Джон Толкін - Хобіт, або вандроўка туды і назад

— Што гэта за нікчэмнасцяў да мяне прывалаклі? — спытаў Вярхоўны Гоблін.

— Гномы і вось гэты! — сказаў адзін з паганятых, торгаючы Більбаў ланцуг так, што хобіт упаў на каленкі. — Яны хаваліся побач з нашай Пярэдняй Брамай.

— I што б гэта значыла? — спытаў Вярхоўны Гоблін, павярнуўшыся да Торына. — Нічога добрага, клянуся! Шпіёнілі за маім народам! Не здзіўлюся, калі вы яшчэ і зладзеі! Найбольш верагодна, што і забойцы, і сябры эльфаў! Ну? I што ж вы нам распаведзяце?

— Гном Торын да вашых паслуг! — адказаў той, зразумела, выключна з ветлівасці. — Падазрэнні вашыя цалкам неабгрун-таваныя. Мы пра такое і паняцця не мелі. Мы хаваліся ад навальніцы ў пячоры, якая, на наш погляд, была незанятая і нікім не выкарыстаная. У нас нават і ў думках не было турбаваць гоблінаў якім бы тое не было чынам.

Што было цалкам слушна.

— Хм, — сказаў Вярхоўны Гоблін, — так, значыць, кажаце. А ці магу я спытаць, што вы ўвогуле робіце ў гарах, і куды імкняцеся, і адкуль падарожнічаеце? Зразумела, адказ ваш лёс значна не папепшыць, бо я ўжо дастаткова ведаю пра твой народ, Торын Дубатарч. Аднак жа лепш мне даведацца праўду, альбо я, клянуся, падрыхтую для вас што-небудзь асабліва непрыемнае!

— Мы падарожнічалі, каб сустрэцца з нашымі родньші, пляменнікамі і пляменніцамі, шваграмі, сваякамі, дзядзькамі, стрыечньші братамі і сёстрамі і іншьші нашчадкамі нашых прадзедаў, якія жывуць на Ўсход ад гэтых сапраўды гасцінных гор, — сказаў Торын, не зусім упэўнены, што дакладна казаць

— праўда ў дадзеных абставінах была не лепшым выбарам.

— Ён хлусіць, о Найсапраўднейшая Агромністая Вашамосць,

— сказаў адзін з паганятых. — Частка нашых была пабітая маланкай, калі мы запрашалі гэтых пачвараў пайсці з намі. Некаторых забіла на месцы. Таксама ён не паведаміў вось пра гэта! — і гоблін працягнуў наперад меч, які насіў Торын, той самы, які быў знойдзены ў тролевым берлагу.

Вярхоўны Гоблін аж завішчэў ад шаленства, калі зірнуў на яго, і ўсе яго салдаты заскрыгаталі зубамі, загрукаталі тарчамі і затупаталі. Яны адразу ж пазналі меч. У свой час ён забіў сотні гоблінаў, калі светлыя эльфы Гандаліна палявалі на іх у гарах ці біліся з імі пад сценамі. Эльфы далі яму імя Оркрыст, «Які Сячэ Гоблінаў», аднак жа гобліны звалі яго проста — «Кусач» і не-навідзелі яго, а яшчэ больш таго, хто гэты меч насіў.

— Забойцы і сябры эльфаў! — закрычаў Вярхоўны Гоблін.

— Секчы іх! Кусаць іх! Лупцаваць іх! Бізунамі іх! Кіньце іх у змрочныя змяіныя норы! Няхай яны ніколі больш не ўбачаць святла!

Так ён ашалеў, што нават сам саскочыў з каменя і кінуўся на Торына, разявіўшы ляпу.

У гэты самы момант усе агні ў пячоры раптам памерлі, а вялікае вогнішча ў сярэдзіне згасла, хлопнуўшы — пуф-ф! — і ад яго ўзняўся слуп зіхотка-блакітнага дыму аж да самай столі. Ад яго ва ўсе бакі на гоблінаў пасыпаліся пранізліва яркія iv Іыя іскры.

Такая мітусня пачалася, крыкі, лямант, віскат, стогны, пра-клёны, воплі, вохканне, грукат, рыканне, рыпенне і бурчанне — апісаць немагчыма. Некалькі сотняў дзікіх катоў ды сабак, якіх разам павольна смажаць жыўцом, такога б енку не нарабілі. Іскры прапальвалі ў гоблінах дзіркі, а дым запоўніў усю пячору і быў такі густы, што і гоблінавы вочы праз яго бачыць не маглі. Хутка гобліны пачалі спатыкацца ды валіцца кучамі на падлогу, кусаючыся ды брыкаючыся, ды лупцуючы адзін аднога — карацей кажучы, зусім звар'яцелі.

Раптам заблішчэў сваім уласным святлом меч. Більба ўбачыў,

як ён працяў Вярхоўнага Гобліна наскрозь, калі той стаяў, аслупянелы, сярод ляманту і мітусні. Ён упаў мёртвы, а гобліны-салдаты, завішчэўшы, пабеглі ад мяча ў цемру. Меч вярнуўся ў похвы.

— Хутка за мной, — сказаў жорсткі і спакойны голас, і не паспеў Більба зразумець, што ж адбываецца, як ужо пакулыаў услед за напятым ланцугом яшчэ глыбей уніз, і крыкі за спінай у гоблінавай зале адцаліліся. Наперадзе, як правадыр, ззяў цьмяны агеньчык.

— Хутчэй, хутчэй! — сказаў голас. — Паходні хутка запа-ляць зноў!

— Хвілінку! — сказаў Доры, які ў чарзе закаваных гномаў быў побач з Більба і быў гномам сумленным. Ён падставіў хобіту карак і дапамог узлезці, як мог са скаванымі рукамі, і ўсе разам пабеглі, бразгаючы ланцугамі і спатыкаючыся — цяжка бегчы роўна, калі рукі скаваныя. Праз невялікі час спыніліся. Яны знаходзіліся ўжо ў самым сэрцы гары.

Тут Гэндальф і запаліў свой посах. Ну, вядома, гэта менавіта Гэндальф усчаў усю мітусню, але ж гномы ў той час былі надта занятыя, каб распытваць, як ён сюды трапіў. Ён зноў выцягнуў меч з похваў, і той заззяў сам сабою ў цемры. Меч палаў ад шаленства, калі гобліны былі побач, а зараз ён ззяў блакітным полымем, задаволены, што забіў гаспадара гоблінскае пячоры. Ён пасек гоблінавы кайданы ў момант, вызваліўшы ўсіх палонных. Імя гэтага мяча, як вы памятаеце, было Гламдрынг, альбо «Молат Ворагаў». Гобліны звалі яго проста «Лупцун» і ненавідзелі яшчэ горш за «Кусача» (калі такое ўвогуле магчыма). Оркрыст таксама быў выратаваны, бо Гэндальф прынёс яго з сабою, выхапіўшы ў аднаго з перапалоханых гоблінаў-вартаўнікоў. Гэндальф пра ўсё клапаціўся, і хоць не быў усёмагутны, для сяброў, якія патрапілі ў бяду, зрабіць мог шмат.