Сяргей Егарэйчанка - Дэманы доктара Глінскага

Я сам так пражыў больш за палову свайго жыцця. Але я змог вырвацца з гэтай страшнай багны і пазбавіцца таго самага прэсу, які цісне на звычайных людзей штосекундна, нават у моманты радасці, а ўжо тым больш у хвіліны няшчасця. Я сказаў бы, што гэта поспех, але я не веру ў яго – толькі ў пякельную працу, якая не пакідае сіл ні на што: ні на падарожжы, ні на забавы, ні, часам, нават на сям’ю.

А гэта ж норма для многіх там, дзе само асяроддзе не дае думкі пра тое, што бывае іншае жыццё. Яны рана старэюць і рана паміраюць, пакінуўшы самае святое, што было ў іх – свае нерэалізаваныя мары. Менавіта яны – мары – згінаюць іх пазваночнік, шчодра пасыпаюць інеем галовы, тупым нажом размякчаюць лінію зморшчын на твары. І так з года ў год, з пакалення ў пакаленне. Вы пражылі шчаслівае жыццё, у якім не было гэтага прэсу, здольнага давесці да вар’яцтва. Я адказаў на ваша пытанне?

Эш пацягнуўся і ўзяў са стала рамку з фатаграфіяй.

– Вы дарэмна гаворыце пра мяне як пра чалавека, які не бачыў пакут у сваім жыцці. Па службе мне, як, зрэшты, і вам, даводзілася бываць у такіх месцах, у параўнанні з якімі тое, што вы апісваеце, падалося б раем проста таму што ёсць само жыццё і ёсць праца, якая можа хоць неяк гэтае жыццё забяспечыць.

– Вы бачылі гэта, доктар Эш, а бачыць і быць часткай гэтага – дзве вялікія розніцы. Вы заўсёды вярталіся, вам было куды вярнуцца. У людзей, якія жывуць такім жыццём, вяртацца няма куды.

– У вас ёсць дзеці, доктар Глінскі?

– Дачка.

– Колькі ёй?

– Нядаўна споўнілася пяць гадоў.

– І вы часта бачыцеся з ёй?

– Не так часта, як хацелася б. Мы з жонкай развяліся, калі дзіцёнку было два гады. З таго часу ў мяне атрымліваецца быць з ёй у лепшым выпадку два-тры месяцы на год.

– У мяне таксама дачка. Яна дарослая, ёй дваццаць дзевяць. Яна даўно жыве сваім жыццём, і я бачу яе значна радзей, чым вы сваю, доктар. Яна не шкадуе аб гэтым. Я быў дрэнным бацькам: знікаў на працы, прычым мая кар’ера заўсёды прадугледжвала, што большую частку свайго часу я буду праводзіць далёка ад дому. Яна вырасла без майго асаблівага ўдзелу. Без яго ж вывучылася, занялася працай у гуманітарных місіях. Мне часам здаецца, што яна мае на мяне крыўду за тое, што мяне было так мала ў яе дзяцінстве. Але часцей я думаю, што ёй ужо даўно ўсё роўна. Яна згадвае мяне на святы, часам тэлефануе, але не больш за тое. Я сам вінаваты ў гэтым.

Эш працягнуў мне рамку. Я ўзяў яе і з цікавасцю зірнуў на выяву. Гэта быў не сучасны фотаздымак, а старая картка, з якой на мяне глядзела дзяўчынка гадоў дзесяці побач з самім Эшам, якому было тады на дваццаць гадоў менш, а выглядаў ён маладзейшым гадоў на трыццаць пяць. Дачка шчасліва смяялася ў руках бацькі.

– Яе імя Элеанора. Я нават дакладна не ведаю, у якой частцы свету яна знаходзіцца зараз: у Афрыцы або ў Азіі.

– Дзіўнае імя для французскай дзяўчынкі.

– Мама Элі была амерыканка. Яна была вельмі таленавітай і амбітнай жанчынай. Многія, дарэчы, укладваюць у слова «амбіцыйнасць» негатыўны сэнс, хоць я лічу, што гэта цудоўная якасць, якой павінен валодаць кожны чалавек. Вялікіх учынкаў не бывае без амбіцыйных памкненняў. Мая жонка не здзейсніла нічога вялікага, хоць яна марыла пра тое, каб быць карыснай усім людзям. Гэта яна выбрала імя Элеанора – у гонар свайго куміра, Элеаноры Рузвельт.

– Больш чым годны прыклад для пераймання.

– Я быў супраць. Але якое права голасу я меў, калі не мог нават павіншаваць дзяўчынку на Каляды? Яна настаяла, і я змірыўся. Зрэшты, мне здаецца, маёй дачцэ падыходзіць гэтае імя. Яна амбіцыйная, валявая, імклівая. Не такая, як я. Я тройчы падумаю, перад тым, як нешта зрабіць, але гэта асаблівасці маёй інэртнасці і, што тут хаваць, майго ўзросту. Яна ж паступае так, як лічыць патрэбным, рашэнне яна прымае імгненна і заўсёды яно аказваецца правільным. Напэўна, гэта свайго роду інтуіцыя, якой Гасподзь надзяліў мяне куды менш, чым яе. Усе мае рашэнні дакладна вывераныя і прааналізаваныя. Яна абыходзіцца без пакутлівых роздумаў – проста робіць тое, што лічыць патрэбным, і ніколі не памыляецца.

– Вы шкадуеце аб тым, што ваша жыццё склалася менавіта так?

– Хутчэй не, чым так. Ведаеце, я прагматычны чалавек. Я зрабіў шмат важных рэчаў, якія прынеслі карысць многім людзям – хай мае дзеянні, як вы толькі што пераканаўча мне даказвалі, былі зусім не такімі эфектыўнымі, як хацелася б. Мая дачка вырасла самастойным і незалежным чалавекам, які ніколі не згубіцца ў жыцці. Я шкадую толькі аб тым, што так мала бачыў яе, калі яна была дзіцем. Гэта, хутчэй, эгаізм, чым нешта іншае, але адзіныя дні, якія я хацеў бы змяніць, былі менавіта тады. І яшчэ я шкадую, што так і не даў маці Элі таго, што яна хацела – адчування моцнай сям’і. Яна памерла некалькі гадоў таму, так і не дачакаўшыся мяне з чарговай камандзіроўкі. Цяпер мы не зможам разам сустрэць старасць, а значыць і мне засталося толькі працаваць да апошняга моманту, бо знік адзіны сэнс майго выхаду ў адстаўку.