Джон Толкін - Хобіт, або вандроўка туды і назад

Сталася гэтай ноччу, што не дарма ўзялі яны з сабою малень-кага Більба. Чамусьці доўгі час ён не мог заснуць, і калі, нарэшце, здолеў, убачыў вельмі непрыемныя сны. Прысніў ён, што шчыліна ў задняй сцяне пячоры робіцца ўсё большай і большай, адчыняецца ўсё шырэй і шырэй. Ён вельмі напалохаўся, але ж не мог закрычаць ці варухнуцца — проста ляжаў ды глядзеў. Потым ён прысніў, што паддога апускаецца, і ён пачынае слізгаць, а потым падае — уніз, уніз, невядома куды, у цемру.

Тут ён прачнуўся, і да надзвычайнай жудасці сваёй убачыў, што сон адбываецца на яве. У задняй сцяне пячоры адчынілася шчыліна, і ўжо зрабілася шырокім праходам. Більбаякраз убачыў, што хвост апошняга поні знікае там. Зразумела, Більба закрычаў на ўсю хобітаву моц, а крычаць хобіты могуць, нягледзячы на іх памеры, на здзіўленне гучна.

Вы б, напэўна, «гоп» ці «хоп» сказаць не паспелі, як з праходу выскачылі гобліны, здаравенныя гобліны, мярзотныя з выгляду гобліны, шмат гоблінаў. Самае меншае, па шасцёра на кожнага гнома і нават два на Більба. Не паспелі б вы сказаць «ага!» ці «што?», як усіх ужо падхапілі і панеслі ў шчыліну. Усіх, ды не Гэндальфа. Більбавы лямант саслужыў яму добрую службу. Прачнуўся Гэндальф вокамгненна, і калі гобліны кінуліся яго схапіць — бум!! Жудасна бліснула маланка ў пячоры, пачуўся пах, быццам ад пораху, і некалькі гоблінаў упалі мёртвыя.

Шчыліна з ляскам зачынілася, і Більба з гномамі апынуліся, на жаль, па іншы яе бок. А дзе ж Гэндальф? Пра тое ні яны, ні гобліны не мелі ніякага ўяўлення, а гобліны і не сталі даведвацца. Яны падхапілі гномаў і Більба ды хутка пацягнулі ў глыбіню. У глыбіню, у цемру, у самую сярэдзіну гары, дзе толькі гобліны і могуць жыць. Паўсюль разыходзіліся тунелі, шчыліны і праходы, але гобліны ведалі шлях, як вы ведаеце шлях да бліжэйшай пошты. Тунель ішоў усё ніжэй, рабілася надзвычай душна. Гобліны, істоты на рэдкасць хамаватыя, шчыпалі палонных неміласэрна, хіхікалі ды рагаталі сваімі грубымі, як неабчасанае каменне, галасамі. Більба адчуваў сябе нават ці не менш утульна, чым у той час, калі троль падхапіў яго за пяткі. 3 якім жа сумам ён думаў пра сваю нару! I не ў апошні раз…

Наперадзе завіднеўся праменьчык чырванаватага святла. Гобліны пачалі спяваць ці рыпець у такт ляпанню сваіх пляска-тых ступней па падлозе ды штурхаць палонных.

Гучала гэта сапраўды жудасна. Ажно рэха ад сцен ішло ад «Гоп, топ!» ды «Плясь, свісь!», ды ад грубага гоблінскага рогату «Ха! Хутчэй, хлапец!». Сэнс песні быў надзвычай ясны, таму што гобліны падаставалі пугі ды пачалі імі «хрэсь» ды «хлоп» па гномскіх спінах і пагналі бедных гномаў ды Більба падскакам перад сабою. I сапраўды, не адзін гном завохкаў ды заяямантаваў, пакуль яны даскакалі да вялікай пячоры.

Асвятляла яе вялікае вогнішча ў сярэдзіне, паходні палалі на сценах, і была гэтая пячора паўнюткая гоблінаў. Усе яны тупацелі і рагаталі, і пляскалі ў далоні, калі ўбеглі гномы (і небарака Більба апошні, бліжэй за ўсіх да бізуноў) ды іх паганятыя, хлопаючы пугамі над галовамі. Поні ўжо стаялі ў кутку, а ўсе скрынкі ды пакункі ляжалі адчыненыя, абнюханыя, абшуканыя, абмацаныя ды разрабаваныя гоблінамі, якія ўжо і сварыцца пачалі над імі.

Баюся я, апошні раз кампанія пабачыла сваіх цудоўных маленькіх поні, і нават таго тоўсценькага дужага белага, якога Элранд пазычыў Гэндальфу, бо Гэндальфаў белы конь не прай-шоў бы праз перавалы. Гобліны ядуць коней, поні, вослікаў (вох, ды не толькі іх…) і заўсёды, заўсёды галодныя. Аднак жа цяпер палонныя былі здольныя думаць толькі пра сябе. Гобліны скавалі ім рукі за спінамі ланцугамі і сашчапілі аднаго з адным, маленькага Більба апошнім, ды зацягнулі ў дальні кут пячоры.

Там, у цені, на вялізным пляскатым камяні сядзеў немагчы-мых памераў гоблін з велічэзнай галавой, а вакол яго стаялі гобліны, узброеныя сякерамі ды крывымі мячамі, якімі звычайна карыстаюцца. Гобліны — істоты жорсткія, хітрыя і бязлітасныя. Цудоўных ды прыгожых рэчаў яны не вырабляюць, але ж майстры на розныя хітрыя прылады. Шахты будуюць ды горную справу яны ведаюць не горш за найбольш умелых гномаў, і, калі парупяцца, шмат што могуць добра зрабіць, хоць звычайна яны неахайныя ды брыдкія. Молаты, сякеры, мячы, кінжалы, клешчы ды кіркі, а таксама прылады для катавання яны робяць надзвычай добра, ці здольныя прымусіць іншых зрабіць за сябе. Палонныя ды рабы працуюць на іх, пакуль не згінуць ад нястачы святла ды паветра. Вельмі падобна да праўды, што менавіта гобліны вынайшлі некаторыя машыны, якія да нашага часу непакояць Сусвет, асабліва машыны, каб забіваць вялікую колькасць людзей за невялікі прамежак часу. Колы, рухавікі ды выбухі іх заўсёды цікавілі, а таксама магчымасць самім працаваць як мага менш. Але ж у тыя часы ды ў тых мясцінах яны былі яшчэ не такія цывілізаваныя (такая гэтаму назва, калі не памыляюся). Не тое, каб яны асабліва ненавідзелі гномаў, ва ўсялякім разе, не больш, чым яны ненавідзяць усіх і кожнага (асабліва тых, хто жыве ў спакоі ды заможнасці). Сям-там некаторыя бессаромныя гномы нават з імі саюзнічаюць. Аднак гэтыя гобліны шмат мелі супраць Торынава народу з-за вайны, пра якую ўжо казалася раней. Псторыя гэтая доўгая, і тут мы яе ўзгадваць не будзем. Ды і ў любым выпадку, гоблінам усё роўна, каго злавілі — ворагаў ці саюзнікаў, калі зроблена ўсё цішком ды таемна, і абараніць сябе палонныя не здольныя.