Arkadij Strugacki - Trudno być bogiem

Rumata rozcierając ciało ręcznikiem, rzekł pouczająco:

Nie jestem jakiś tam wszawy baron, służę u dworu. Dworzanin musi być czysty i pięknie pachnieć.

Jego królewska mość akurat nie ma nic do roboty, tylko pana wąchać — odparł chłopak. — Wszyscy wiedzą, że król dzień i noc modli się za nas grzesznych. A na przykład don Reba nigdy się nie myje. Sam słyszałem, jak ich lokaj opowiadał.

— Dobra, przestań burczeć — rzekł Rumata wkładając nylonowy podkoszulek.

Chłopak patrzył na jego czynności nieprzychylnym okiem. Od dawna już wśród służby arkanarskiej krążyły różne plotki o tej części garderoby jego pana. Gdy wciągał gatki, chłopak odwrócił głowę i poruszył wargami, jakby spluwając od złego uroku.

Mimo wszystko warto by wprowadzić w modę dolną bieliznę — pomyślał Rumata. Byłoby to jednak możliwe, rzecz oczywista, tylko za pośrednictwem kobiet, a Rumata i w tej dziedzinie odznaczał się niedopuszczalnie, jak na zwiadowcę, wybrednym smakiem. Kawaler i lekkoduch, obyty ze stołecznym stylem życia i zesłany za pojedynek o damę serca na prowincję, powinien mieć przynajmniej ze dwadzieścia kochanek. Rumata dokładał heroicznych starań, aby podtrzymać tę swoją reputację. Polowa jego agentury, zamiast zajmować się właściwymi sprawami, szerzyła o nim sensacyjne plotki, budzące zawiść i niesłychany podziw wśród arkanarskiej młodzi gwardyjskiej. Dziesiątki rozczarowanych dam, u których Rumata specjalnie przesiadywał czytając im wiersze do późna w nocy (trzecie straże, braterskie cmoknięcie w policzek i skok z balkonu prosto w ramiona dowódcy nocnego patrolu, znajomego oficera) opowiadały sobie na wyścigi o iście wielkomiejskich obyczajach kawalera z metropolii. Rumata płynął na fali próżności tych głupich i obrzydliwie rozpustnych bab, niemniej problem dolnej bielizny pozostawał otwarty. O ileż łatwiej poszło z chusteczkami do nosa! Zaraz na pierwszym balu Rumata wyciągnął zza mankietu wytworną koronkową chusteczkę i osuszał nią wargi. Na następnym dzielni gwardziści ocierali już spocone twarze większymi lub mniejszymi kawałkami materii w różnych kolorach, ozdobionymi haftowanym monogramem. A po miesiącu roiło się już od modnisiów noszących na zgiętej w łokciu ręce całe prześcieradła, których końce szykownie wlokły się po ziemi.

Rumata wciągnął zielone spodnie i białą batystową koszulę z zapranym kołnierzykiem.

— Czy ktoś tam czeka? — spytał.

— Golibroda — odpowiedział chłopiec. — I w salonie siedzą jeszcze dwaj panowie, don Tameo i don Sera. Kazali podać wino i rżną w kości. Czekają na pana ze śniadaniem.

Idź, przywołaj golibrodę. Szlachetnych panów zawiadom, że będę gotów lada chwila. Tylko nie bądź ordynarny, zachowuj się grzecznie…

Śniadanie było niezbyt obfite, pozostawiało miejsce na obiad, który nastąpił niebawem. Podano pieczone mięso suto przyprawione różnymi ingrediencjami oraz psie uszy marynowane w occie. Do tego wina — musujące irukańskie, gęste, brunatne estorskie, białe soańskie. Don Tameo, zręcznie dzieląc dwoma kindżałami baranią nogę, uskarżał się na bezczelność niższych stanów.

Mam zamiar złożyć raport Jego Królewskiej Mości — oznajmił. — Szlachta żąda, aby chłopom i rzemieślniczej hałastrze zabroniono pokazywać się w miejscach publicznych i na ulicach. Niech chodzą przez podwórza i tyłami zabudowań. W przypadkach, których nie da się uniknąć, mianowicie przy dostawie do domów szlacheckich chleba, mięs i wina, chłop musi posiadać specjalne zezwolenie Ministerstwa Ochrony Berła.

— Główka nie od parady! — wymamlał z zachwytem don Sera, bryzgając śliną i sokiem z mięsa. — A wczoraj na dworze królewskim… — i opowiedział najświeższą plotkę. Dama serca don Reby, frejlina Okana, przez nieuwagę nadepnęła królowi na chorą nogę. Jego Królewska Mość, bardzo rozgniewany, rozkazał don Rebie przykładnie ukarać przestępczynię, na co ten ostatni odpowiedział nawet nie mrugnąwszy powieką: „Tak jest. Najjaśniejszy Panie. Zaraz dzisiejszej nocy!” Omal nie pękłem ze śmiechu — mówił don Sera trzęsąc głową — aż oderwały mi się dwa haczyki przy kamizeli…

— Protoplazma — myślał Rumata. — Po prostu źarłoczna rozmnażająca się protoplazma.

— Tak, tak, moi panowie — powiedział głośno. — Don Reba to człowiek wielkiego rozumu…

— Oho-ho! — zawołał don Sera. — Wręcz niezwykłego! Najmędrsza głowa w królestwie!…

— Wybitny polityk! — dorzucił don Tameo z żarliwym naciskiem.

— Dziś wydaje się nie do wiary — ciągnął Rumata z miłym uśmiechem — co się o nim mówiło jeszcze rok temu. Pamięta pan, don Tameo, jak dowcipnie wykpił pan jego krzywe nogi?

Don Tameo zakrztusił się nagle, po czym jednym haustem opróżnił szklanicę irukańskiego.

— N-nie przypominam sobie… — mruknął. — A zresztą, jaki tam ze mnie ironista…

— Tak było, tak — potwierdził don Sera kiwając z wyrzutem głową.

— Ach, rzeczywiście! — wykrzyknął Rumata. — Pan przecież był obecny przy tej rozmowie, don Sera! Pamiętam, pamiętam, don Tameo sypał dowcipami, a pan śmiał się do rozpuku, aż coś panu odleciało w garderobie…

Don Sera spurpurowiał i zaczął się gęsto, a niezdarnie tłumaczyć, kłamiąc przy tym jak z nut. Zdehumorowany don Tameo przypiął się do mocnego estorskiego, a że, jak sam oświadczył, „zaczął przedwczoraj z rana i ani rusz nie może przestać”, musieli go po wyjściu z domu prowadzić z obu stron pod ramiona.

Dzień był pogodny, słoneczny. Pospólstwo tłoczyło się. przed domami gapiąc się, na co tylko się dało, dzieciaki wrzeszcząc i piszcząc obrzucały się błotem, z okien wychylały się ładniutkie mieszczki w czepeczkach, ruchliwe jak frygi służebne strzelały w przelocie nieśmiałym oczkiem spod rzęs, toteż humory zaczęły się panom z wolna poprawiać. Don Sera bardzo zręcznym chwytem zwalił z nóg jakiegoś chłopa i omal nie umarł ze śmiechu obserwując, jak tamten tarza się w kałuży. Don Tameo, który odkrył nagle, że bandolet z mieczami założył tyłem do przodu, wykrzyknął „Stójcie!” i obracając się w kółko usiłował przekręcić się wewnątrz pasa. Z kamizeli don Sera znów coś odleciało. Rumata chwycił za różowe uszko przebiegającą obok służebną i poprosił, by pomogła don Tameowi. Wokół trzech szlachciców natychmiast zebrała się gromada gapiów dających służebnej rady, od których pąsowiała jak piwonia, a z kamizeli don Sera sypały się gradem klamerki, guziki i sprzączki. Gdy ruszyli dalej, don Tameo zaczął na cały głos wygłaszać uzupełnienie do swego raportu, wskazując w nim na konieczność „nie-zaliczania do stanu chłopskiego oraz pospólstwa prawdziwych ślicznotek płci żeńskiej”. Nagle zagrodził im całą szerokość ulicy wielki wóz naładowany garnkami. Don Sera obnażył obydwa miecze oświadczając, że nie przystoi szlachcicom obchodzić bokiem jakichś tam garnków i że utoruje sobie drogę na przełaj. Już się zaczął przymierzać usiłując rozróżnić, gdzie kończy się ściana domu i zaczynają garnki, ale Rumata zdążył temu zapobiec — chwycił wóz za koła i wykręcił oswobadzając przejście. Capie obserwujący z zachwytem tę scenę wrzasnęli mu trzykrotnie „wiwat”. Równocześnie z okna na drugim piętrze wyjrzał gruby siwy sklepikarz i zaczął się rozwodzić nad wybrykami dworzan, na których „nasz niezrównany don Reba wkrótce znajdzie sposób”. Wypadło więc zatrzymać się chwilę i posłać w to okno cały ładunek garnków. Do ostatniego garnka Rumata wrzucił dwie złote monety z profilem króla Pica Szóstego i wręczył to wszystko osłupiałemu właścicielowi wozu.