Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 3

Фәрдәнә.

Сәгыйдулла.

Ярми.

Сара.

Люция.

Хөрмәт.

Безнең көннәр һәм үткәннәр. Авыл.

Фәрдәнә. Бар дөньяны яңгыратып чыңлый!

Сәгыйдулла күренә.

Сәгыйдулла. Без кыңгыраусыз гына өйләнешкән идек. Мәгәр гомер моңлы узды. (Югала.)

Фәрдәнә. Артыгы белән моңлы.

Ярми күренә.

Ярми. Дөнья уртасында торган кыңгыраулар булып, заманында сулкый-сулкый безнең йөрәкләребез чыңлады. (Югала.)

Люцияне күтәреп, Хөрмәт керә.

Хөрмәт. Яңа ел бүләге алып кайттым сиңа, Фәрдәнә әби!

Люция (Хөрмәткә). Мине сиңа ул биреп чыгарды түгелме соң әле?

Фәрдәнә. Әҗәткә түгел, бөтенләйгә!

Хөрмәт. Бөтенләйгә. Бүләк әҗәткә бирелми ул.

Фәрдәнә. Кемнең кемгә бүләк икәнен тормышыгыз әйтер. Бер-берегезгә бүләк булып яшәгез! (Аяк асларына мендәр сала.)

Хөрмәт. Инде туй! (Люцияне төшерә.)

Люция. Әти-әни килеп төшәр менә…

Хөрмәт. Мин аларга кем диярмен икән?

Люция. Әти, әни диярсең… Алар яшьләр әле.

Хөрмәт. Чит кешеләрне алай атау авырдыр ул. Гомергә бер әйтеп карамагач.

Фәрдәнә. Гомергә бер дә әйтмәү авыррактыр.

Люция. Анысы да монысы, «документыбыз» артты, Фәрдәнә түти. Менә. (Күрсәтә.) Тагын бер таныклык алып кайттык. Инде икенчесе.

Хөрмәт. Икенчесе?

Люция (көлә). Беренчесе, бүген синеке булу өчен, минем егерме өч ел элек дөньяга килүем турында иде. Бусы – син минеке булу турындагысы.

Хөрмәт. Аңа калса, кеше гомеренә өч туй тиеш. Минеке бергә ким: бәби туемны уздырырлык әти-әнием булмаган. Үчен шушы туебыздан алам. Үткәрәбез шундый итеп, иң соңгы – үзебез үлгәч үткәрелә торган туебыз узгач та, сагынып сөйләрлек булсын! Кыңгыравың өчен рәхмәт, әби. (Кыңгырау суза.) Чыңнарыннан агачларны сарган бәсләр авыл буйлап коелып калды.

Фәрдәнә (үзалдына). Башта коела да, чәч бәсләре булып, кире куна ул. Әйтәм кар тузгый – бәхетегез күккә тигән икән. Юлыгызга ак җәймә булып түшәлсен!

Xөрмәт. Инде туй!.. Кара әле, Люция, минем яктан да кода-кодагыйлар табыйк әле.

Люция. Эзлисе юк – әнә Фәрдәнә түти.

Хөрмәт. Кунакларга кодагый бул әле, Фәрдәнә әби. Анам кебек итеп.

Фәрдәнә. Булдыра алсам, шуңар хакым булса.

Хөрмәт. Хакы булмаганнар, сиңа килеп, әҗәткә алсын. Аларга өләшкәннән соң калганы да синдә минем кебекләр- нең йөзәвенә җитә. Синең шикеллеләр хакы җитми әле бу дөньяга!

Люция. Риза, риза, әйеме, Фәрдәнә түти? Әх, бер… кодалы да булсак!

Фәрдәнә. Кешеләр тиң яратылган кана… Бәхеткәйләре генә ким таратылган аның. «Уф!» дигән тыннарың белән тартып алыр хәл калмаган… Эзләгән-эзләгән – парлыларны табыгыз инде. Беләсезме, оланнар, дәшегез әле түбән оч Сәгыйдулла абзагыз белән Сара астагызны.

Люция. Ә без дәштек инде. Менәселәр.

Хөрмәт. Тик Сәгыйдулла абзый авырып тора бугай.

Фәрдәнә. Шуңа әйтүем дә. Җилкенеп бер менсен әле. Мәҗлескә дисәң, күңеле көр, уен дисәң, теле җор аның.

Сара керә.

Люция (аны күреп). Йөз яшәрсең, Сара түти!

Фәрдәнә. Килен төшергән мәлгә туры килдең. Бәхет өстенә.

Люция (аңа). Синең өчен килене белән кияве бергә инде.

Хөрмәт. Ни булды, Сара апа?

Сара. Таң белән Сәгыйдулла абзагыз вафат булды, җирләргә кирәк.

Фәрдәнә. Аһ!

Хөрмәт. Бәхет хәсрәт күршесе икән.

Люция. Яңа елга каршы төндә үләләр димени? Бүген безнең туй көне ич.

Сара. Шуңа мендем. Кеше җибәрсәм аңламассыз дип.

Хөрмәт. Аңламаудамыни эш! Булмады инде.

Сара. Булмасын иде шул…

Люция. Нәрсә «булмасын иде»?..

Фәрдәнә (сак). Туймы?

Сара. Боздык. Тик бездән торамыни? Үпкәләмәгез ин- де.

Хөрмәт. Үлем үпкә сәбәпчесе түгел.

Сара. Бүгенгә кичектереп тормыйсызмы?

Люция. Гомергә бер килгән бәхетнеме?

Сара. Үзегезгә үк читен булыр, кызым. Югыйсә урамның бер очында – үлем, икенче очында – туй.

Люция. Без туйны әкрен генә, сабыр гына, тыйнак кына итеп үткәрербез, рөхсәт ит, Сара астай.

Хөрмәт. Тукта, чү, Люция. Бәлки, шулай кирәктер.

Фәрдәнә. Тел әйләнми – Сәгыйдулла вафат!..

Сара. Вафат…

Фәрдәнә. Авыл тарихында үлем-китем белән туй итү бергә туры килгәне хәтеремдә юк. Бала табулар булды. Анысы аңлашыла – дөньядан китү дә, дөньяга килү дә сорап алынмый. Ә туй…