Margit Sandemo - Dom Upiorów

To tutaj dorastał Vemund, pomyślała wzruszana. Ciekawa jestem, czy się wdrapywał na to wysokie drzewo? A Braciszek stał pewnie pod drzewem i wrzeszczał, bo jemu nie pozwalano na takie wspinaczki?

Obecni mieszkańcy nie umieli jej zbyt wiele powiedzieć o Tarkach, sprowadzili się tu niedawno. Lepsze wyniki dała wizyta u najbliższych sąsiadów majątku.

– Och, cóż to za czarujący ludzie! (No, jeszcze raz i zacznę krzyczeć, pomyślała Elisabet.) Jacy wytworni i kulturalni – wzdychała mieszkająca tu kobieta. – Pani Tark była najwspanialsza z nich wszystkich. Jak królowa, jak bogini!

– I mieli dwóch synów?

– Tak, dwóch, śliczne dzieci, zwłaszcza młodszy. Istny cherubinek! Starszy chętniej chodził swoimi drogami.

Elisabet próbowała zgadywać dalej.

– I była też panna Karin Ulriksby?

– Karin Ulriksby? Nie, nigdy nie słyszałam.

– Ale majątek nazywa się Bode?

– Bode? Nie, skąd?

Gospodyni wymieniła jakąś nazwę, która Elisabet nie mówiła nic.

– Rozumiem. A proszę mi wybaczyć jeszcze jedno dziwne pytanie. Gdzie tutaj w okolicy jest dom dla psychicznie chorych?

– Tutaj? O niczym takim nie wiem. Tutaj nie.

Tak więc Elisabet nie posunęła się zbyt daleko w swoich poszukiwaniach. Może w ogóle szła fałszywym tropem?

Nie, przecież Vemund tutaj mieszkał.

– Chwileczkę – powiedziała kobieta. – Bode? Czy to nie w okolicy Horten? Tak, to na pewno tam! I teraz sobie przypominam, że tam się posyła wariatów. Tam jest taki dom.

– Naprawdę? Ale Horten… Co to jest? Osada handlowa?

– Nie, to tylko przystań promowa. Chociaż dosyć duża. I panienko, wie pani, Tarkowie tutaj długo nie mieszkali. Oni przyjechali… niech się zastanowię… Tak, z okolic Horten. Tak, tak!

Pojawiła się nadzieja.

– Pamiętacie, kiedy oni się tutaj sprowadzili?

– O, nie, to było tak dawno… Niech pomyślę, tak, mój syn miał wtedy z dziesięć lat, a teraz ma po trzydziestce.

To nie mogła być prawda. Ale Elisabet postanowiła pójść tropem, na który trafiła.

Od sąsiadów dawnego majątku Tarków pożyczyła konia i pognała do Horten.

Nie było to tak daleko, jak się obawiała. Już po południu tego samego dnia dotarła na miejsce, do grupy zabudowań wokół promowej przystani nad fiordem.

Tam wypytywała tak długo, dopóki nie natrafiła na starego człowieka, który mógł jej opowiedzieć o Bode. Za szklaneczkę wódki gotów był jej powiedzieć wszystko, co wie.

Elisabet przeliczyła dyskretnie swoją niebogatą podróżną kasę i podała mu monetę. Stary podziękował skinieniem głowy.

– Ale Bade już nie istnieje. Spaliło się wiele lat temu. Doszczętnie.

Nadzieja przygasła w sercu Elisabet.

– Naprawdę?

– Tak, jakaś wariatka podłożyła ogień. Okropna historia!

I to było wszystko, co stary wiedział. Ale Elisabet dowiedziała się przynajmniej, gdzie się Bode znajdowało. Kawałek od Horten; pojechała tam, żeby zobaczyć.

Tam jednak napotkała nieoczekiwany opór. W samotnym gospodarstwie, które kiedyś sąsiadowało z Bode, gospodyni na dźwięk nazwiska Tarków po prostu splunęła.

– Tfu! Tfu! Co to była za cholerna hołota! Tarkowie i Svendsen! O nich rozmawiać nie będę! Ja jestem kobieta bogobojna, powiem panience!

– Tak, rozumiem, ale chciałabym wiedzieć coś więcej. Tu chodzi o życie człowieka. Może mi pani powiedzieć, czy była tu jakaś panna Karin Ulriksby?

– Ulriksby? Niech mi pani nawet nie wspomina tego nazwiska, bo będę pluć! Ale Karin… To chyba była ona? Ta nieszczęsna dziewczyna! O Panie Boże, toż to ona! To ona spaliła ten cały barłóg i słusznie zrobiła, powiem pani! Ja też bym tak postąpiła. Ale oni ją zamknęli. W domu wariatów!

– Tak? A gdzie to jest?

– Dom wariatów? Po tamtej stronie. Dosyć daleko stąd. Ale muszę panience powiedzieć, że ja nie wiem, co się stało. Słyszałam tylko, co ludzie gadają, mnie niech panienka nie miesza. I zresztą nie chcę już więcej rozmawiać o tych okropnościach. Panienka powinna się trzymać z daleka i nie grzebać się w czymś takim.

Elisabet nie dawała za wygraną. Gospodyni nie zaprosiła jej do środka, stały każda po swojej stronie uchylonych do połowy drzwi.

– Jak powiedziałam, ja nie pytam z ciekawości. Tutaj chodzi o życie i o duszę człowieka. Czy nie ma tu nikogo, kto mógłby mi powiedzieć, co się wtedy stało? Czy nie ma żadnych świadków z wyjątkiem chłopców?

– Chłopców? Jakich chłopców?

– No więc chłopca. Tego starszego.

– Ja nie wiem nic o żadnych chłopcach. Ale jeden świadek był, ale to religijna kobieta. Poszła do klasztoru.

– Do klasztoru? Przecież w Norwegii nie ma już klasztorów.

– No, do takiej służby. Miłosiernej służby w kościele, wie panienka. To była ta Niemka, panna Spitze. Ona wyjechała do Christianii i stała się bardzo pobożna. Pomaga proboszczowi. A teraz będzie już koniec z tym gadaniem. Bode przepadło i wszelkie diabelstwo razem z nim. Do widzenia!

Drzwi zatrzasnęły się z hukiem przed nosem Elisabet.

Zrobiła niewielką przejażdżkę po polach Bode. Była wstrząśnięta opłakanym stanem, w jakim znajdował się majątek. Potem wróciła do przystani. Zastanawiała się… W Holmestrand Tarkowie mieli jak najlepszą opinię.

„Czarujący ludzie”. Tu, w Bode, uważano ich za ponure bestie.

To tutaj wydarzyło się nieszczęście. Wyprowadzili się stąd po skandalu, czy co to było, i osiedlili się w Holmestrand. Prawdopodobnie jednak uważali, że to niebezpiecznie mieszkać tak blisko tego fatalnego Bode, wobec czego przenieśli się dalej, do Christianii. Pieniędzy, jak się zdaje, mieli dość, skoro mogli sobie pozwolić na kupno wspaniałego Lekenes.

Ale pewnie było tak, jak Vemund powiedział: stali się bogaci kosztem chłopów i komorników.

Elisabet nie do końca rozumiała sprawę chłopców. Znajdowali się oni w Holmestrand i w Lekenes, ale w Bode ich nie było.

A jeżeli ci Tarkowie, którzy mieszkają w Lekenes, to nie ci sami, którzy mieszkali w Bode? Może oni zajęli miejsce tamtych? Może nawet zamordowali prawdziwych Tarków i przywłaszczyli sobie ich nazwisko? Tark i Svendsen… Ale Karin Ulriksby była ta sama. To na nią spadło całe cierpienie. I na Vemunda, który zrozumiał…

Elisabet owładnęła pewna idea. A gdyby tak odszukać pannę Spitze i skonfrontować ją z rodziną z Lekenes? I gdyby panna Spitze powiedziała, że to nie są prawdziwi Tarkowie, to by było wiadomo, kto zamordował Tarków z Bode.

Utwierdzona w przekonaniu, że jej zadaniem jest uwolnić Karin i Vemunda od winy, jechała do przystani Horten. Zapadał już zmierzch. Nie było czasu na odwiedziny w domu dla psychicznie chorych, jeśli miała zdążyć na dyliżans do Christianii następnego ranka. Musiała szybko wracać do Holmestrand.

Bardzo późnym wieczorem dotarła do chłopskiej zagrody, w której wynajęła konia. Oddała go, przepraszając, że wraca dopiero teraz.

W ciągu ostatnich dni niewiele miała czasu na posiłki. Właściciel gospody w Holmestrand okazał się jednak bardzo wyrozumiały i nakrył pięknie stół dla spóźnionego gościa. Elisabet z największym uznaniem odniosła się do jego potraw. Następnego ranka, w trzecim dniu podróży, mogła wsiąść do dyliżansu, by wrócić do Christianii.

Tym razem wymarzła po drodze. Jechały z nią dwie młode damy, tak uszminkowane i upudrowane, że Elisabet nie mogła siedzieć z nimi w ciasnym powozie. Przesiadła się więc do stangreta i dotarła do domu na wpół zamarznięta, z czerwonym nosem i załzawionymi oczami.

– Urodziłam się nie w tym stuleciu, co trzeba – wzdychała siedząc na koźle. – Ten puder to przekleństwo mojego życia.