Hal Clement - In twee fasen water

“Jeetje, wanneer schakelen ze eens uit? Ik houd niet van zoveel G’s,” merkte ze op.

“Je zit eraan vast tot we je wegkrijgen,” antwoordde haar vader.

“Weet ik wel. Dat was een grapje. Hmm. Het lijkt wel nacht buiten, ik zie geen steek.”

“Het is nacht, als je in de buurt van de robot bent,” antwoordde Raeker, “maar dat maakt voor jouw ogen geen verschil met de middag. Voor mensenogen kan Altair niet genoeg licht door die dampkring persen. Je moet de lampen gebruiken.”

“Goed.” Ze keek naar het bedieningspaneel waar ze de lichtknoppen al eerder had gevonden. De technici mompelden verrast hun goedkeuring, toen ze zich eerst bij Sakiiro overtuigde dat ze het inderdaad waren. Saki gaf later toe dat zijn hoop op redding voor die twee op dat moment een paar honderd procent omhoog schoot.

De lampen gingen aan en de kinderen liepen naar de ramen.

“Er valt niet veel te zien,” riep Easy. “Het lijkt wel of we in een meer of een zee zijn geplonsd. Het is zo vlak als glas, geen rimpeltje. Je zou zeggen dat het vast was, als het schip er niet gedeeltelijk onder dreef. Er drijven grote mistige bollen naar beneden, meters en meters breed, maar ze vervagen om zo te zeggen voor ze het oppervlak raken. Dat is alles wat ik kan zien.”

“Het regent,” zei Raeker gewoon. “Het meer zal wel zwavelzuur zijn, nogal verdund denk ik tegen deze tijd. Het is net zoveel warmer dan de lucht, dat het water verdampt voor het neerkomt. Golven zal je niet zien: er is geen wind. Drie knopen is al een vliegende orkaan op Tenebra.”

“En dat met al die warmte-energie?” Rich was verbaasd.

“Ja. Het kan nergens op werken — ik bedoel dat natuurkundig, “arbeid’. Er is niet genoeg volumeverandering als de dampkring van temperatuur verandert, of zelfs van fase, om de drukverschillen te scheppen die nodig zijn voor harde wind. Tenebra is zowat de rustigste plaats die je vindt binnen welke dampkring ook in de melkweg.”

“Klopt dat wel met de aardbevingen die je daareven noemde?” Het was een teken van Aminadabarlees teruggekeerde zelfvertrouwen dat hij weer over iets anders praatte dan over de domheid van mensen.

“Nee, dat niet,” gaf Raeker toe, “en ik moet bekennen, Easy, dat je misschien nog golven tegenkomt als je daar lang genoeg drijft. Toch kan je dat geen ‘weer’ noemen en ze zullen je niet naar belangwekkender oorden voeren. Ik denk dat je alles hebt gezien waar je op hopen mag, jongedame. Nu kun je wel weer boven komen om behoorlijk gered te worden.”

“Prima. Nu moet ik alleen nog weten hoe we dit ding aan het zweven krijgen, en of de tocht omhoog net zo ruw wordt als omlaag.”

“Vast niet. Je gaat recht omhoog, en veel langzamer. Je gaat een ballonvaart maken. De dampkring daar is grotendeels water, met genoeg ionen erin om een fatsoenlijke geleiding te geven. Het grootste deel van de romp is in cellen verdeeld en elke cel weer in tweeën door een buigzaam vlies. Op het moment worden die vliezen plat tegen een kant van die cellen geperst door de luchtdruk buiten. Als je de electrolyseurs aanzet, wordt een deel van de waterdamp en het water ontleed. De zuurstof wordt terug buiten de romp geleid, maar het waterstofgas komt vrij aan de andere kant van de vliezen en drijft zo geleidelijk de lucht uit de cellen. De oude bathyscaaf werkte op hetzelfde idee, maar hij had de vliezen niet nodig om de twee gassen te scheiden.”

“Dat kan ik wel volgen. Na hoe lang is er genoeg gas om te stijgen?”

“Geen idee. We kennen het geleidingsvermogen van de dampkring niet. Als je eenmaal begint, er zit een rij ampèremeters boven de knoppen van de afzonderlijke cellen. Als jij hun standen afleest na het aanzetten, zal ik proberen de tijd te berekenen.”

“In orde. Waar zijn die… o, hier. Ze zijn behoorlijk gemerkt. Rechtsboven, een blok van twaalf tuimelschakelaars, met een grendel en een hoofdschakelaar?”

“Precies. Je ziet de meters erboven. Zet ze om, haal de hoofdschakelaar over en lees de standen af.”

“Daar gaat-ie.” De dunne arm strekte zich omhoog buiten het beeld en iedereen hoorde de schakelaars klikken. Easy trok haar hand weer in de schoot, leunde achterover in de stoel met haar nieuwe gewicht van tweehonderdzeventig pond, en tuurde naar de meters, de een na de ander. Ze zei: “Alle standen zijn nul. Wat doe ik nu?”

Nick had een vuur gekozen aan de landzijde van de heuvel en was dus de eerste die werd geconfronteerd met de vraag van het waterpeil. Thuis in het dal werd het water natuurlijk nooit dieper dan tien, twaalf meter. Traag als de vloeistof stroomde, vloeide er steeds wel genoeg weg aan het eind van de vallei om het dorp zelf droog te houden. Uit Fagins colleges wist hij dat het weggelopen water uiteindelijk een soort meer of zee moest bereiken. Zelfs Fagin had er zich echter nooit om bekommerd wat er daarna gebeurde — vanzelfsprekend. Het oppervlak van de aardse oceanen met daarnaast het volume van de gemiddelde dagelijkse regenval geven geen aanleiding tot veel stijging van de zeespiegel, om het zacht te zeggen.

Op Tenebra liggen de zaken iets anders. Daar is geen enkel omvangrijk zeebekken, alleen de zeer bescheiden meerbeddingen, die ook nog van kortere duur zijn dan op aarde. Wat dit betekende voor het zeewaterpeil had misschien van tevoren berekend kunnen worden, maar niet door Nick en zijn mensen.

Eerst was er geen aanleiding tot bezorgdheid. De nevelige reuzedruppels kwamen traag uit de hoogte aangezweefd, zakten naar beneden, en vervaagden zodra de straling van het vuur ze een beetje verwarmde. Toen kwamen ze lager, en lager, tot ze aan alle kanten helemaal onder het niveau van de heuveltop waren.

Eenmaal schudde een aardschok de grond, wat ruim een halve minuut duurde, maar toen Nick zag dat de landtong die heuvel en kust verbond er nog was, zette hij dit gevaar uit zijn gedachten. Er gebeurde iets anders, heel ongewoon. De regendruppels die thuis de door de nacht afgekoelde grond raakten, zakten ineen tot brede, grijzige halve bollen en dreven dan rond tot een vuur ze vernietigde. Hier gedroegen ze zich anders. Druppels die het zeevlak raakten verdwenen onmiddellijk en, voor Nicks idee, met geweld. Het verschil in druk en temperatuur maakte de reactie tussen oleum en water veel minder heftig dan in een laboratorium op aarde, maar hij was nog aanzienlijk. Na zulk een ontmoeting zag je steeds hoe de volgende druppels die op dezelfde plek vielen voor een tijdje iets hoger dan normaal verdwenen. Terecht meende Nick dat de reactie warmte vrijmaakte.

Een tijd lang bekeek hij dit schouwspel, tweemaal onderbroken door de noodzaak zijn vuur weer aan te steken als een uitzonderlijk grote druppel het uitbluste. Toen merkte hij dat de heuvel een eiland was. Dit verbaasde hem een beetje en hij beschouwde de zaak met al zijn aandacht. Het kwam niet door de aardschok; hij herinnerde zich terdege dat de zadelrug toen nog compleet was. Al gauw wist hij wat dat inhield: als het land niet zakte, steeg dus de zeespiegel. Nadere beschouwing van de kustlijn toonde na een paar minuten aan dat zoiets inderdaad gebeurde. Hij riep de anderen en vertelde wat hij gezien had. Even later waren ze het erover eens dat hetzelfde aan alle kanten van de heuvel plaatsvond.

“Hoe komt het, Nick?” De stem van Betsey klonk begrijpelijk bezorgd.

“Ik geloof niet dat het zo hoog komt,” antwoordde Nick. “Tenslotte is het niet zoveel gestegen als thuis om deze tijd, en deze heuvel is haast zo hoog als het dorp. We zitten veilig.”

Dit geloof leek moeilijk vol te houden naarmate de uren verstreken en de zeespiegel steeg.

Ze zagen hoe de plassen op de kust opzwollen en overliepen in het hoofdbekken. Mettertijd vormde zich meer dan één grote rivier, waarin onbekende afwateringsgebieden leegliepen. Sommige rivieren waren beangstigend, hun middenstroom zo hoog of hoger dan de heuvel zelf, voor ze uitvlakten en opgingen in de zee. Langzaamaan was het geweld van de water-met-zuur reactie afgenomen. De zee raakte aardig verdund, althans langs het strand. ‘Langs het strand’ was eigenlijk een vage benaming. Niemand op de heuvel kon precies zeggen waar dat strand nu was. De gevolgde weg was diep onder de zuurzee en het enige bewijs dat er nog droge grond was, lag in de rivieren die nog steeds boven het waterpeil in zicht kwamen.