Connie Willis - Zwarte winter

‘Wanneer was wat?’ herhaalde Dunworthy.

Badri drukte een hand tegen zijn voorhoofd. ‘Er is iets mis,’ zei hij.

‘Wat dan?’ riep Dunworthy. ‘Is het de tijdverschuiving?’

‘Verschuiving?’ Badri stond zo hevig te rillen dat hij het woord nauwelijks kon uitspreken.

‘Badri,’ zei Mary. ‘Gaat het wel met je?’

Badri kreeg weer die vreemde, verstrooide uitdrukking, alsof hij over het antwoord moest nadenken.

‘Nee,’ zei hij, en viel voorover op het bedieningspaneel.

Ze hoorde de klok terwijl ze doorkwam. Het was een ijl en metalen geluid, net als de ingeblikte muziek die ze met de kerstdagen in de High speelden. Het lab was zogenaamd geluiddicht, maar telkens als er iemand de wachtkamer binnenkwam kon ze toch het vage, spookachtige geluid van kerstliedjes horen.

Eerst was dokter Ahrens gekomen en daarna meneer Dunworthy, en telkens had Kivrin stellig gedacht dat ze haar toch niet zouden laten gaan. De dokter had het in het ziekenhuis al bijna afgezegd, toen Kivrin een enorme rode blaar op haar arm kreeg nadat ze tegen virussen was ingeënt. ‘Jij gaat nergens heen zolang die zwelling niet verdwijnt,’ had dokter Ahrens gezegd. Kivrin moest in het ziekenhuis blijven. Kivrin had nog steeds last van jeuk, maar dat verzweeg ze omdat ze niet wilde dat dokter Ahrens iets zei tegen meneer Dunworthy, die toch al zoveel drukte maakte sinds hij had gehoord dat ze zou gaan.

Ik heb twee jaar geleden tegen hem gezegd dat ik wilde gaan, dacht Kivrin. Twee jaar geleden, en toen ze hem gisteren haar kleding liet zien probeerde hij haar nog steeds om te praten.

‘Het bevalt me niets zoals Middeleeuwen het aanpakt,’ had hij gezegd. ‘En zelfs met alle nodige voorzorgen ben ik van mening dat een jonge vrouw in haar eentje niets in de middeleeuwen heeft te zoeken.’

‘Daar is aan gedacht,’ had ze geantwoord. ‘Ik ben Isabel de Beauvrier, de dochter van Gilbert de Beauvrier, een edelman die van 1276 tot 1332 in East Riding leefde.’

‘En wat deed de dochter van een edelman uit Yorkshire helemaal alleen op de weg van Oxford naar Bath?’

‘Ik was niet alleen. Met al mijn lijfknechten was ik op weg om mijn broer op te halen, die ziek lag in het klooster van Evesham, toen we door struikrovers werden overvallen.’

‘Door struikrovers.’ Hij knipperde met zijn ogen en keek haar aan.

‘U hebt me zelf op het idee gebracht. U zei dat jonge vrouwen in de middeleeuwen nooit alleen op reis gingen, dat ze altijd iemand bij zich hadden. Daarom had ik de bedienden bij me, maar die sloegen op de vlucht toen we werden aangevallen en de struikrovers gingen ervandoor met de paarden en al mijn bezittingen. Gilchrist vindt het een geloofwaardig verhaal. Hij zei dat er een grote kans was…’

‘Het is geloofwaardig omdat het in de middeleeuwen wemelde van de moordenaars en dieven.’

‘Dat weet ik wel,’ zei ze ongeduldig, ‘en je had ook ziekteverwekkers en roofridders en andere gevaarlijke types. Waren er in de middeleeuwen eigenlijk wel aardige mensen?’

‘Die hadden het te druk met het verbranden van heksen.’

Kivrin was op een ander onderwerp overgestapt. ‘Ik wilde u mijn kleding laten zien.’ Ze draaide zich langzaam om, zodat hij haar blauwe kleed en witte gevoerde mantel kon bekijken. ‘Voordat ik wegga doe ik mijn haar los.’

‘Het is niet verstandig om iets wits te dragen als je naar de middeleeuwen gaat,’ had hij gezegd. ‘Dat wordt toch maar smerig.’

Vanmorgen was het al niet veel beter geweest. Hij had door de observatiekamer heen en weer gelopen, zenuwachtig als een aanstaande vader. De hele ochtend was ze bang geweest dat hij overal toch nog een stokje voor zou steken.

Het vertrek was telkens weer uitgesteld. Gilchrist vond het nodig nog eens helemaal uit te leggen hoe de recorder werkte, net of ze een eerstejaars was. Niemand had het geringste vertrouwen in haar, misschien met uitzondering van Badri, maar zelfs die had haar gek gemaakt met zijn eindeloze metingen. Eén keer had hij zelfs een hele reeks coördinaten gewist en daarna opnieuw ingevoerd.

Pas na een eeuwigheid mocht ze dan haar positie innemen, maar het was nog veel vervelender om met haar ogen dicht te moeten blijven liggen zonder te weten wat er gebeurde. Latimer zei tegen Gilchrist dat hij zich afvroeg of ‘Isabel’ wel een goede spelling van haar naam was, alsof er ooit een middeleeuwer was geweest die zich om spelling bekommerde. Montoya kwam bij haar staan en zei dat ze Skendgate kon herkennen aan de fresco’s van het Laatste Oordeel in de kerk, iets wat ze zeker al tien keer had verteld.

Daarna was er iemand anders gekomen. Ze dacht dat het Badri was, want hij was de enige die haar geen instructies gaf. Hij had haar arm iets dichter bij haar lichaam gelegd en haar kleed rechtgetrokken. De vloer was hard en ze voelde iets in haar zij steken, net onder haar ribben. Gilchrist zei iets en ze hoorde de klok weer.

Schiet alsjeblieft op, dacht Kivrin. Wie weet had dokter Ahrens ineens besloten dat ze nog een injectie nodig had, of was Dunworthy naar de decaan gerend om de faculteit ertoe te bewegen de veertiende eeuw toch weer tot verboden gebied te verklaren.

Wie het ook was, de deur bleef enige tijd open. Ze hoorde de klokken, maar ze kon de melodie niet herkennen. Het was een traag en aanhoudend klokgelui en ineens dacht Kivrin: ik ben er.

Ze lag op haar linkerzij, met haar benen half over elkaar alsof de rovers haar tegen de grond hadden gesmeten. Ze hield een arm nog voor haar gezicht om de slag af te weren die haar een hoofdwond had opgeleverd. Daardoor zou ze haar ogen kunnen openen zonder dat iemand het zag, maar dat deed ze nog niet. Ze bleef stil liggen en luisterde gespannen.

Behalve de klok was er helemaal niets te horen. In de veertiende eeuw zou ze hier langs de weg in elk geval vogels en eekhoorns moeten horen. Waarschijnlijk waren die geschrokken van haar plotselinge verschijning of van de gloed van het net, waarvan de ijskristallen nog een paar minuten in de lucht bleven zweven.

Eindelijk hoorde ze een vogel kwetteren en nog een. In het struikgewas ritselde iets, een veertiende-eeuwse eekhoorn of bosmuis. Een nog zwakker geluid kwam vermoedelijk van de takken boven haar hoofd, hoewel ze helemaal geen wind in haar gezicht voelde. En boven alles uit, van heel ver weg, klonk het vage gelui van de klok.

Ze vroeg zich af waarom de klok werd geluid. Het kon net zo goed voor de ochtend- als voor de avondmis zijn. Badri had gezegd dat hij niet kon voorspellen hoeveel verschuiving er zou optreden. Hij had het vertrek willen uitstellen om een nauwkeuriger berekening te kunnen maken, maar volgens Gilchrist gaf de kansberekening een gemiddelde verschuiving van 6,4 uur aan.

Ze wist niet hoe laat ze weg was gestuurd. Ze was om kwart voor elf naar het lab gegaan — Montoya stond op haar horloge te kijken en daarom had ze gevraagd hoe laat het was — maar ze had geen idee hoeveel tijd er sindsdien was verstreken. Naar haar idee had het uren geduurd.

Volgens schema had ze om twaalf uur moeten vertrekken. Als dat het geval was geweest, en als Gilchrist gelijk had met zijn verwachting, dan zou het nu zes uur in de avond moeten zijn. Dat was al te laat voor de vesper. En als het toch voor de vesper was, waarom bleef de klok dan maar doorgaan?

Het kon voor een mis zijn, voor een begrafenis of een bruiloft. In de middeleeuwen had er altijd wel ergens een klok geluid, als waarschuwing tegen vreemde legers of bij brand, om een verdwaald kind te helpen het dorp terug te vinden, zelfs om een naderend onweer af te wenden. Bijna alles was mogelijk.

Meneer Dunworthy zou natuurlijk denken dat het voor een sterfgeval was. ‘De gemiddelde levensverwachting in 1300 was achtendertig jaar,’ had hij gezegd toen ze hem voor het eerst vertelde dat ze naar de middeleeuwen wilde. ‘En dat haalde je alleen als je cholera, pokken en bloedvergiftiging overleefde, geen bedorven vlees of besmet water gebruikte en niet door een paard werd vertrapt. Of als heks op de brandstapel eindigde.’