Уільям Моэм - Апавяданні

Містэр Джойс сядзеў у крэсле, абапёршыся падбародкам на далонь, і ўважліва глядзеў на Леслі. Няўжо яму толькі здалося, што ў чорных зрэнках яе на нейкае імгненне мільгануў раптам цьмяны чырвоны агеньчык? Містэру Джойсу стала няёмка. Ён сеў інакш, склаў на грудзях рукі і павольна, акуратна падбіраючы словы, загаварыў:

- Мушу паведаміць вам, што існуе цыдулка да Джэфа Хэманда, напісаная вашай рукой.

Ён уважліва глядзеў на яе. Яна не варухнулася, толькі крыху памарудзіла з адказам.

- Мне даводзілася пасылаць яму розныя цыдулкі з якім-небудзь запрашэннем. Час ад часу, калі ён збіраўся ехаць у Сінгапур, я прасіла яго купіць тое-сёе мне.

- У гэтай цыдулцы вы прасілі яго прыехаць, таму што Роберта няма дома.

- Не можа быць. Ніколі нічога такога я не пісала.

- Прачытайце, калі ласка.

Ён дастаў з кішэні цыдулку і падаў яе Леслі. Яна толькі зірнула, пагардліва ўсміхнулася і вярнула назад.

- Почырк не мой.

- Так, але мне сказалі, што гэта дакладная копія арыгінала.

Тады яна прачытала цыдулку, і раптам з ёю адбылася жудасная перамена. На твар яе, і так заўсёды бледны, нельга было глядзець без жалю. Ён зрабіўся зялёны. Скура абцягнула косці, быццам і не было пад ёю плоці. Губы растуліліся, з-пад іх паказаліся зубы. Ненатуральна шырокімі вачыма яна ўтаропілася ў містэра Джойса. Перад ім была цяпер не жывая жанчына, а мярцвяк.

- Што гэта значыць? - прашаптала яна.

У роце перасохла, з горла вырываўся нейкі хрып, непадобны на чалавечы голас.

- Растлумачыць гэта можаце толькі вы самі, - адказаў ён.

- Я не пісала гэтага. Клянуся, я не пісала.

- Падумайце. Калі арыгінал сапраўды напісаны вашай рукой, мы не зможам гэта абвергнуць.

- Скажыце, што гэта падробка.

- Цяжка будзе давесці. Лягчэй якраз даказаць, што цыдулка сапраўдная.

Яе хударлявае цела задрыжэла. Пот вялікімі кроплямі выступіў на лбе. Яна выцягнула з сумачкі насоўку і выцерла далоні. Потым зноў прабегла вачыма цыдулку і спадылба зірнула на містэра Джойса.

- Тут няма даты. Калі я і пісала калі-небудзь такую цыдулку, з таго часу магло мінуць шмат год. Пачакайце, я падумаю, паспрабую ўспомніць, як усё было.

- Я таксама звярнуў увагу, што даты няма. Калі цыдулка трапіць у рукі суда, вашых слуг дапытаюць і хутка высветліцца, ці вазілі Хэманду цыдулку ў дзень яго смерці.

Місіс Кросбі ў адчаі сціснула рукі і пахіснулася ў крэсле. Містэру Джойсу нават здалося, што яна вось-вось страціць прытомнасць.

- Клянуся, я не пісала гэтай цыдулкі.

Містэр Джойс памаўчаў. Ён перавёў позірк з твару жанчыны на падлогу. Ён думаў.

- У такім разе, я лічу, мы можам больш не вяртацца да гэтай тэмы, - урэшце павольна сказаў ён. - Калі чалавек, што мае цыдулку, вырашыць перадаць яе ў рукі правасуддзя, гэта не будзе вам нечаканасцю.

Містэр Джойс кончыў гаварыць, але не скрануўся з месца. Ён чакаў. Яму здалося, што чакаў ён занадта доўга. Ён не глядзеў на Леслі, тая ж сядзела нерухома, сцяўшы вусны. І тады зноў загаварыў ён.

- Калі вам няма больш чаго сказаць, я, бадай, пайду. Мяне чакаюць у канторы.

Яна спыталася:

- Што можна падумаць, калі прачытаеш гэту цыдулку?

- Можна падумаць, што вы свядома схлусілі, - рэзка адказаў містэр Джойс.

- Як гэта?

- Вы сцвярджалі, што не бачыліся з Хэмандам апошнія тры месяцы.

- Я перажыла цяжкае нервовае ўзрушэнне. Жахлівая ноч, кашмар. Натуральна, што нейкія падрабязнасці маглі лёгка выпасці з маёй памяці.

- На няшчасце, вы здолелі ўзнавіць да дробязей размову з Хэмандам, а пра тую важную акалічнасць, што ён у дзень смерці прыйшоў да вас на ваша ўласнае настойлівае запрашэнне, вы забыліся.

- Не, не забылася. Але я баялся пра гэта расказваць. Калі б я прызналася, што сама запрасіла, хто б мне паверыў! Зразумела, гэта глупства, але я спалохалася. І калі ўжо сказала, што не бачылася з Хэмандам, я не магла адступіць.

Да Леслі зноў вярнулася яе выдатнае самавалоданне, і яна вытрымала дапытлівы позірк містэра Джойса. Яе жаноцкасць абяззбройвала.

- Вам прыйдзецца растлумачыць, чаму вы запрасілі Хэманда менавіта ў той вечер, калі Роберта не было дома.

Яна зірнула на адваката шырока расплюшчанымі вачыма. Дарэмна той дагэтуль лічыў, што ў яе звычайныя вочы, - вочы яе цудоўныя, і цяпер у іх, здаецца, бліснулі слёзы. Голас крыху задрыжаў.

- Гэта я рыхтавала Роберту сюрпрыз. Хутка ў яго дзень нараджэння. Ён марыў пра новую стрэльбу, а я нічога ў гэтым не разумею. Я і вырашыла параіцца з Джэфам. Хацела папрасіць, каб ён заказаў стрэльбу на сваё імя.