Connie Willis - Zwarte winter

Het pad was nauwelijks breed genoeg voor een kar, hoewel er duidelijk een spoor was uitgesleten. Diepe groeven waren gevuld met bladeren en hier en daar stond een plas zwart water, aan de rand van de weg bedekt met een ijslaagje.

Kivrin stond in een klein dal. Aan weerskanten liep de weg licht omhoog. Ze keek naar wat ze dacht dat het noorden moest zijn en zag dat de bomen maar tot halverwege de heuvel groeiden. Ze draaide zich om naar het bos. Ze kon nog net een glimp van de blauwe kap onderscheiden, maar niemand anders zou daar erg in hebben. Naar beide kanten verdween de weg weer in het bos. Dit smalle punt was een perfecte plek voor moordenaars en struikrovers.

Precies wat ze nodig had om haar verhaal geloofwaardig te maken, alleen zouden haastig passerende reizigers de kar helemaal niet opmerken. En als ze de kleine blauwe hoek toch zagen, zouden ze alleen maar denken dat het struikrovers waren en hun paarden tot grotere spoed manen.

Kivrin bedacht ineens dat ze er hier tussen de bomen zelf eerder uitzag als een struikrover dan als een onschuldige maagd die een klap op haar hoofd had gekregen.

Ze liep de weg op en drukte een hand tegen haar slaap. ‘O holpen me, for I am ful sore in drede!’ riep ze.

Haar vertaalcomputer zette haar woorden automatisch om in vloeiend Middelengels, maar Dunworthy had erop gestaan dat ze een paar zinnen uit haar hoofd zou leren. Samen met Latimer had ze gisteren de hele middag haar uitspraak zitten oefenen.

‘Holpen me, for I haf been y-robbed by fel thefes ,’ zei ze.

Ze zou op de weg kunnen gaan liggen, maar van deze plek kon ze zien dat de zon al ver in het westen stond en daarom kon ze het beste meteen naar de top van de heuvel lopen. Maar eerst moest ze deze plaats duidelijk markeren.

Aan de wilgen langs de weg was niets opvallends te zien. Er lagen ook geen stenen in het ruige struikgewas langs de kant. Tenslotte ging ze terug het bos in, waarbij ze telkens met haar mantel en haar achter takken bleef haken, pakte het met koper beslagen kistje dat naar een origineel in het Ashmolean Museum was gemaakt en nam dat mee terug naar de weg.

Het was niet volmaakt, want een voorbijganger zou het makkelijk mee kunnen nemen, maar ze ging toch niet verder dan de top van de heuvel. Ook als ze een dorp zag liggen, zou ze eerst teruggaan om de plaats van het rendez-vous duidelijk aan te geven. Voorlopig zou er toch wel niemand voorbijkomen. De diepe karresporen zaten vol met bladeren en het ijs op de zwarte poelen was nog gaaf. Er was hier misschien al een week niemand geweest.

Ze verstopte het kistje onder wat onkruid en begon de helling op te lopen. Afgezien van die laagste plek vol ijzige modder was de weg vlakker dan Kivrin had verwacht. Ondanks de verlaten aanblik moesten hier heel wat reizigers met paarden zijn gepasseerd.

Het was geen steile heuvel, maar al na een paar passen voelde Kivrin de vermoeidheid toeslaan. Haar hoofd begon weer te bonzen. Ze hoopte dat de overgangsverschijnselen niet nog erger zouden worden, want ze kon nu al zien dat ze niet in de buurt van een dorp was. Of misschien was dat maar een illusie. Ze had nog geen exacte tijdsbepaling kunnen doen en aan dit pad en bos was niet te zien dat ze zich echt in het jaar 1320 bevond.

Het enige teken van menselijke beschaving werd gevormd door de karresporen, maar ook de uitvinding van het wiel en het ontbreken van verharde wegen waren op zichzelf geen aanwijzingen; zulke paden kon je nu nog in de buurt van Oxford vinden, met liefde door Monumentenzorg in stand gehouden om Japanse en Amerikaanse toeristen een plezier te doen.

Misschien was ze helemaal niet naar een andere tijd gegaan en zou ze aan de andere kant van de heuvel de snelweg zien liggen, of de plaats waar Montoya haar opgravingen deed, of een raketinstallatie. Als ik door een fiets of auto word aangereden weet ik tenminste in welke eeuw ik zit, dacht ze, maar voor alle zekerheid ging ze toch maar in de berm lopen. Maar als ze niet in een andere tijd was, waarom had ze dan die vervelende hoofdpijn en een loodzwaar gevoel in haar benen?

Ze kwam boven aan de heuvel en bleef buiten adem staan. Ze had niet in de berm hoeven te blijven. Hier was nog nooit een auto voorbijgekomen en evenmin een door een paard getrokken koets. Ze was inderdaad in een niemandsland terechtgekomen. Op de heuvel groeiden geen bomen en ze kon kilometers in het rond kijken. Het bos waaruit ze kwam liep tot halverwege de heuvel en strekte zich nog heel ver naar het zuiden en westen uit. Nog een geluk dat ze niet dieper in het woud was beland, dan zou ze werkelijk hopeloos zijn verdwaald.

Ver in het oosten zag ze nog meer bomen, langs een rivier waarvan ze af en toe een zilverblauwe glinstering opving, misschien de Theems of de Cherwell. Het hele landschap was trouwens bezaaid met grotere of kleinere boomgroepen, veel meer dan ze zich ooit had kunnen voorstellen. Het Domesday Book van 1086 bestempelde slechts vijftien procent van het grondgebied als bos, een aandeel dat volgens historici in de veertiende eeuw door intensiever grondgebruik en nieuwe nederzettingen tot twaalf kon zijn gedaald. In werkelijkheid was het bosland veel uitgebreider geweest. Letterlijk overal waren bomen te zien.

Kivrin zag nergens een dorp. De kale boomtakken staken grijs en zwart af tegen de late lucht en ze zou op zijn minst een kerktoren of een groot landgoed moeten kunnen zien, maar niets wees op menselijke bewoning.

Toch moesten er mensen in de buurt zijn, want ze herkende de smalle stroken waarin middeleeuwers hun akkers verdeelden om de grond te bewerken. Ook de schapen konden in de middeleeuwen thuishoren, al was er nergens een herder te zien. Ver naar het oosten bespeurde ze een vierkante grijze vlek, dat moest Oxford zijn. Ze kneep met haar ogen en meende de stadswallen en de stompe vorm van Carfax Tower te zien, maar in het schemerlicht kon ze nergens de spitsen van de St. Frideswide of de Osney onderscheiden.

De avond begon inderdaad te vallen. De hemel boven haar hoofd was lichtblauw en lila, met een roze streep in het westen, en in de paar minuten die ze daar stond was het merkbaar donkerder geworden.

Kivrin sloeg een kruis en vouwde haar handen in gebed, met haar vingers dicht bij haar gezicht. ‘Ik ben er, meneer Dunworthy. En min of meer op de goede plek. Ik bevind me niet op de weg tussen Oxford en Bath zelf, maar op een zijweg daarvan ongeveer vijfhonderd meter naar het zuiden. Ik kan Oxford zien liggen, zo’n vijftien kilometer verderop.’

Ze legde vast welk jaargetijde en hoe laat het was en beschreef de omgeving. Daarna drukte ze haar gezicht tegen haar handen. Ze zou nu moeten vertellen wat ze van plan was, maar ze had geen plan. In het glooiende landschap ten westen van Oxford zouden wel tien dorpen moeten liggen, maar daar was niets van te zien. Er waren alleen de bewerkte akkers en de weg.

Het karrepad was uitgestorven. Aan de voet van de heuvel verdween het onmiddellijk in een ander klein bos. Vijfhonderd meter verderop zag ze de hoofdweg waar ze eigenlijk gedropt had moeten worden, breed en vlak en lichtgroen. Ook daarop was geen mens te zien.

Aan haar linkerhand, ongeveer halverwege de vlakte die tussen haar en Oxford lag, zag ze iets bewegen. Het was een stel koeien, op weg naar een grote groep bomen waarachter huizen moesten schuilgaan. Het was niet het dorp waar ze van Montoya naar moest zoeken, Skendgate lag ten zuiden van de weg.

Tenzij ze helemaal op een verkeerde plaats was beland, maar dat was niet zo. Die stad in het oosten was beslist Oxford, en de bochtige Theems stroomde in zuidelijke richting naar een bruingrijze vlek die Londen moest zijn, maar dat vertelde haar allemaal nog niet waar Skendgate lag. Het kon ergens tussen deze heuvel en de hoofdweg liggen, net buiten haar gezichtsveld, of de andere kant op, aan een ander karrespoor. Ze had geen tijd om te gaan ronddwalen.