Юры Станкевіч - Паўночны вецер для спелых пладоў (зборнік)

Але ўсё нечакана памянялася. У Аляксандраўскім скверы, праз які праходзіў, ён убачыў аднакурснікаў Іосіфа Зялёнку і Ваню Гужына, якія сядзелі на лаўцы і толькі якраз адкаркавалі па бутэльцы чырвонага сухога віна.

– О, Ігнат, – сказаў Іосіф Зялёнка, – давай далучайся. – У сумцы што ў цябе? А мы тут, на лаўцы, з правадыром «косці кінулі».

– Кінь плявузгаць, які я правадыр, – сказаў, але з нейкай задаволенай усмешкай Ваня Гужын.

– Ну як, які? Па-першае, ты – камсамольскі важак, а, па-другое, з’язджаў бы ты ў Афрыку. У якую Анголу, прыкладам. Там усе ў трусах ходзяць, а большасць і без іх. Ну, і ты б зняў. Тут бы яны ўсе і прызналі цябе правадыром. Далажы, колькі ты крываротых камсамолак сапсаваў, га? Але ж ты ніколі таго не афішуеш, за што ў баб у аўтарытэце.

– А з тваім языком – у клуб вясёлых і знаходлівых. Схадзі да Епіфанава, запішыся.

– Дык што, Ігнат? Складзем кампанію? А то з правадыром сумна. А ты пацан дасціпны, разумны. Што ў цябе ў сумцы?

– Ёсць пляшка сухога. Але я іду ў госці, – сказаў праўду Ігнат Мазур.

Жвавы і рухавы як іртуць Іосіф Зялёнка прапанаваў:

– Сядай і з намі. У госці па вечарах ходзяць. Ты, што, Віні Пух? У нас віна багата. Учора на радыё ганарар атрымалі. Мне за дзве інфармашкі, а яму, – кіўнуў на Гужына, – за інтэрв’ю. Пяць пухіроў віна і на закусь хапіла.

– Умееце жыць. А мне вось пісаць часу з-за іспытаў не хапае. Што на практыцы зарабіў, дык даўно сплыло. Урэшце, згода, перакулю шклянку.

– Прыкрыемся газетай! – загадаў Зялёнку абачлівы Ваня Гужын. – А то мянты тут часам ганяюць.

– Слухаюся, правадыр, ха-ха!

Студэнт Ігнат Мазур сеў на лаўку, выпіў шклянку віна з разавага папяровага пакета і выцягнуў з пачка цыгарэту. Апошнім часам ён шмат паліў.

Выпілі па чарзе. Гаварылі пра сесію, залікі, пра апошнія падзеі ў далёкай Празе. Ваня Гужын больш маўчаў, але пытанні задаваў даволі часта. Гэта быў сярэдняга росту, чарнявы, з гожым, хоць даволі звычайным тварам маладзён. Студэнт Ігнат Мазур ведаў пра яго, што ён сын старшыні райвыканкама з правінцыі, сябра камсамольскага бюро факультэта, хоча застацца па размеркаванні ў Менску, не хавае гэтага і ўжо шукае сабе месца.

Вядома, размова не мінула і таго, што ў Чэхаславакію пасунуліся танкі і вайскоўцы, што аб’явілі частковую мабілізацыю сярод запаснікоў. Але гаварылі агульнымі нейтральнымі сказамі, хоць, як разумеў Ігнат Мазур, думкі многіх не супадалі з афіцыйнымі істэрычнымі каментарыямі і меркаваннямі з Крамля. Але ж выказваць іх было небяспечна не толькі з-за даносаў намесніку дэкана, які ўжо набыў мянушку «Кум», – усе яшчэ добра памяталі пра справу сваёй гадоўлі, «нацыяналістаў», якія рызыкоўна для сябе запатрабавалі выкладаць усе прадметы на роднай, а не на расейскай мове, і чым усё гэта скончылася. І зноў жа гэты камсамольскі актывіст Гужын побач. Цёмны ён нейкі.

Студэнт Ігнат Мазур ужо ведаў, што цяпер не варта давяраць нікому. З пятнаццаці гадоў ён пайшоў працаваць, і жыццё, якое зведаў усутык, навучыла хаваць свае думкі і асабліва – мэты.

Налілі яшчэ па шклянцы. Студэнт Ігнат Мазур раптам пашкадаваў, што дарэмна губляе час, і няйнакш пара ісці да Ані Балтас. Але нечакана Іосіф Зялёнка перасцерагальна зашыпеў і схаваў за спіну бутэльку. Па дарожцы, пэўна таксама з вучэбнага корпуса, рушыў у іх напрамку выкладчык палітэканоміі Пётра Мацкевіч.

Магчыма, ён так бы і прайшоў побач, не звярнуўшы на іх увагі, калі б напалавіну недапітая бутэлька не выслізнула з рукі Іосіфа Зялёнкі, гучна боўтнула паветрам і выкацілася на асфальтаваную сцежку. Студэнт Зялёнка спрытна нахіліўся і падхапіў яе.

Выкладчык Пётра Мацкевіч спыніўся.

– Добры дзень, Пётр Антонавіч, – з робленай ветлівасцю павітаўся з ім Ваня Гужын.

Запанавала непрацяглая паўза. Выкладчык Мацкевіч абудзіўся ад нейкіх сваіх думак і агледзеў хлопцаў.

– А-а, – сказаў ён, – дык вы мае студэнты? Успамінаю. Бачыліся. Адпачываеце? З віном? І што п’яце, цікава, у такім людным месцы?

– Сухое віно, – не стаў маніць Іосіф Зялёнка. – «Гамза». Можа, і не з найлепшых гатункаў, але піць можна.

– А вы прысядзьце з намі, Пётр Антонавіч, – раптам абраўся нахабства студэнт Ваня Гужын. – Мы тут крыху ганарару атрымалі, дык вось адзначаем. Мы вам шчыра праставімся і палічым за гонар, бо вас паважаем. Ды вось і сябры пацвердзяць.

– Так, так, – заківалі галовамі хлопцы.

Выкладчык Пётра Мацкевіч падумаў і прысеў на лаўку побач. Студэнт Ваня Гужын наліў таму ў разавую папяровую шклянку віна.