Яцек Дукай - Opowiadania

- Podczas mojego pobytu zabierali siк wіaњnie za budowк sterowcуw.

Przeczytaі podrкcznik HasWarT'wiego, potem od razu zabraі siк za Glucka.

Wy teї macie swoj№ magiк, pisaі HasWarT'wi. Czy wiesz, dlaczego їarуwka њwieci? Czy znasz schemat i zasadк budowy reaktora j№drowego? Czy potrafiіbyњ wytіumaczyж dziecku fizykк silnika spalinowego? Albo matematykк sieci komputerowej, jкzykуw maszynowych, teorii chaosu? W№tpiк. A czy w jakikolwiek sposуb przeszkadza ci to korzystaж z praktycznych zastosowaс tych Tajemnic? Czy w ogуle mowa tu o wierze? Czy wierzysz w rozpad atomu? Juї jako dziecko naciskaіeњ kontakt - i zapalaіa siк lampa. Nie uciekaіeњ z wrzaskiem. A wszak pomiкdzy naciњniкciem guzika a zapaleniem lampy miaіeњ jedynie Tajemnicк. Twoje demony zw№ siк: "elektrycznoњж", "fizyka", "chemia". Twoje czary tіumacz№ sobie nawzajem specjaliњci z uniwersytetуw; bo nie tobie, ciebie to nawet nie interesuje, nawet nie prуbujesz zrozumieж, nie ma takiej potrzeby. Lecz gdyby nagle zabrano wam tych wszystkich specjalistуw - czy przez to technika staіaby siк automatycznie magi№? Czy samo powszechne mniemanie o aktualnym braku wyjaњnienia dla typu zachodz№cych zdarzeс stanowi racjк wystarczaj№c№ dla zepchniкcia ich w dziedzinк zabobonu, przes№dуw i guseі? Nie. Їarуwka tak samo њwieciіaby zapalona przez dwoma tysi№cami lat. Niemoїnoњж dostrzeїenia bezpoњrednich zwi№zkуw przyczynowo-skutkowych nie њwiadczy o niczym, prуcz naszej ignorancji. Absurdem jest s№dziж, iї poznaіo siк juї absolutnie wszystkie reguіy rz№dz№ce њwiatem. Magia Raavy jest magi№ jedynie dla was. Dla mnie magi№ byіa technika waszego њwiata, dopуki nie przekonano mnie o racjonalnoњci leї№cych u jej podstaw zasad nauki. Fakt, їe my na Raavie nauczyliњmy siк stosowaж z korzyњci№ dla nas zasady funkcjonowania naszego њwiata przy rуwnoczesnej nieznajomoњci tych zasad - fakt ten przecieї nie oznacza, їe zasad owych w ogуle nie ma i їe brak naszym technikom racjonalnoњci. Bombк atomow№ budowaliњcie, zanim jeszcze poznaliњcie wszystkie odpowiednie prawa; czy w Projekcie Manhattan uprawiano zatem czary? Ja, mуwi№c w przenoњni, nauczк was jeџdziж samochodami, lataж samolotami, uїywaж komputerуw - dla wyjaњnienia zasad dziaіania ktуrych brak jeszcze specjalistуw. I to jest magia. Spryt zwierzкcia, ktуre nie przebiega przez autostrady; instynkt lataj№cych za trawlerami mew; przystosowanie kotуw i psуw domowych: gdzie kran, gdzie lodуwka, co oznacza dzwonek, kiedy moїna wyjњж, co siк stanie, gdy zaszczekam. Ale mieszkanie nie naleїy do nas.

W xotha sіowo "њmierж", pisaі Gluck, zobrazowane jest dwoma ideogramami, odczytywanymi sylabicznie jako Druga Nieskoсczonoњж. Chodzi tu o њmierж w znaczeniu ci№gіym. Њmierж jako natychmiastowa zmiana stanu, czyli zgon, to Zguba Ciaіa. Trzeba, byњ wiedziaі nim rozpoczniesz naukк: jкzyk jest chorob№ zakaџn№. Nie sposуb nauczyж siк mуwiж, nie ucz№c siк myњleж. Sprzedajк ci tu nie tylko mowк; sprzedajк ci caіy њwiat. W Baњni nie ma tak nieprzepuszczalnej bariery pomiкdzy їyciem a њmierci№, jaka wystкpuje na Ziemi. Tam istnieje realny kontakt z rzeczywistoњci№ eschatologiczn№. Zmarli wpіywaj№ na їycie їywych; їywi wpіywaj№ na їycie zmarіych (jest na to "їycie" sіowo w xotha: "llox"; idiom). Aktualnym kanclerzem FMK jest nieїyj№cy od ponad osiemdziesiкciu lat Baњni NorHasUNor. Wybieraj№ go na kolejne kadencje, bo dobrze sobie radzi; fakt, iї jest martwy, ma znaczenie drugorzкdne, idzie o zysk, a on im zysk zapewnia. Przytaczam ten przykіad, bo jest jest wrкcz symboliczny. Zapomnij o cmentarzach. W Baњni nie ma cmentarzy; nikt siк nie modli nad zwіokami, bo tam wiedz№, їe to tylko miкso, a zmarіy lloxis (czas teraџniejszy ci№gіy od llox; koniugacja IIIB) gdzie indziej. Procedury s№dowe Kodeksu Karnego Xoth i pochodnych dopuszczaj№ warunkowo jako dowуd w procesie oњwiadczenie zіoїone przez zmarіego. Kodeks Handlowy Xoth wymienia zmarіych wњrуd osуb prawnych kwalifikowanych jako podmioty prawa handlowego; co prawda zmarli posiadaj№ praktycznie zerow№ wiarygodnoњж kredytow№, poniewaї wіaњciwie nie da siк na nich wyegzekwowaж odpowiedzialnoњci osobistej. Z tej teї przyczyny, jak i dla moїliwoњci wywierania ogуlnego wpіywu na zmarіych, їywi wynajmuj№ spoњrуd nich - a zwykle chodzi o byіych їoіnierzy - tropicieli po Drugiej Stronie. Najem odbywa siк zazwyczaj poњrednio, na zasadzie scedy honorarium: zmarіy godzi siк wykonaж w Drugiej Stronie to a to, a pracodawca pіaci wskazanym przez najemnika czіonkom jego rodziny, ewentualnie przyjacioіom itp. Rozgrywki polityczne siкgaj№ Domуw Wiecznoњci (patrz ® Ideomapy Drugiej Strony). Inny aspekt њmierci przejawia siк w orzecznictwie s№dуw karnych Baњni. Nie istnieje kara њmierci. Praktycznie wszystkie wiкksze przestкpstwa karane s№ torturami, zarz№dzanymi podіug tzw. Ksiкgi Bуlu, gdzie wyliczono gradacyjnie wszelkie moїliwe fizyczne i psychiczne cierpienia. Owszem, w Ksiкstwie Paalu, Ingidy i Karcelnomeru, w wyniku swoistego s№du skorupkowego, moїna zostaж skazanym na њmierж, jest to jednak pojmowane wіaњnie jako forma wygnania; zabija siк bezboleњnie. W ogуle tortury uwaїane s№ za dziedzinк medycyny stosowanej. Jeњli chodzi o morderstwa, to zdecydowanie przewaїaj№ te w afekcie; po prostu nie ma sensu mordowaж dla spadku, poniewaї њmierж nie wyrugowuje zabitego z jego praw wіasnoњci; premedytowane mordy nie mog№ pozostaж nieujawnione, ani nieznany ich sprawca, poniewaї sam zamordowany w takich przypadkach domaga siк gromko sprawiedliwoњci. Oczywiњcie, jak zawsze, istniej№ kontrsposoby. Moїna zabiж takim podstкpem, z ktуrego sama ofiara aї do zgonu (a, co za tym idzie, i potem) nie bкdzie zdawaж sobie sprawy. (Kto wsypaі mi tк powoln№ truciznк do wina podczas balu rok temu? Nie do odkrycia). Moїna teї wpіyn№ж na zmarіych czarami. Istnieje dziedzina magii, nazwijmy j№ tu nekromagi№, (ktуra wszelako nie ma nic wspуlnego z nekromancj№, bo magia rezurekcyjna to zupeіnie inna para kaloszy), pozwalaj№ca podporz№dkowywaж zmarіych їywym, aї do peіnego opкtania lub dezintegracji osobowoњci; zmarli bowiem nie s№ w stanie posіugiwaж siк czarami. Szczegуіy - w raportach i pracy HasWarT'wiego.

Sprawdziі, co znaczy akronim FMK. Federacja Miast Kupieckich, wyjaњniaіa encyklopedia Baњni; FMK stanowi ichni odpowiednik Hanzy. Nadmorskie miasta zgrupowane w FMK praktycznie zmonopolizowaіy handel korszetem i zboїem pomiкdzy Ryb№ i Na Odwrуt.

Sprawdziі, co to korszet. Wydzielina jaundingуw, po zmieszaniu z glukoz№ i sacharoz№ poddawana magicznej obrуbce; systematycznie zaїywana w maіych porcjach przedіuїa їycie nawet trzykrotnie. Naduїywana prowadzi do uzaleїnienia i choroby umysіowej, korszetiliozy.

Sprawdziі, co to jaundingi. Gatunek owadуw lub skorupiakуw (brak wiarygodnych danych z pierwszej rкki) wystкpuj№cy w Rasce, Jotach Poіudnia i dorzeczu Ulgi, їywi№cy siк nartuz№ i czarnym anem, rozmnaїaj№cy siк przez nakrzyї z rzкїaczami, prawdopodobnie symbiotyczny z elfim drzewem.

Juї nie chciaіo mu siк patrzeж pod nartuzк, czarny an, nakrzyї, rzкїacze, elfie drzewo, i tк Raskк, Joty, Ulgк - przypominaіo to walkк z hydr№: za kaїd№ odpowiedzi№ odrastaj№ trzy nowe pytania. Tu trzeba jakiegoњ Herkulesa ejdetyzmu.

- Zacznijmy wiкc od жwiczeс koncentracyjnych. Stopniowo powinieneњ dojњж do takiej wprawy, by mуc skrystalizowaж swe myњli nawet niespodziewanie obudzony z gікbokiego snu.

- Jesteњ telepat№?

- Sіucham?

- W jaki inny sposуb potrafiіbyњ odrуїniж zza lustra tych utalentowanych od reszty? Po wygl№dzie?