Connie Willis - Zwarte winter

Het werd snel donker. Over een halfuur werden er misschien lampen aangestoken, maar daar kon ze niet op wachten. Het roze aan de horizon was al overgegaan in lila en het blauw boven haar hoofd was bijna paars. En het werd kouder. De wind was aangewakkerd. De plooien van haar mantel begonnen te wapperen en ze trok het kledingstuk strakker om zich heen. Ze had geen zin om een decembernacht in het bos door te brengen, met als enige gezelschap een barstende hoofdpijn en de wolven, maar als ze op de hoofdweg ging liggen kon het evengoed een eeuwigheid duren voor er iemand passeerde.

Ze kon in de richting van Oxford gaan lopen, maar daar zou ze nooit aankomen voor het stikdonker was. Kon ze maar een dorpje vinden, dan zou ze daar de nacht kunnen doorbrengen en later op zoek gaan naar Skendgate. Ze keek terug over het karrespoor en hoopte tussen de bomen een licht of de rook van een haardvuur te zien, maar er was helemaal niets. Ze begon te klappertanden.

En de klokken begonnen te luiden. Eerst die van Carfax, met een vertrouwde klank, ook al was die klok sinds 1300 minstens drie keer opnieuw gegoten. Daarna, nog voordat de eerste slag was weggestorven, begonnen de andere kerken, alsof ze hadden gewacht op een teken van Oxford. Dit was natuurlijk de vespers, de oproep voor de mensen om het werk in de velden te staken en naar de avondmis te komen.

En voor haar was het een teken waar de dorpen lagen. Hoewel het gelui bijna synchroon klonk, kon ze toch elke klok afzonderlijk horen, van de verste alleen de laatste, zwaardere echo. Daar, achter die rij bomen, en daar, en daar. De koeien waren op weg naar een dorpje dat achter een lage heuvelrij moest liggen. De dieren begonnen sneller te lopen toen ze de klok hoorden.

Bijna pal voor haar neus lagen twee dorpen, een aan de andere kant van de hoofdweg en het andere verderop, naast het door bomen omzoomde stroompje. Skendgate, het dorp van mevrouw Montoya, lag precies waar ze had gedacht, slechts drie kilometer verderop achter een lage heuvel waar het bevroren karrespoor naartoe liep.

Kivrin vouwde haar handen. ‘Ik heb net ontdekt waar het dorp is,’ zei ze, terwijl ze zich afvroeg of het klokgelui ook in haar Domesday Book opgenomen zou worden. ‘Het ligt aan dit pad. Ik ga nu de kar verslepen en loop dan naar het dorp voordat het helemaal donker is.’

Een van de kerken moest ver in zuidwestelijke richting staan, want ze kon de klok nauwelijks horen. Was dit de klok die ze eerder had gehoord? En zo ja, waarom hadden ze die dan geluid? Misschien had meneer Dunworthy gelijk en was het voor een begrafenis. ‘Ik maak het heel goed, meneer Dunworthy,’ zei ze in haar handen. ‘Maakt u zich om mij geen zorgen. Ik ben hier al ruim een uur en er is me niets overkomen.’

Het gelui hield langzaam op, ook nu onder leiding van Oxford. Toch scheen het alsof de klok van Carfax het langst van allemaal te horen bleef. De hemel werd paarsblauw en in het zuidoosten was een ster te zien. Kivrin hield haar handen nog tegen elkaar. ‘Het is hier heel mooi.’

Ik ben er, meneer Dunworthy. En min of meer op de goede plek. Ik bevind me niet op de weg tussen Oxford en Bath zelf, maar op een zijweg daarvan ongeveer vijfhonderd meter naar het zuiden. Ik kan Oxford zien liggen, zo’n vijftien kilometer verderop.

Ik weet niet precies hoe laat ik overging, maar als het rond het middaguur was, dan is er een verschuiving van ongeveer vier uur geweest. Het is het goede jaargetijde. De meeste bladeren zijn van de bomen gevallen, maar nog niet vergaan, en ongeveer een derde van de akkers is pas omgeploegd. Een exacte tijdbepaling is onmogelijk voordat ik in het dorp ben en iemand kan vragen welke dag het is. Waarschijnlijk weet u beter waar ik ben dan ikzelf, althans als u de lokalisatie hebt afgerond.

Ik weet zeker dat ik in de goede eeuw ben. Ik sta op een lage heuvel en kan de akkers zien liggen. Het zijn de typisch middeleeuwse smalle velden, met ronde uiteinden waar de ossen omkeren. De weilanden zijn afgebakend met hagen, ongeveer een derde daarvan zijn Saksische hagen, de rest is Normandische meidoorn. Die verhouding is voor 1300 berekend op vijfentwintig tot vijfenzeventig procent, maar dat is gebaseerd op Suffolk, dat meer naar het oosten ligt.

In het zuiden en westen zie ik een groot bos, misschien Wychwood Forest, dat grotendeels uit loofbomen bestaat. In het oosten stroomt de Theems. Ik meen zelfs Londen te zien, hoewel dat onmogelijk is. In 1320 zou Londen immers meer dan vijfenzeventig kilometer hiervandaan liggen in plaats van vijfendertig. Toch ben ik er bijna van overtuigd. Ik kan in elk geval de stadsmuren van Oxford en Carfax Tower zien.

Het is hier heel mooi. Je hebt niet het idee dat er zevenhonderd jaar verschil met je eigen tijd is. Oxford ligt op loopafstand en ik geloof werkelijk dat ik deze heuvel maar af hoef te gaan om u allemaal in het lab van Brasenose terug te vinden: Badri, die ingespannen naar de beeldschermen kijkt, mevrouw Montoya, die zo snel mogelijk terug wil naar haar opgraving, en ook u, meneer Dunworthy, heen en weer lopend als een moederkloek. Het is net alsof ik helemaal niet ver bij u vandaan ben.

Badri’s hand gleed langs zijn gezicht naar beneden en zijn val werd even gestuit doordat zijn elleboog het paneel raakte. Dunworthy keek gespannen naar de monitor, bang dat hij een van de toetsen had ingedrukt en de resultaten had veranderd. Badri zakte op de vloer in elkaar.

Latimer en Gilchrist probeerden evenmin hem op te vangen. Latimer scheen niet eens te beseffen dat er iets aan de hand was. Mary stak meteen haar hand uit, maar ze stond achter de andere twee en kreeg alleen Badri’s mouw te pakken. Ze knielde onmiddellijk bij hem neer, legde hem languit op zijn rug en pakte haar oortelefoon.

Ze rommelde in haar boodschappentas, haalde er een pieper uit en hield een van de knoppen vijf seconden ingedrukt. ‘Badri?’ vroeg ze luid. Dunworthy besefte nu pas dat het doodstil was in het laboratorium. Gilchrist had zich niet verroerd sinds Badri was gevallen. Hij had een woedende uitdrukking op zijn gezicht. Ik kan u verzekeren dat we overal rekening mee hebben gehouden . Op dit noodgeval had hij blijkbaar niet gerekend.

Mary liet de knop los en schudde Badri voorzichtig heen en weer aan zijn schouders. Hij reageerde niet. Ze duwde zijn hoofd ver naar achteren en hield haar oor bijna in zijn geopende mond terwijl ze naar zijn borst keek. Hij ademde nog. Dunworthy zag zijn borstkas op en neer gaan. Mary had het ook gezien. Ze tilde meteen haar hoofd op en drukte de knop van de pieper weer in. Ze legde twee vingers tegen Badri’s hals en wachtte schijnbaar eindeloos voordat ze de pieper naar haar mond bracht.

‘We zijn in Brasenose, in het geschiedenislab,’ zei ze in het apparaat. ‘Twee minuten over vijf. Collaps. Syncope. Geen aanwijzingen voor een attaque.’ Ze liet de zendknop los en trok Badri’s oogleden omhoog.

‘Syncope?’ zei Gilchrist. ‘Wat is dat? Wat is er gebeurd?’

Ze wierp hem een geërgerde blik toe. ‘Hij is flauwgevallen.’ Ze keek naar Dunworthy. ‘Geef me mijn monitor eens. Hij zit in de tas.’

Ze had de boodschappentas omgegooid bij het zoeken naar de pieper. Dunworthy schoof de grote en kleine pakjes opzij en vond een doosje van hard plastic dat ongeveer de juiste afmetingen leek te hebben. Hij maakte het open. Er zaten knalbonbons in, verpakt in rode en groene folie. Hij stopte het terug in de tas.

Mary was bezig het overhemd van Badri open te maken. ‘Schiet op, ik heb niet de hele dag de tijd.’

‘Ik kan hem niet…’

Ze griste de tas uit zijn handen en deed hem open. De bonbons rolden alle kanten uit. De sjaal gleed uit zijn verpakking. Mary pakte haar handtas, ritste die open en haalde er een groot plat kistje uit. Ze pakte een meetband, die ze om Badri’s pols bevestigde. Daarna keek ze op de kleine monitor om de bloeddruk af te lezen.