Hal Clement - In twee fasen water

“Ja.” Nick zei niets over de keren, dat hij geaarzeld had Fagins bevelen te gehoorzamen. Eerlijk gezegd dacht hij daar nu niet aan.

“Laat me hem dan horen zeggen dat je me niets mag doen. Hij komt eraan. Ik wacht hier, maar ik houd mijn wapens tot ik zeker weet dat ik ze niet nodig heb.”

“Maar je kent zijn taal niet, je zult niet verstaan wat hij ons zegt.”

“Hij leerde een paar woorden toen hij bij ons was, al kon hij ze niet erg goed zeggen. Ik kan hem, denk ik, wel vragen of hij me iets wil doen, dan weet ik of hij nee of ja zegt.” De verkenner wachtte zwijgend op de robot en hield zijn speren stevig vast, elk in twee handen. Hij stond klaar om te steken, niet om te gooien.

Zelfs Raeker zag zijn paraatheid toen de robot binnen de kring gleed, en hij voelde zich ongerust. Zijn reactie zou twee tellen te laat zijn als er iets gebeurde. Weer wenste hij dat de Vindemiatrix in een baan juist buiten Tenebra’s dampkring zat, met drie of vier relaisstations om het horizonprobleem op te lossen.

“Wat is er gebeurd, Nick? Wil hij vechten?”

“Als we hem er niet van overtuigen dat dat zinloos is,” antwoordde Nick. Vervolgens gaf hij de laatste verklaringen van de verkenner woordelijk weer. “Ik weet eigenlijk zelf niet wat met hem te doen, nu we hem hebben,” besloot hij.

“Ik zou maar niet zeggen dat je hem al hebt,” waarschuwde Raeker droog, “maar ik zie de moeilijkheid. Als we hem laten gaan, valt Snel ons binnen een paar uur op het dak, hoogstens na een dag. Doen we dat niet, dan moeten we hem voortdurend bewaken; dat is vervelend en hij zou desondanks kunnen ontsnappen. Doden zou natuurlijk onvergeeflijk zijn.”

“Zelfs na wat er met Alice en Tom is gebeurd?”

“Zelfs daarna, Nick. Ik denk dat we gebruik van deze kerel moeten maken en maar op de koop toenemen, dat Snel dan weet waar we zijn. Laat me even nadenken.” De robot zweeg, maar de mannen die hem bestuurden niet; plannen werden in hoog tempo voorgesteld, besproken en verworpen. Easy was nog steeds verbonden, maar ze kon geen raad verschaffen. Zelfs de diplomaten, die alles hoorden in de verbindingskamer waar ze nog steeds rondwaarden, hielden zich ditmaal stil.

De holbewoner had het gesprek tussen Nick en de leraar natuurlijk niet kunnen volgen, en na de eerste minuut ongeveer vroeg hij om een vertaling. Het lukte hem zowaar die vraag zo te stellen dat Nick eerder het gevoel had een verzuim te herstellen, dan een gunst te verlenen, toen hij de gevraagde inlichtingen verstrekte.

“Fagin overweegt wat we het best kunnen doen. Hij zegt dat we je niet moeten doden.”

“Laat hem dat zelf zeggen. Ik zal hem verstaan.”

“Je stoort de leraar nooit als hij denkt,” wees Nick hem terecht. De holbewoner leek onder de indruk. Hij zei tenminste niets meer tot de robot weer in de lucht was.

“Nick,” galmde Raekers stem in de dichte atmosfeer. “Je moet wat ik deze kerel te vertellen heb allernauwkeurigst vertalen. Doe het woord voor woord, zover het taalverschil dat toelaat. En denk er zelf over na, want er zullen gegevens bij zijn die ik je nog niet heb kunnen zeggen.”

“In orde, Leraar.” Iedereen in de buurt richtte zijn aandacht nu op de robot. Maar als de verkenner in het midden dat al besefte, dan maakte hij er toch geen gebruik van. Ook hij luisterde, met een spanning alsof hij zowel de mensentaal als Nicks vertaling wilde doorgronden. Raeker begon langzaam, met genoeg pauzes om Nick zijn werk te laten doen.

“Je weet,” begon hij, “dat Snel me daar wilde hebben, opdat ik hem en zijn mensen kon leren vuur te maken, vee te houden, en al het andere wat ik mijn eigen volk al heb geleerd. Ik wilde dat wel doen, maar Snel dacht door iets in Nicks woorden, dat mijn mensen zich daartegen zouden verzetten, dus hij begon een nodeloos gevecht.

“Nu is dat niet echt van belang, behalve dat het iets heeft opgehouden dat zowel voor Snel als voor ons van belang is. Tot nu toe heb ik alleen kennis kunnen geven. Ik was de enige hier van mijn volk, en ik kan nooit terug naar waar ik vandaan kom, dus kon ik ook niets halen om te geven.

“Nu zijn er anderen van mijn volk gekomen. Ze varen in een groot ding dat ze gebouwd hebben, jullie hebben er geen woorden voor, want die heb ik Nicks mensen nooit gegeven en ik geloof niet dat Snel zoiets heeft. We hebben iets gemaakt, zoals jullie een emmer of speer maken, dat ons van de ene plek naar de andere draagt. Want de plaats waar ik vandaan kom is zo ver weg dat niemand die afstand ooit kan lopen, en zo hoog in de lucht dat zelfs een zwever alleen maar in de goede richting gaat. De nieuwe mensen konden met dat toestel komen en gaan, zodat ze jullie allemaal betere dingen, zoals werktuigen, konden brengen, en misschien dingen die jullie wilden geven in ruil ontvangen. Helaas werkte de machine niet helemaal goed, net als een speer met een gebarsten punt. Hij kwam neer tot waar jullie wonen, maar we merkten dat hij niet meer kon opstijgen. Erbuiten kunnen mijn mensen niet leven, dus ze kunnen hem niet maken. We hebben de hulp nodig van Nicks mensen en van jullie ook, als je wilt helpen. Als je de machine, waarin mijn vrienden zijn opgesloten, kunt vinden en van mij leert hoe je hem moet maken, kunnen ze weer omhooggaan om dingen te halen voor jullie allemaal. Als je dat niet kunt of wilt, zullen die mensen hier sterven. Dan zal er zelfs geen kennis meer zijn — want eens ga ik ook dood, weet je.

“Ik wil dat je de boodschap aan Snel overbrengt om dan, als hij dat goed vindt, terug te komen met zijn antwoord. Ik zie graag dat hij en al zijn mensen helpen bij de jacht op de machine. Als hij is gevonden kunnen de mensen van Snel en Nick helpen bij het herstellen. Vechten is niet meer nodig. Wil je dat doen?”

Nick had dit verhaal letterlijk doorgegeven voorzover hij dat kon met zijn kennis van de andere taal. Tenslotte hield de verkenner zich een halve minuut stil. Hij hield zijn speren nog stevig vast, maar Raeker vond zijn houding een beetje minder aggressief. Misschien was de wens inderdaad de vader van de gedachte: mensen zijn evenzeer geneigd geloof te hechten aan wat ze graag willen als de Drommiërs aan hun eerste ingevingen toegeven.

Toen begon de verkenner met vragen, en Raekers waardering om zijn verstand steeg nogal wat. Tevoren had hij de neiging de kerel als een typische wildeman af te doen.

“Als je weet wat er mankeert aan je vrienden en hun machine, moet je op een of andere manier met ze kunnen praten.”

“Ja, wij — ik kan met ze praten.”

“Waarom moet je ze dan zoeken? Waarom kunnen ze niet vertellen waar ze zijn?”

“Ze weten het niet. Ze kwamen terecht op een plaats die ze nog nooit gezien hadden en dreven vijf dagen op een meer. Vannacht dreven ze met een rivier mee. Ze gingen langs de bodem en zagen niet waar ze langsgingen. Ze kenden het terrein trouwens niet — ze hadden het nog nooit gezien, zoals ik zei. De rivier is nu weg en ze kunnen rondkijken, maar dat helpt niet.”

“Als je ze kunt horen praten, waarom ga je er dan niet heen? Ik kan alles zien wat ik hoor.”

“Wij praten met machines, net zoals we bewegen. De machine maakt een soort geluid, dat alleen gehoord kan worden door een andere machine, maar dat veel verder reikt dan een stem. Hun machine kan praten met de plaats waar ik vandaan kom, en die praat weer met mij. Maar hij is zo ver weg dat ik niet precies kan zeggen waar hij is. We kunnen ze alleen laten zeggen wat voor terrein ze kunnen zien. Dan kan ik dat tegen jullie zeggen, en jullie kunnen gaan zoeken.”

“Dan weet je niet eens hoe ver ze zijn.”

“Niet precies. We weten vrij zeker dat het niet erg ver is — niet meer dan twee, drie dagen lopen, waarschijnlijk minder. Als je ze gaat zoeken kunnen we de helderste lampen laten aansteken, net als deze” — de schijnwerpers van de robot flitsten even aan — “dan kun je ze van verre al zien. Feitelijk hebben ze toch al lichten aan.”