Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 3

Ир. Трамвайда измәсеннәр дип.

Хатын. Ә мин чыгарып түгәргә чүп булсынга дип торам.

Ир. Бүген мин моны син кушмасаң да эшлим. Бүген мин азат.

Хатын. Бүген режиссёрга шылтыратасың юк ич инде – үзем түгәм, яме? Бүген синең бәйрәмең.

Ир. Бәйрәм! (Өстәлдән кулъязмаларны алып килә.) Менә бу биш вариантны да чыгарып ташлыйсы калды!

Хатын. Бәлки… теге хатынның иреннән китмәгән вариантын калдырырсың? Миңа шунысы ошаган иде…

Ир. Тормыш – режиссёр кебек ул. (Кулъязмаларны чиләккә ташлый.) Аның үз кагыйдәләре бар.

Хатын (аңа карап тора, эшләпәсен сала, күңелсез). Ашарга утыр.

Ир портфеленнән вино ала, фужерларга сала. Ашарга утыралар.

Ир. Пьеса өчен! (Фужер күтәрә.)

Хатын. Синең пьесаңдагы ул ирнең хатынын китәргә мәҗбүр иткән җүләрлеге өченме? Бәлки, режиссёр белән килешмәскә кирәк булгандыр? Уен кагыйдәсеннән битәр, тормыш кагыйдәсе дә бар ич әле. Эчә алмыйм мин бүген! Үпкәләмә, яме.

Ир. Үзем уйлап чыгарган пьеса өчен нигә сиңа үпкәлим ди? Мин үземә генә үпкәли алам. Уен ич ул.

Хатын. Синең андый уеныңнан елыйсым килә!

Ир. Пушкинча әйттең: «Уйдырмадан яшьләремне түгәм!..»

Хатын. Пьесаңдагы хатын ире белән калсын. Ярата ич ул аны. Ишетәсеңме, ярата!

Ир. Ә тамашачы уеннан уймак чыкканны ярата. Киреләнеп, режиссёрны ачуландырырга ярамый.

Хатын. Минем яшәү режиссёрым – тормыш! Йөрәгемнеке – син… Киреләнеп, мин дә сине… шатландыра алмыйм. (Тәрәзә каршысына барып баса.) Яфраклар коела. Көз җиткәч, яфраклар агачыннан аерыла… Синең пьесаң шактый күңелсез тәмамлана. Сизәсеңме? Бәлки әле, барысын да үзгәрешсез калдырып, әүвәлге вариантка кире кайтырсың?

Ир (чиләккә карап ала). Юк инде. Жирәбә салынган. Репетиция башланды.

Хатын. Әле синең генераль репетициягә кадәр вакытың бар: уйлап карамыйсыңмы?

Сәгать суга.

Ир. Онытып торам: минем режиссёрга шылтыратасым бар бит әле. (Телефонга таба бара.) Аннары чүп түгеп керәсем…

Хатын. Үзем түгим.

Ир (папирос каба). Тартасым да бар – мин үзем. Син юына тор, аркаңны уармын да син юынган арада түгеп керермен. (Барып, трубканы ала.)

Хатын. Йа Хода!.. (Телефон рычагына баса). Алайса, үскәнем, бар, автоматтан шылтырат.

Ир. Нигә? (Көлеп җибәрә.) Ә! Сиңа… граф Монте Кристо шылтыратырга тиеш бит әле! (Чиләкне алып, коридорга чыгып китә, куртка кия.) Уңышлар телим!

Хатын. Бәлки, көтеп торырсың? Бергә көләр идек.

Ир. Кемнән?

Хатын. Билгеле, синнән түгел… Син монда калсаң, Икс атлы типтан.

Ир. Ярар инде. Психологик тәҗрибәңә комачауламыйм. Синең аны җиңәсең килә ич. Аннары көләрбез. (Чыгып китә.)

Хатын. Көлке килә торыр, артыңнан куа килер…

Урамда чиләк тоткан Ир күренә. Ул телефон будкасына якыная. Хатын, дулкынланып, арлы-бирле йөренә, ниндидер карарга килеп, йокы бүлмәсеннән буш чемодан алып чыга, аны ачып куя, тавышсыз гына елый.

Ир (йөренә, үзалдына). Монте Кристо… Әгәр дә син, акыллым, аның белән очрашырга риза булсаң… миңа нишләргә?

Хатын проигрывательгә тәлинкә куеп уйнатып җибәрә, телефон төбенә килеп утыра.

Хатын. Алдан көлгән кеше ахырдан елый бит, үскәнем!

Ир будкага керә, номер җыя. Телефон шылтырый. Хатын сискәнеп китә. Алырга ашыкмый. Ир трубканы эләргәме-элмәскәме дип икеләнеп тора. Ләкин Хатын, күз яшен сөртеп, трубканы алырга өлгерә.

Ир (әкрен). Хәерле кич, ханым.

Хатын (басым белән). Синме бу, Монте Кристо?

Ир. Син дип эндәшүегезне ничек аңларга, ханым?

Хатын. Үзеңә ничек кирәк булса – шулай.

Ир. Мин моны кичә әйттем: мин яратам сине, ханым. Телефоннан шундый яратам!..

Хатын. Сине?

Ир. Әйе. Инде сине. Мин гел сине уйлыйм. Онытыр өчен миңа синең белән бер очрашу җитә.

Хатын. Онытыр өчен очрашу? Моны ничек аңларга?

Ир. Әгәр син минем белән очрашырга риза булсаң, ихтимал, мин сине онытырмындыр, ханым.

Хатын. Ул безнең соңгы очрашуыбыз буламыни?

Ир. Соңгы.

Хатын. Кайда очрашырбыз соң?

Ир. Чатта. Сине сөюемнең чатында.

Хатын. Кайда ул чат?

Ир. Борылышта. Синең белән минем арадагы борылышта.

Хатын. Мин үзем дә әллә нинди бер борылышта торам бугай. (Чемоданга карап ала. Үзалдына.) Нишләргә?

Ир. Соң? (Үзалдына.) Нишләр икән?

Хатын. Кайсы якка да борылырга белмичә басып торам әле менә. Бер якта – ирем, икенче якта – син…

Ир. Кайсысын сайлыйсың?

Хатын. Синең онытмавыңны.

Ир. Килмисеңмени? Алайса, тыныч йокы, ханым!

Хатын. Сау бул, Монте Кристо!

Ир. Рәхмәт.

Хатын. Исәнме, Идрис!

Ир. Исәнме, Гөлсем! (Трубканы куя.)

Будкадан чыга, чиләккә карап торгач, өйгә ашыга. Хатын трубканы куя.