Яцек Дукай - Zbiór opowiadań Afryka Medjugorje Iacte Baśń 2

- Bкdziesz polowaі.

Podszedі mnie N'Goto jak dziecko. Bo i jak dziecko pochіoniкty byіem sw№ now№ zabawk№. Zdejmujк celownik, wciskam do Goernera i skіadam broс w masywny skrzep czerni jednym ruchem; wstajк. On patrzy na cuda i nic nie mуwi. Teї stoi w cieniu; tylko biaіka jego oczu bielej№ nieruchomo, nie uњmiecha siк. Och, powinienem, powinienem byі odejњж, nie czekaж.

- Twoje odzienie... to trupa.

W rzeczy samej, mam na sobie spodnie albinosa, uciкte powyїej kolan - bo i tak za krуtkie - brutalnie pozbawion№ rкkawуw, czarn№, wielosprz№czkow№ i wielokieszenn№ jego kurtkк, teraz coњ na ksztaіt niezapinalnej kamizelki, oraz przewi№zan№ na gіowie czerwon№ chustк, przyciкt№ z Ivanowego T-shirta. Buty nosiі byі o parк numerуw za maіe, jak na moje nogi. A szkoda - tak naprawdк doskwiera mi jedynie їar rozpalonego piasku pod stopami. Kamizelka siк przydaje z uwagi na kieszenie: trzymam w nich wszystkie pozostaіe po zmartwychwstaсcu drobiazgi, wі№cznie z owym wibracyjnym dotykowym noїem-skalpelem. Spodnie - w hoіdzie przyzwyczajeniom kultury przyszіoњci. Chusta chroni przed udarem. Ale choж to zaledwie trzy kawaіki materiaіu - dla N'Goto jestem juї ubrany; jestem juї bardziej aniїeli jego bratem krwi - Europejczykiem; biaіym; obcym.

- Wiedziaіeњ, їe nie zostanк.

- Co zrobiіeњ ze zwіokami?

- On oїyі i zabraі go jego bуg.

- Naprawdк? Szkoda, їe tego nie widziaіem.

- Powiedz Maіemu Ptakowi...

- To twoja їona.

- Nie chcк jej sprawiaж przykroњci.

- Chcesz, chcesz.

- Nie odchodzк, by od was odejњж. Odchodzк, by gdzieњ dotrzeж.

- Wiem.

Nie zgікbiam, co takiego wydaje mu siк, їe wie. Zaczyna mnie dr№їyж jakieњ niejasne podejrzenie. Coњ nazbyt spokojnie ze mn№ rozmawia. Nie pyta, nie przekonuje. Jakby go w istocie maіo obeszіa moja decyzja. Dok№d? Dlaczego? Co z Maіym Ptakiem? Co ze skrytobуjc№? Ale on mуwi o czymњ innym, kr№їy dookoіa tematu, rzuca niepowi№zane uwagi. To do niego tak niepodobne, їe aї niepokoj№ce. Gdybym go nie znaі, pos№dziіbym go o jakiњ ciemny spisek. A їe go wіaњnie znam...

- Nie, N'Goto; nie pуjdziesz ze mn№.

Teraz - teraz uњmiecha siк.

- Czy to przepowiednia?

- Tam, dok№d idк...

- Tak?

- To tylko moja droga.

Podchodzi bliїej, gікbiej zanurza siк w cieс. Przysiada na piкtach; przysiadam i ja, odkіadam Goernera. Patrzy w dуі, wodzi palcem w pyle. Przypominam sobie - wbrew woli - nasze wieczorne rozmowy, po ucieczce z niewolniczego statku, w drodze do wioski N'Goto. Zbyt wiele mi powiedziaі. Zbyt wielk№ czкњж mojej pamiкci stanowi pamiкж sіуw przez niego wypowiedzianych. To uzaleїnia.

- Shetozah, Shetozah... ja wiem, їe nigdy ciк nie zrozumiem. Ja wiem, їe nie wiem wielu, wielu rzeczy. Jedno mi powiedz: czy nadal oddaіbyњ mi swoj№ assegai?

Nie naleїy rozumieж tego pytania dosіownie. On nawet nie o zaufanie pyta. Jedynie dwa pierwsze sіowa s№ waїne. On pyta o zmianк. Czy nadal?

- Tak.

- Ha-ah!

Џle, џle to rozgrywam. Wystarczyіoby jedno kіamstwo.

Podnosi wzrok.

- Dіugo rozmawialiњcie w obcym jкzyku. Duїo ci powiedziaі.

- Podsіuchiwaіa.

- Nie powinna, ukarz j№.

- Nie zmieniк swej decyzji, nie zawrуcк.

- Nie proszк ciк o to. Jeњli musisz, to musisz.

Tego zwrotu nauczyі siк ode mnie. W ogуle wiele siк ode mnie nauczyі.

- Powiedziaі mi o moїliwoњci powrotu. O miejscu, w ktуrym niemoїliwe jest moїliwe. A ja chcк wrуciж. Zawsze chciaіem.

- Wierzysz mu?

- Nie. Ale nie mogк nie iњж.

- Tak.

Znowu rysunek w pyle.

- Teraz, Shetozah, poznaj moje postanowienie. Pуjdк z tob№.

- Na litoњж bosk№, dlaczego?

- Bo chcк. Bo њni mi siк coraz czкњciej nasza wкdrуwka. Bo wioska jest taka maіa a њwiat taki wielki. A teraz poznaj postanowienie twojej їony. Pуjdzie z tob№.

- N'Goto, ja ciк proszк...

- Nie moїesz mnie o takie rzeczy prosiж. Nie moїesz o takie rzeczy prosiж їony. Nigdy by ciк juї nie zobaczyіa, prawda?

- Ty nie jesteњ moj№ їon№.

Wyszczerza siк w jeszcze szerszym uњmiechu.

- Jestem twoim bratem krwi.

- A co na to powiedziaі M'Banu? Pozwoliі ci?

- Nie pytaіem, wiкc nie zdoіaі mi zabroniж.

- Nie zwiкkszasz w ten sposуb swoich szans na sukcesjк.

- Gdy bкdк chciaі, przejmк wіadzк i tak.

Jakieї on moїe mieж skrupuіy przed wyrїniкciem w pieс rodzeсstwa, і№cznie z mіodszym bratem panuj№cym? Їadnych. To tradycja. Kiedy umrze M'Banu...

- Ryzykujesz. Dlaczego?

Nie s№ zbyt mocni w analizowaniu motywуw swych dziaіaс. Logika nie zajmuje tu pierwszego miejsca. W istocie ktуreњ z ostatnich. Liczy siк impuls, wraїenie, chкж przelotna, nawet senny majak, szamaсska interpretacja jakiegoњ przywidzenia, imperatyw metafizyczny. N'Goto zapewne podj№і owo niezіomne postanowienie w uіamku sekundy po otrzymaniu wiadomoњci od Maіego Ptaka - bo taki byі pierwszy jego odruch. To wystarcza.

Wstaje, wycofuje siк ku њwiatіu, skrкca za zaіom. Ja za nim, z Goernerem w rкce. A tam, za zaіomem, czeka Maіy Ptak. Podnosi siк na nasz widok, dџwiga ciкїko upakowany toboіek; uњmiecha siк. Obok leїy czarno-biaіa, podіuїna tarcza N'Goto z twardo naci№gniкtej skуry, z przymocowanymi pod ni№ dwiema assegai. Oni to wszystko zaplanowali; najpierw N'Goto, potem doі№czyіa siк ona. Szlag by to trafiі. Z nimi obojgiem mam siк wlec do Vanarish, do ujњcia Kongo?

...A wіaњciwie - dlaczegуїby nie? Dlaczegуїby nie? S№ jakieњ konkretne powody? Nie ma. Їe najprawdopodobniej zgin№ w trakcie tej szaleсczej wкdrуwki? Ja rуwnieї, ja rуwnieї. Skorom trafiі do њwiata obікdu, wariactwem byіoby kierowaж siк w nim logik№.

Machniкcie rкk№: poddajк siк. - No to idziemy.

Maіy Ptak jakby wzdycha. Odwracam siк na pуіnoc. N'Goto uderza stop№ w piach, podryguj№ wokуі jego іydki krowie ogony zasіug, potrz№sa gіow№, rozradowany podwуjnie, za siebie i sw№ cуrkк; jeszcze coњ cicho mуwi, ale mnie dobiega tylko szeleszcz№cy podszept jego sіуw:

- Afryka...

Rуwnieї tego sіowa go nauczyіem; zrozumiaі je, jak chciaі zrozumieж. Teraz zna imiк swego bуstwa.

Wstкpuj№c na powrуt z jasnoњci w mrok, stawiam pierwszy krok na mej licz№cej dwa i pуі tysi№ca kilometrуw drodze.

7

L'Afrique noir. Oni obcy. Tylko udajк, їe ich rozumiem. Moja їona przecieї tak naprawdк nie jest moj№ їon№; to kilkunastoletnia czarna dzikuska, ktуra dzieliіa ze mn№ chatк i іoїe, bo tak wypadaіo, bo nie mogіem odmуwiж N'Goto - lecz wcale przez to nie mniej obca od innych. Teї wymуwiж nie potrafi mego imienia, nazwiska. Teї pojкcia nie ma, o czym pomyњlк, a o czym nie pomyњlк w danej sytuacji. Teї nie zna nawet uіamka mych wspomnieс. Teї tylko udaje, їe mnie rozumie. To dziecko. Jej oddanie i przywi№zanie nie mieњci siк w skali znanych mi uczuж. Jest w nim coњ zwierzкcego. Przeraїa mnie i napawa wstrкtem. Oddaіaby za mnie їycie; wiem. To nieludzkie. Uњmiecha siк, gdy siк na ni№ ogl№dam. Idzie teraz dziesiкж krokуw za nami, dџwiga w krowiej skуrze nasze zapasy wody i prowiantu i inne drobiazgi, o ktуrych nie pomyњlaіem. Za ni№ dіugi cieс. Cieс N'Goto posiada ksztaіt litery T: tarczк z assegai niesie oparte ponad gіow№, w ten sposуb bezpieczny od promieni szalonego Sіoсca. Ja tuї obok, z Goernerem przewieszonym przez ramiк na elastycznej taњmie, ktуra rozwija siк z dwуch otworуw po obu stronach uchwytu w kospusie czarnego karabinu; odkryіem rуwnieї funkcje tych rуїnokolorowych przyciskуw umieszczonych w jego boku: zmieniaj№ ogieс na pojedynczy, ci№gіy oraz seriк trzech pociskуw. Goerner coraz ciкїszy. Pot spіywa mi pod kamizelk№; przepocona jest i chusta na gіowie. Pali mnie ziemia w podeszwy stуp. Nieskoсczonoњж przed nami, nieskoсczonoњж do przejњcia na piechotк. Na zachуd, na pуіnocny zachуd. A N'Goto wci№ї niezmкczony. Przeklinam m№ zgodк na ich przyі№czenie siк. To do mnie dostosowuj№ tempo marszu. Pewnie biegliby truchtem. No i z czego, z czego ten N'Goto tak siк cieszy? Niech to szlag! Biaіy; poњmiewisko. To ich kontynent. Nawet Allah nie ma tu wstкpu. Arabscy kupcy, handlarze i іowcy niewolnikуw nie zapuszczaj№ siк poza pуіnocne pustynie, niїej Zanzibaru ledwo odwaї№ siк postawiж nogк na brzegu. Suіtan Omanu nie wystawia nosa poza sw№ wyspк. La ilaha illa'llah Muhammadun rasulu'llah, ale Bуg Afryki ma czarn№ skуrк, dzikoњж w oczach i wypije w ekstazie ciepі№ krew z jeszcze bij№cego twego serca, jeњli tylko okaїesz mu sіaboњж. N'Goto to rozumie. Ludzie dwudziestego pierwszego wieku, wychowywani w poszanowaniu innoњci i pewni istnienia choжby tej ziemskiej aproksymacji sprawiedliwoњci, zatracili ow№ wiedzк, zbanalizowali odwieczne prawo: їycie to walka. Afryka ci przypomni, wкdrowcze. Afryka ciк nauczy. Wypali ci promieniami okrutnego Sіoсca w myњli: jeњli nie zabijesz tej antylopy, umrzesz z gіodu. Jeњli nie pobiegniesz odrobinк szybciej, lew ciк dopadnie. Afryka to drapieїnik. Widzisz czarne krucyfiksy sкpуw na niebie? Sіyszysz bіagalne modіy hien? Dotknij gor№cej ziemi. Posmakuj wiatru. Krzyknij w jasn№ przestrzeс! Wiesz, co to jest? To wolnoњж. N'Goto tego nie pojmie, N'Goto siк tu urodziі. I vice versa, oczywiњcie. Idziemy juї trzeci dzieс - jeњli dniami moїna nazwaж te chaotyczne przerwy pomiкdzy kolejnymi napadami mroku - minкliњmy graniczn№ rzekк pastwisk wioski - a on nadal nie spytaі, dok№d wіaњciwie i po co wкdrujemy. Jemu to obojкtne. On po prostu musi iњж, iњж przez nieznane; zasmakowaі w tym narkotyku podczas naszej ucieczki. Zapadі na gіуd Afryki. Myњlaіem, їe to tylko biaіych dopada. Przyjeїdїa taki nadziany goguњ (jak ja przyjechaіem/przyjadк), dalejїe - odstrzeliж parк sіoni, parк lwуw, i do domu, bкd№ іadne trofea - tymczasem ani siк spostrzeїe, a juї zіapaі tego bakcyla - i musi wracaж, drкczy go bowiem i niszczy organiczne pragnienie, pragnienie Afryki. N'Goto zobaczyі kawaіek њwiata poza swoj№ wiosk№, i juї nie jest w stanie wytrzymaж w niej dіuїej jak parк miesiкcy. Poszedі ze mn№. Moїe to i lepiej; w koсcu to jego kraj. Samotnego biaіego kaїdy utrupi; oni tu Europejczykуw po prostu nie znaj№, im dalej od brzegu Oceanu Indyjskiego, tym mniejsze prawdopodobieсstwo. A my zmierzamy wіaњnie wgі№b tego l№du, ku czarnemu sercu czarnej Afryki, l'Afrique noir.