіць расцяжку, – але маёр Вайтовіч цябе ўжо чакае з самай раніцы.

– Не дачакаецца, – хітра ўсміхнулася Ліна і адкінула рыжыя кудзёркі з вачэй.

Маёр Вайтовіч, змерзлы і галодны, сапраўды не дачакаўся Ліны. Прастаяўшы дзве гадзіны пад мокрымі дрэвамі на скрыжаванні, ён перадаў дзяжурства малодшаму лейтэнанту Карпуку і спусціўся ў кавярню Ронда выпіць кавы.

У кавярні, куды час ад часу спускаўся маёр Вайтовіч, стаяла глухая цішыня, і зялёныя лямпы адкідалі цені наведвальнікаў на ўсе чатыры сцяны адразу. Маёр Вайтовіч замружыў вочы.

Стол, за які ён любіў сядаць, стаяў пад адзіным ва ўсёй кавярні акном. Ускрай неба, бачны з гэтага акна, прыемна супакойваў. Маёру здалося нават, што нарэшце ён ад усіх схаваўся. Што ён знік. Счэз. Стаў незаўважным.

Маёр задаволена адкінуўся на спінку фатэля, упэўнены, што ўжо тут – сам-насам са сваімі ценямі – ён у поўнай бяспецы, і заснуў. Гэта значыла, што ён сапраўды забыўся.

А дарма.

Маёру сніўся – каторы ўжо раз – стары і пакутлівы сон: светлая зімовая раніца, Ліна, што перакідвае расцяжку праз дрот, здзіўленыя ўздыхі мінакоў. І ўсё гэта нечакана – са сну ў сон – перабівае пранізлівы, да болю знаёмы скрыгат колаў за паваротам.