Джон Толкін - Уладар Пярсьцёнкаў - Вяртаньне караля

Эльранд з Галадрыеляй зьяжджалі, бо Трэцяя эпоха скончылася, дні пярсьцёнкаў мінулі, завершыўся расповед і песьня пра іхнія часы. З уладарамі ад'яжджалі прэчкі многія вышнія эльфы, якія не захацелі болей заставацца ў Міжзем'і, а сярод іх поўныя смутку, але добраславёнага, бяз горычы, ехалі Сэм, і Фрода, і Більба, і эльфы з радасьцю шанавалі іх.

Хоць ехалі паўз сэрца Шыру ўвесь вечар і ўсю ноч, аніхто, апрача дзікіх жывёлаў, не заўважыў падарожнікаў. Хіба што зрэдчасу начны вандроўнік прыкмячаў жвавы пробліск пад дрэвамі, сьвятло й цень, што праплывалі над травою ў сьвятле месяца, які хіліўся на захад. I неўзабаве вандроўнікі разьвіталіся з Шырам, праехаўшы паўднёвым краем Белых пагоркаў, сягнулі Дальняга ўзгор'я й вежаў, што паглядалі на далёкае мора, і нарэшце выехалі да Мітлянду, да Шэрых Заваняў у доўгім заліве Люн.

Калі вандроўнікі пад'ехалі да брамы, іх павітаў Кірдан Карабел – высокі, з доўгаю барадою, сівы й стары, але з вачыма, яскравейшымі ад зораў. Ён глянуў на вандроўнікаў і пакланіўся дый вымавіў:

– Усё гатовае.

Тады правёў да Заваняў, дзе чакаў белы карабель. Побач з прыпаромкам стаяў вялікі шэры конь, а каля яго – Гэндальф ва ўсім белым. Калі ён павярнуўся й крочыў да прыбылых, Фрода заўважыў, што чараўнік цяпер адкрыта носіць на руцэ трэці вялікі пярсьцёнак, Нар'ю, і самацьвет на ім барвяны, бы полымя. Тады вандроўнікі ўзрадаваліся, бо зразумелі: Гэндальф таксама адплывае зь імі.

А Сэмава сэрца заныла ад тугі, і яму падалося: якім ні было б сумным разьвітаньне, доўгі самотны шлях дахаты станецца больш журботным. Аднак калі ўсе сабраліся й падрыхтаваліся да адплыцьця, калі эльфы пачалі падымацца на карабель, раптам у вялікай пасьпешлівасьці абвесьціліся Мэры зь Піпінам. I Піпін засьмяяўся скрозь сьлёзы:

– Ты ўжо высьлізнуў ад нас аднойчы, Фрода, тады атрымалася. Гэтым разам амаль, ды не зусім. Ня Сэм цяпер цябе выдаў, а сам Гэндальф!

– Так, – прызнаўся Гэндальф, – бо назад лепей вяртацца ўтрох, чым аднаму. Ну, нарэшце, дарагія сябры, на беразе мора сканчаецца наш зьвяз у Міжзем'і. Ідзіце ж зь мірам! Не скажу: ня плачце, бо ня ўсе сьлёзы – ліха.

Тады Фрода пацалаваў Мэры й Піпіна, а апошнім Сэма дый зайшоў на карабель. Усе ветразі паднялі, і задзьмуў вецер, і агеньчык шклянкі Галадрыелі ў Фродавай руцэ замільгацеў і зьнік. Карабель выйшаў у адкрытае мора, рушыў на Захад, і ўрэшце сярод дажджлівай ночы Фрода адчуў салодкі водар у паветры і пачуў сьпеў над вадою. А пасьля яму падалося, быццам у колішнім сьне ў Бамбадзілавай хаце: шэрая завеса дажджу ператвараецца ў срабрыстае шкло ды адсоўваецца, а за ёю паўстае далёкая зялёная краіна ў гожым сьвітаньні.

А для Сэма сутоньне сьцямнела да начной цемры, а ён усё стаяў у Завані і, таропячыся на шэрае мора, бачыў толькі цень на вадзе, які неўзабаве растачыўся на захадзе. Яшчэ доўга стаяў Сэм у цемры, чуючы толькі ўздыхі й прышапты хваляў на беразе Міжзем'я, і голас іхні глыбока ўвайшоў у ягонае сэрца. А побач маўкліва стаялі Піпін і Мэры.

Нарэшце ўсе трое павярнуліся і, не азіраючыся болей, паехалі дамоў. I не размаўлялі міжсобку, пакуль не сягнулі Шыру, але кожнаму было нашмат утульней і цяплей падчас вандроўкі ад таго, што побач – сябры.

Нарэшце спусьціліся з пагор я й выехалі на Усходні шлях, а тады Мэры зь Піпінам накіраваліся ў Прыбычча й ужо зацягнулі дуэтам нейкую песеньку. Сэм жа збочыў да Прырэчча й у прыцемках сягнуў Стромы. Ён ехаў і бачыў жоўтае сьвятло ў акенцах і агонь у агмені. Яго чакалі, і вячэра ўжо была на стале. Ружа правяла яго ў хату, усадзіла ў фатэлю, а на калені яму паклала маленькую Эланор.

Сэм глыбока ўздыхнуў й вымавіў:

– Вось я й вярнуўся.

У беларускім перакладзе скарыстаныя старажытныя беларускія адзінкі вымярэньня (паводле Статуту ВКЛ): цаля – 2,5 см ; стапа – 12 цаляў, 33 см ; локаць – 65 см ; сажань – 3 локці, 195 см ; гоня – 80-100 м ; вярста – 1559,7 м ; міля – 7,8 км ; валока – 21,36 га .

Тарк – зьневажальная форма слова таркіль , якое паходзіла з мовы Квэнья й ужывалася ў Заходніцы, пазначаючы чалавека нумэнорскага паходжаньня.

Паводле шырскага адліку ў сакавіку (ці рэце) трыццаць дзён.