Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 3

Кайдадыр читтә Люциянең җырлаганы, ә Хөрмәтнең баянда уйнаганы күренә.

Люция (җырлый).

Кереп китәләр.

Фәрдәнә, тәрәзә төбеннән алып, кыңгырау чыңлатып карый.

Фәрдәнә. Үткәннәрнең ядкяре… Бергә утырып, соңгы мәртәбә чәй дә эчелми калды.

Сәгыйдулла күренә.

Сәгыйдулла (кисмәккә таянып, үзенең чагылышын карый). Үткәннәрне искә алыр идек.

Фәрдәнә. Күңелдән бөтен хәсрәт юшкыннарын юып.

Сәгыйдулла. Хәсрәт түгел. Үткәннәрдән калган безнең ядкяр киләчәккә очкан хәтеребез кошы мәллә?

Фәрдәнә. Мәшәкатьләр артыннан куып, картлык соңарды. Хикмәт диген: бүген иртән бөтен дөньяны тутырып килеп төште.

Сәгыйдулла. Яшьлеге дә әллә ни ерак түгел. Хәтерлә генә: сандыгың шикелле ачылыр да күз алдыңа җәелер… (Суга иелеп, үзен күзәтә.)

Фәрдәнә. Ерак булмаган кая… Мыегың әнә әллә нинди, күрмисеңмени?

Сәгыйдулла. Нинди?

Фәрдәнә. Кунык кунган. Яшел.

Сәгыйдулла. Ә синең битеңдәге теге борчак кадәрле генә чокыр торамы әле?

Фәрдәнә (битен капшый). Билдәрле беләзек… беләк буйлап шуып йөри.

Сәгыйдулла. Зират сукмагына җил кар тузгыта. Күмелгәнче китим.

Фәрдәнә. Киткәнче әйтеп кал әле. Нинди васыять ул?

Сәгыйдулла. Сара әйтер.

Фәрдәнә. Ул инде әйтте. Әле ишетмәдем генә.

Сәгыйдулла. Ишеткәндә, колагың белән түгел, күңелең белән тыңла.

Фәрдәнә. Авыз белән әйткәнне күңел ишетер иде дә… Сара ым белән генә белгертте шул.

Сәгыйдулла. Ымның мәгънәсе меңләгән. Минеке меңнең берсе генә. Хәтер көзгеңдә шунысы чагылсын. (Чыгып китә.)

Хөрмәт белән Люция керә.

Люция (җырлый).

Фәрдәнә (кисмәккә карап). Үткәннәрдән бары шул җыр калды… Аккан сулар белән ярыша-ярыша уза икән гомер… Җиле кузгаткан дулкыннан камыш кына тавыш сала… баштагы хәтер шикелле кыштыр-кыштыр…

Сара керә. Яулыкка төрүле төенчек тоткан.

Хөрмәт. Әйдүк, Сара апа!

Сара (бераз тын торганнан соң, туй шавына колак сала-сала). Инде менә Сәгыйдулла абзагызны да җирләдек.

Люция. Яңа елга каршы, ә? Бүген безнең туй көне инде.

Фәрдәнә. Балаларны рәнҗетмик, Сара.

Сара. Шуңа мендем. Иртән аңламагансыздыр дип. Кеше генә җибәртеп әйттерер идем, әллә минемчә әйтә, әллә юк.

Люция. Бик яхшы аңладык. Кеше җибәрсәгез дә, сездән усалрак итеп әйтә алмас иде.

Хөрмәт. Сабыр ит әле, Люция!.. Кичектереп булмады инде туйны, Сара апа. Бик аңлыйбыз да бит… Син дә аңла инде, битәрләмә.

Сара. Ни сөйлисең, олан? Урамның бер очында – үлем. Икенче очында – туй. Тормыш шулай булмаса, ничек яшәр идең? Йөрәк кабул итми бүтәнчә. Һәммәбезгә шунда барасы. Җырламагыз да, биемәгез дә дигән сүз белән йөрмим бит.

Хөрмәт. Өстеңне сал, Сара апа. (Булыша.)

Люция. Әйдәле, утыр, күңелең булмасмы?

Сара. Җәяүле буран кузгалды. Бераз җылынам да китәм. (Люциягә төенчек суза.) Мәле, кызым, алып куй түргәрәк.

Люция. Юк, юк. Зинһар, кирәкми. Безгә синнән бүләк кирәкми.

Сара (Фәрдәнәгә). Алып куй әле бер төшкә… Сине искә алды. Соңгы мәлендә дә искә алды. Сиңа атап әйткән васыятеннән йөрәкләрем өшеп китте инде менә.

Фәрдәнә (әкрен). Исән чагында кыланмаганны да кыланган икән. Куй үзең анау урындыкка. Җиткерергә бүтән вакытын тапмас идеңмени?

Сара. Әллә аңлата алмадым, әллә аңлый алмадың, Фәрдәнә. Иртәгә дә менә алган булыр идем, иртәгә чаклы күңелең елап, эчең пошып тормасын дип уйладым. Яшиселәр дә бар ич әле.

Фәрдәнә. Уз, утыр. Балалар, сез барыгыз, бәйрәм итегез.

Люция. Әлбәттә, әлбәттә!..

Кереп китәләр.

Сара. Иртәнге өчен үпкә тотма инде.

Фәрдәнә. Анысы шулай… Әйдә, чәй эчик әле. Сөйләшик. Таш булып күңелдә калмасын.

Чәй эчәргә утыралар.

Бал кап.

Сара. Тирләтер. Кайтасы бар.

Фәрдәнә. Кун димим. Кунаклар күп.

Сара. Бүген өйне ничек ялгыз кундырасың? Балалар көтеп калды. Һәммәсе кайтып җиттеләр, сабыр гына озаттылар.

Фәрдәнә. Безнең Габделхарис кына өлгермәде. Күңеле белән безгә якын да бит, эше белән дөнья читендә. (Тынлыктан соң.) Сәгыйдулла җир җимертеп йөри иде әле. Узган атнакич төзелештән кайтып килә. Балтасына агач башы элгән. Шул кичне төш күрдем. Имеш, ана казымны күтәреп, аның янына килгәнмен дә: «Суеп бир әле», – мәйтәм, ә ул: «Ана казны суймыйлар», – ди.