J. Tolkien - In de ban van de Ring

‘Dat ben ik niet!’ riep Sam uit. ‘En meneer Frodo ook niet. Hij is hier met zijn vrienden. En dat is die drukte. Ze roepen de Gouw op. We gaan die schurken eruit gooien en hun Chef ook. We beginnen nu!’

‘Mooi, mooi!’ riep Boer Katoen. ‘Dus het is eindelijk begonnen! Ik heb dit hele jaar al op moeilijkheden zitten vlassen, maar niemand wilde meedoen. En ik moest om mijn vrouw en Roosje denken.

Die schurken deinzen nergens voor terug. Kom mee, jongens! Bijwater is in opstand! En wij moeten meedoen!’

‘En Vrouw Katoen en Roosje dan?’ vroeg Sam. ‘Het is nog niet veilig om ze alleen achter te laten.’

‘M’n Nibs is bij ze. Maar jij kunt hem gaan helpen als je daar zin in hebt,’ zei Boer Katoen grijnzend. Toen renden hij en zijn zoons naar het dorp. Sam spoedde zich naar het huis. Bij de grote ronde deur boven aan de stoep van het grote erf stonden Vrouw Katoen en Roosje, en Nibs met een hooivork in de hand. ‘Ik ben het!’ riep Sam toen hij eraan kwam draven. ‘Sam Gewissies! Dus probeer me niet te prikken, Nibs. In ieder geval heb ik een buis van maliën aan.’ Hij sprong van zijn pony en liep de stoep op. Ze staarden hem zwijgend aan. ‘Goeienavond, Vrouw Katoen!’ zei hij. ‘Hallo, Roosje!’

‘Hallo, Sam,’ zei Roosje. ‘Waar ben jij geweest? Ze zeiden dat je dood was, maar ik heb je al sinds het voorjaar verwacht. Je hebt je niet erg gehaast, wel?’

‘Misschien niet,’ zei Sam beschaamd. ‘Maar ik haast me nu wel. We pakken de schurken aan, en ik moet teruggaan naar meneer Frodo. Maar ik dacht, ik zal eerst even gaan kijken hoe het met Vrouw Katoen is, en met jou, Roosje.’

‘Het is best met ons, dank je,’ zei Vrouw Katoen. ‘Of dat zou zo zijn als die diefachtige schurken er niet waren.’

‘Ga dan vlug!’ zei Roosje. ‘Als je al die tijd voor meneer Frodo hebt gezorgd, waarom laat je hem dan ineens in de steek, zodra het gevaarlijk schijnt te worden?’ Dit was te veel voor Sam. Dit vergde een antwoord van een week, of helemaal geen. Hij draaide zich om en besteeg zijn pony. Maar toen hij wilde vertrekken, snelde Roosje de stoep af. ‘Ik vind dat je er geweldig uitziet, Sam,’ zei ze. ‘Ga nou maar! Maar pas goed op jezelf, en kom meteen terug zodra je met de schurken hebt afgerekend.’

Toen Sam terugkwam zag hij dat het hele dorp in rep en roer was. Behalve veel jonge luitjes waren er al meer dan honderd stevige hobbits met bijlen en zware hamers en lange messen en dikke stangen verzameld; een paar hadden jachtbogen. En er waren er nog meer van afgelegen boerderijen in aantocht. Enkele dorpelingen hadden een groot vuur ontstoken om de zaak wat op te vrolijken, maar ook omdat het een van de dingen was, die de Chef had verboden. Het laaide fel op terwijl de avond begon te vallen. Anderen brachten op bevel van Merijn versperringen aan over de weg aan beide einden van het dorp. Toen de Drosten bij de laagste kwamen waren ze stomverbaasd; maar toen ze zagen hoe de zaken ervoor stonden, haalden de meesten van hen de veertjes van hun hoeden en sloten zich bij de opstand aan. De anderen slopen weg. Sam trof Frodo en zijn vrienden bij het vuur in gesprek met de oude Tom Katoen, terwijl een bewonderende menigte van lieden uit Bijwater eromheen stond en toekeek. ‘En wat is de volgende stap?’ vroeg Boer Katoen. ‘Dat kan ik niet zeggen,’ zei Frodo, ‘zolang ik niet meer weet. Hoeveel van die schurken zijn er?’

‘Dat is moeilijk te zeggen,’ zei Katoen. ‘Ze trekken heen en weer, en ze komen en gaan. Soms zitten ze met z’n vijftigen in hun schuren de kant van Hobbitstee op; maar vandaar trekken ze erop uit om te stelen of te “vergaren”, zoals zij dat noemen. Maar er zijn er bijna nooit meer dan twintig bij de Chef, zoals ze hem noemen. Hij woont – of woonde – op Balingshoek, maar hij komt nu niet meer buiten zijn erf. Eigenlijk heeft niemand hem in de afgelopen twee weken gezien; maar de Mannen laten niemand in zijn buurt toe!’

‘Hobbitstee is niet hun enige schuilplaats, wel?’ vroeg Pepijn. ‘Nee, jammer genoeg,’ zei Katoen. ‘Er zitten er heel wat in het zuiden in Langedaal en bij Sarnvoorde, hoorde ik, en nog meer in Houtenend, en ze hebben schuren in Wegemoet. En dan zijn er de Slotholen, zoals zij ze noemen: de oude voorraadtunnels in Grotedelft, waar ze gevangenissen van hebben gemaakt voor degenen die hun het hoofd bieden. Maar toch denk ik niet dat er bij elkaar meer dan driehonderd in de hele Gouw zijn, misschien minder. Wij kunnen ze de baas, als we bij elkaar blijven.’

‘Hebben ze wapens?’ vroeg Merijn. ‘Zwepen, messen en knuppels, genoeg voor hun vuile werk: dat is alles dat ze tot dusver hebben laten zien,’ zei Katoen. ‘Maar ik denk wel dat ze nog andere spullen hebben als het op vechten aankomt. In ieder geval hebben sommigen bogen. Ze hebben een paar van onze mensen doodgeschoten.’

‘Zie je wel, Frodo,’ zei Merijn. ‘Ik wist dat we zouden moeten vechten. Welnu, zij zijn met moorden begonnen.’

‘Niet helemaal,’ zei Katoen. ‘In ieder geval niet met schieten. Daar zijn de Toeken mee begonnen. Ziet u, meneer Peregrijn, uw vader heeft ’t nooit erg opgehad met die Lotho, al van het eerste begin niet: zei dat als er iemand voor chef ging spelen, het ’t echte Dinghoofd van de Gouw zou zijn en geen omhooggevallen arrivist. En toen Lotho zijn Mannen op hem afstuurde, hield hij voet bij stuk. Toeken zijn fortuinlijk: ze hebben die diepe holen in de Groene Heuvels, de Grote Smielen en zo, en de schurken kunnen niet bij ze komen; en zij laten de schavuiten niet op hun land komen. Als ze het wel doen, maken de Toeken jacht op ze. De Toeken hebben er drie doodgeschoten voor snorren en stelen. Daarna werden de schurken nog vervelender. En ze bewaken Toekland heel secuur. Er kan nu niemand in of uit.’

‘Goed zo, Toeken!’ riep Pepijn. ‘Maar nu zal er wel weer iemand binnenkomen! Ik ga naar de Smielen. Gaat er iemand met me mee naar Toekburg?’ Pepijn reed weg met een half dozijn knapen op pony’s. ‘Tot spoedig ziens!’ riep hij uit. ‘Het is maar veertien mijl of zo door de velden. Ik zal morgenochtend een leger Toeken voor jullie mee terugbrengen.’ Merijn zond hen een stoot op de hoorn achterna toen ze in de schemer wegreden. Het volk juichte. ‘Toch,’ zei Frodo tegen allen die om hem heen stonden, ‘wil ik niet dat er bloed vergoten wordt: ook niet van de schurken, tenzij het moet om te verhinderen dat ze hobbits kwaad doen.’

‘Goed,’ zei Merijn. ‘Maar we kunnen nu elk ogenblik een bezoek van de bende uit Hobbitstee verwachten, denk ik. Ze zullen niet alleen maar komen om te onderhandelen. We zullen proberen ze op een nette manier te woord te staan, maar we moeten ons op het ergste voorbereiden. Ik heb een plan, luister.’

‘Goed,’ zei Frodo. ‘Tref jij de voorzorgen maar.’ Op dat ogenblik kwamen er een paar hobbits, die naar Hobbitstee waren gestuurd, terugrennen. ‘Ze komen eraan!’ zeiden ze. ‘Twintig, of meer. Maar twee zijn er naar het westen gegaan, door de velden.’

‘Naar Wegemoet, denk ik,’ zei Katoen, ‘om er nog meer te halen. Dat is vijfenveertig mijl heen en terug. Daar hoeven we ons nog geen zorgen om te maken.’ Merijn snelde weg om bevelen te geven. Boer Katoen ontruimde de straat en stuurde iedereen naar binnen, behalve de oudere hobbits die wapens hadden. Ze hoefden niet lang te wachten. Weldra konden zij luide stemmen horen, en toen het stampen van zware voeten. En daar verscheen er een hele troep schurken op de weg. Ze zagen de versperring, maar lachten erom. Zij konden zich niet voorstellen dat er iets was in dit kleine landje dat twintig lieden van hun soort aankon. De hobbits haalden de versperring weg en gingen opzij. ‘Dank je!’ spotten de Mannen. ‘En ren nu maar gauw naar huis en naar bed voordat je een pak slaag krijgt.’ Toen marcheerden ze de straat door en riepen: ‘Doe die lichten uit! Ga naar binnen en blijf daar! Of we zullen vijftig van jullie voor een jaar naar de Slotholen brengen. Ga naar binnen! De Chef begint zijn humeur te verliezen!’ Niemand schonk enige aandacht aan hun bevelen; maar toen de schurken voorbijgingen, sloten ze zich rustig achter hen aan en volgden hen. Toen de Mannen het vuur bereikten, stond Boer Katoen daar moederziel alleen zijn handen te warmen. ‘Wie ben je, en wat denk je dat je daar aan het doen bent?’ vroeg de leider van de booswichten. Boer Katoen keek hem bedachtzaam aan. ‘Dat wilde ik net aan jou vragen,’ zei hij. ‘Dit is niet jullie land, en we moeten jullie hier niet.’